24 Şubat 2022 tarihinde Rusya'nın askerî harekâtı ile başlayan savaş günümüzde devam ettiği ve etkisini sürdüğü gibi şiddet boyutunu da arttırmış vaziyette. Özellikle Kış ayının başlaması ile süreç enerji savaşlarına dönmüş durumda ve bu etki tüm dünya piyasalarını doğrudan etkileyen yönde.
Rusya-Ukrayna Savaşı'nda cephe hattı tüm sıcaklığını korurken iki ülke de karşı tarafın ekonomik alanına zarar vermek adına karşılıklı İHA Saldırıları düzenleyerek enerji şebekelerini hedef almaya devam ediyor. Bu cephe hattı dışında Rusya'nın savaşta başvurduğu ve Ukrayna'yı yıpratma savaşı olarak algılayabileceğimiz yeni bir boyut zira cephe hattında da Rusya belirli ilerlemeler sağlıyor bunun yanında Ukrayna'da enerji şebekelerini hedef alarak ülkeyi enerjisiz bırakabiliyor bu da Ukrayna'da yaşamı oldukça zorlaştırıyor.
Rus ordusu cephe hattında son dönemi ele alırsak Rusya'ya bağlı olan Doğu Askeri Grubu birlikleri Zaporijya bölgesinde Yablokovo yerleşim yerini almış durumda diğer yandan son dönemde Harkiv, Dnipropetrovsk ve Donetsk bölgelerinde birçok yerleşim yerini almış durumdalar. Dün gece ise Rusya cephe hattı dışında Ukrayna'da füze ve İHA saldırıları gerçekleştirdi. Bu Rusya'nın yeni savaş stratejisi zira Rusya elektrik şebekelerini hedef aldığı gibi gaz altyapısını da hedef alıyor ve kış tam başlamadan önce bu dönemde doğalgaza bağımlı Ukrayna'da yeni bir savaş yürütüyor. Hali hazırda ise Ukrayna'nın enerji üretim kapasitesinin %60'ı vurulmuş durumda bu da kış ayında Ukrayna için zillerin çaldığını gösteriyor.
Ukrayna açısından ise iki sorun gözüküyor biri cephe hattındaki gerileme diğer ise şüphesiz şehirlerinde yaşanan İHA ve füze saldırıları bu iki konu oldukça kritik. Cephe hattında ki gerileme adına Ukrayna silah alımlarını arttırmak istiyor bu çerçevede ise bilindiği üzere Ukrayna'ya Öncelikli Talep Listesi hazırlanmıştı ve NATO dahilinde ki 8 ülke (Danimarka, Estonya, Finlandiya, İzlanda, Letonya, Litvanya, Norveç ve İsveç) ABD'den temin edilecek olan 500 milyon dolar teçhizat ve mühimmat paketi Ukrayna'ya sağlayacaklar ayrıca Almanya'da bu noktada aktif ülkelerden biri konumunda olmayı sürdürüyor Alman Meclisi Ukrayna'ya desteğinin arttırılması noktasında hem fikir ve bu nokta da ABD'den silah alımları ile Ukrayna'ya sürekli destek devam edecektir. Ukrayna hava kuvvetlerini güçlendirmek adına da Mirage 2000 ve F-16 kullanımı ve alımları yanında İsveç'ten 10 yıl içerisinde 150 adetten fazla Gripen E Savaş Uçağı alması bekleniyor bu teslimatlar 2026 içinde olacaktır. İsveç'in Gripen E savaş uçakları temel kullanım amacı olarak çok yönlü ve operasyonel olarak oldukça esnek savaş uçakları ve Ukrayna adına da oldukça avantajlı zira dağınık operasyon doktrinine uygun olarak tasarlanmış savaş uçakları bu da büyük ve savunması zor üsler yerine otoyollar küçük hava alanları veya geçici pistler gibi dağınık noktalardan operasyon yapabilmesini sağlıyor. Rusya'nın Ukrayna'da hava üslerini sürekli olarak füzeler ve İHA Saldırıları ile hedef alması bu saldırılara karşı koymak için bu savaş uçağını ideal yapıyor ayrıca Ukrayna'da otoyolların düz kısmını kullanabilir bu noktada gizlenme yeteneği ile de uçakların büyük merkezde toplanma sorununu ortadan kaldırarak Rusya'nın birincil füze hedefleri olmaktan kurtulabilir dağınık üsler sayesinde tek bir saldırı ile tüm hava filosu imha edilemeyecektir. Bu noktada Ukraynalı pilotların Gripen E savaş uçaklarının eğitimini almaya başladığını belirtebiliriz.
