Türkiye'de yargı bağımsızlığı ve güvenilirliği, demokratik bir hukuk devletinin temel taşlarından biri olarak uzun süredir tartışma konusu. Yargıya duyulan güvenin zedelenmesi, yolsuzluk iddiaları ve siyasi etkilerin gölgesinde bir yargı sistemi algısı, köklü bir reform ihtiyacını açıkça ortaya koyuyor. Bu bağlamda, Arnavutluk'un 2016 yılında uyguladığı yargı reformu, Türkiye için ilham verici bir model sunuyor. Cumhur İttifakı'nın, bu yönde kararlar alarak yargıya olan güveni pekiştirecek adımlar atması, reform sürecinin başarısını artırabilir ve toplumsal mutabakatı güçlendirebilir.
Arnavutluk Modeli: Yargıda Temizlik Süreci
Arnavutluk, 2016 yılında yargı sistemindeki yolsuzluk, organize suç bağlantıları ve mesleki yetersizlik sorunlarını çözmek için cesur bir adım attı. Anayasa'ya eklenen bir hükümle, “Yargıçların ve Savcıların Yeniden Değerlendirilmesi Kanunu” yürürlüğe girdi. Bu kanun, Meclis'in 3/5 çoğunluğuyla seçilen, güvenilir ve tarafsız isimlerden oluşan bir komisyonun 5-9 yıl boyunca yargı mensuplarını değerlendirmesini öngördü. Bu bağlamda; Malvarlığı araştırması yapıldı. Yargı mensuplarının malvarlıkları detaylı bir şekilde incelenerek yolsuzluk veya açıklanamayan zenginleşme tespit edildi. Organize suç bağlantısı taraması gerçekleştirildi.Yargı mensuplarının organize suç örgütleriyle bağlantıları araştırıldı. Mesleki yeterlilik değerlendirmesi yapıldı. Yargıç ve savcıların mesleki bilgi, beceri ve etik standartlara uygunluğu analiz edildi.
Bu süreç sonucunda, Arnavutluk'taki yargı mensuplarının yaklaşık yarısı meslekten kalıcı olarak çıkarıldı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), bu tasfiye sürecini meşru buldu ve Venedik Komisyonu'nun iş birliğiyle yürütülmesi, reformun uluslararası standartlara uygunluğunu pekiştirdi. Arnavutluk'un bu reformu, yargıya olan güveni yeniden tesis etme yolunda önemli bir başarı olarak kaydedildi.
Türkiye'de Arnavutluk Modeli ve Cumhur İttifakı'nın Rolü
Türkiye'de yargı reformu, demokrasinin güçlendirilmesi ve hukuk devletinin yeniden inşası için kritik bir ihtiyaçtır. Arnavutluk modeli, bu süreç için uygulanabilir bir çerçeve sunarken, Cumhur İttifakı'nın liderliği ve kararlılığı, reformun meşruiyetini ve toplumsal kabulünü artırabilir. İttifak, bu yönde atacağı adımlarla yargıya olan güveni pekiştirebilir ve Türkiye'nin uluslararası alandaki itibarını güçlendirebilir.
Arnavutluk'ta olduğu gibi, Türkiye'de yargı mensuplarını değerlendirecek bir komisyon kurulması şarttır. Cumhur İttifakı, Meclis'te geniş bir mutabakat sağlayarak, 3/5 çoğunlukla seçilecek güvenilir ve saygın isimlerden oluşan bir komisyon oluşturabilir. Bu, komisyonun siyasi etkilerden uzak, tarafsız bir şekilde çalışmasını sağlayarak reformun güvenilirliğini artırır. Arnavutluk modelinde kullanılan malvarlığı araştırması, suç bağlantısı taraması ve mesleki yeterlilik değerlendirmesi, Türkiye'de de uygulanabilir. Malvarlığı araştırması, yolsuzluk iddialarını ortadan kaldırırken, organize suç bağlantılarının taranması, yargının suç örgütleriyle olası bağlarını keser. Mesleki yeterlilik değerlendirmesi ise yargı mensuplarının liyakat esaslı görev yapmasını sağlar. Cumhur İttifakı, bu kriterlerin şeffaf ve adil bir şekilde uygulanmasını taahhüt ederek toplumun güvenini kazanabilir. Arnavutluk'un reform sürecinde Venedik Komisyonu ile iş birliği yapması, sürecin uluslararası standartlara uygunluğunu sağlamıştır. Türkiye'de de AİHM, Venedik Komisyonu ve diğer uluslararası kuruluşlarla iş birliği, reformun meşruiyetini güçlendirebilir. Cumhur İttifakı, bu iş birliğini destekleyerek reformun siyasi bir tasfiye olarak algılanmasının önüne geçebilir. Yargı reformunun başarısı, toplumun sürece olan güvenine bağlıdır. Cumhur İttifakı, reform sürecini şeffaf bir şekilde yürüterek ve kamuoyunu düzenli olarak bilgilendirerek toplumsal desteği artırabilir. Arnavutluk'ta reformun halk nezdinde kabul görmesi, sürecin adil ve tarafsız yürütülmesine bağlıydı. Türkiye'de de İttifak'ın liderliğinde yürütülecek şeffaf bir süreç, reformun başarısını pekiştirecektir.
Uygulanabilirlik ve Olası Zorluklar
Arnavutluk modeli, Türkiye için umut verici bir yol haritası sunarken, uygulanabilirliği bazı zorluklarla karşılaşabilir. Türkiye'nin siyasi ortamı, kutuplaşmış yapısıyla reform sürecinde mutabakat sağlamayı zorlaştırabilir. Ancak, Cumhur İttifakı'nın geniş tabanlı bir siyasi ittifak olarak reformu sahiplenmesi, bu zorlukların aşılmasında kilit bir rol oynayabilir. İttifak, muhalefet partileriyle diyalog kurarak ve sivil toplumun görüşlerini dikkate alarak, reformun kapsayıcı ve tarafsız bir şekilde yürütülmesini sağlayabilir.
Yargı mensuplarının toplu şekilde meslekten çıkarılması, yargı sisteminde geçici bir aksaklığa neden olabilir. Bu durumun önüne geçmek için, reform kademeli bir şekilde uygulanabilir ve yeni yargı mensuplarının yetiştirilmesi için eş zamanlı bir eğitim programı başlatılabilir. Cumhur İttifakı, bu tür teknik detaylara öncelik vererek reformun sürdürülebilirliğini garanti altına alabilir.
Ez cümle
Türkiye'de yargı reformu, demokrasinin yeniden tesisi ve hukuk devletinin güçlendirilmesi için vazgeçilmez bir adımdır. Arnavutluk'un 2016 yılında başlattığı yargı temizliği, bu süreç için ilham verici bir model sunmaktadır. Cumhur İttifakı, bağımsız bir komisyon, şeffaf kriterler ve uluslararası iş birliğiyle yürütülecek bir reform sürecini liderlik ederek, yargıya olan güveni yeniden inşa edebilir. İttifak'ın bu yönde atacağı kararlı adımlar, hem toplumsal mutabakatı güçlendirecek hem de Türkiye'nin uluslararası alandaki itibarını yükseltecektir. Arnavutluk deneyiminden ders alarak, Türkiye, yargı sistemini liyakat, adalet ve şeffaflık temelinde yeniden yapılandırabilir ve demokratik bir hukuk devletinin temellerini sağlamlaştırabilir.
Şakir Kurter \ Timeurk