Hava üslerini ve enerji şebekelerini korumak adına da Ukrayna'nın Patriot bataryalarına daha fazla ihtiyacı söz konusu ki özellikle bu dönemde daha fazla artmış durumda diyebilirim. Bunun için Almanya ABD'den daha fazla satın alım yapabilir ve Ukrayna'ya batarya sevki gerçekleştirebilir. Almanya tarafından hali hazırda bu gerçekleştirilse de daha fazlası gerekecektir.
Ukrayna şehirlerine tüm saldırılar karşı ve kendini koruma kapasitesine karşı Rusya'nın da enerji şebekelerini hedef alıyor ve Rusya'da belirli bölgelerde ekonomik maliyetleri arttırabiliyor. En son Ukrayna'nın İHA'ları Rusya'nın Karadeniz'de bulunan önemli petrol ihracat limanındaki Novorossiysk'ye yer alan Sheskharis Petrol terminallerini hedef aldı. Bu liman Rusya'nın Karadeniz lojistiği adına ve enerji altyapısı adına oldukça kritik bir merkez ve Ukrayna'nın bu bölgeye saldırısı karşılık verme kapasitesi açısından oldukça kritik zira saldırı kapasitesi yanında Ukrayna'nın Rusya'da Rus petrol rafinerileri ve petrokimya tesislerini ilk vuruşu değil ve bu saldırılar Rusya'nın petrol ve gaz gelirlerinin azalmasını beraberinde getiriyor diğer yandan ekonomik yaptırımların Rusya'yı bastırması diğer yandan Ukrayna'nın enerji saldırıları Rusya'nın savaşı sürdürmesinde adeta daha da sertleşmesini sağlıyor diyebilirim. İlaveten İHA saldırılarına hedef olan Novorossiysk küresel ihracatın %2'sini gerçekleştiren bir liman adeta ekonomik bir üs bu saldırıların getirdiği bir nokta da şu petrol fiyatlarındaki yükseliş zira bu İHA Saldırısı sonrasında petrol fiyatları %3 artış göstermişti.
Sonuç itibariyle şu oldukça görünen bir kısım savaş cephe hattında sürerken Rusya Ukrayna'da enerji şebekelerini hızla hedef alıyor ve üretim kabiliyetini oldukça düşürüyor bu da Rusya'nın yeni savaş stratejisi gibi görünüyor. Ukrayna bu dönemde enerji ithalatını oldukça arttıracak gibi görünüyor ve bunun içinde çalışmaları başlamış durumda Ukrayna'nın Ulusal Petrol ve Gaz Şirketi Naftogaz üretim kayıplarını telafi etmek adına ithalatı zaten arttırmış durumda 2025'in ilk yarısında gaz ithalatı geçtiğimiz yıla göre 19 kat artmış durumda kışı geçirmek adına da 4,4 milyar metreküp gaz ithal edilmesi gerekiyor diyebiliriz bunun maliyeti 2 milyar dolar civarında olacaktır. Bu noktada Norveç Ukrayna için 150 milyon dolarlık bir gaz paketi hazırlamıştı ve Norveç Ukrayna'nın enerji alımlarında en güvendiği ülkelerden biri ayrıca temmuz ayında Ukrayna Azerbaycan'dan petrol alımına da başlamıştı. 16 Kasım tarihinde ise Ukrayna Yunanistan ile enerji anlaşması imzaladı bu çerçevede Yunan Gaz Şirketi DEPA Commercial Ukrayna'ya gaz tedariki sağlayacak bu da Yunanistan'ın ABD'den sağladığı LNG ile mümkün olacak. Ana hattıyla Ukrayna gaz tedarikini güvence altına almak adına Avrupa ve Norveç bankaları ile finansman noktasında anlaşmıştı bu anlaşmalarla da kış ayında gaz tedarikini garanti altına almak için ithalat daha d artacaktır bu da yeni anlaşmaları beraberinde getirecektir. Bu noktada diğer bir önemli konu ise ithal edilen gazın Rusya'nın vuramayacağı şekilde yer altı tesislerinde depolama yapması fakat gaz depolansa da Rusya gazı pompalayan kompresör istasyonlarını ve boru hatlarını da hedef alıyor bu sorunun Ukrayna'da bir an önce çözülmesi gerekli gibi duruyor yoksa sürekli ithalat sürekli maliyet demektir.
Mustafa Metin KAŞLILAR \ Timeturk
