Ve ejderha ateşini kustu. Kimden bahsettiğimi iyi biliyorsunuz. Avrupa Birliği'nin Türkiye'ye attığı yüzyılın kazığına gelin birlikte yakından bakalım.
Avrupa Komisyonu, Çin'in ucuz elektrikli araç rekabetine karşı kendi üreticilerini korumak amacıyla, "Sejournette" adını verdikleri yeni bir küçük elektrikli otomobil sınıfı yarattı. Kağıt üzerinde masum görünen bu korumacı hamle, satır aralarında Çin ile birlikte Türkiye'yi resmen saf dışı bırakma niyetini taşıyor olabilir.
Eğer bu plan, şu an masada olduğu şekliyle hayata geçerse, yerli otomobilimiz TOGG'un ve tüm Türk otomotiv sektörünün Avrupa pazarındaki geleceği ciddi bir darbe alacak demektir. Türkiye'nin adım adım nasıl Avrupa kıtasının dışına itildiği satır aralarında gizli aslında.
1. Dolaylı Engel: Piyasa Teşviki Farkıyla Rekabet Gücünü Yok Etme
AB'nin önerdiği teşvikler iki ana kola ayrılıyor: teknik muafiyetler ve piyasa tabanlı ayrıcalıklar. İşte düğüm tam da piyasa tabanlı ayrıcalıklarda atılıyor.
Brüksel diyor ki: "Avrupa'da üretilen" bu küçük elektrikli araçlara, kent merkezlerinde tercihli park yerleri, özel şarj altyapısına kolay erişim gibi imkanlar sağlanacak.
Peki bu, benim TOGG'umu nasıl etkiler?
Türkiye, AB Gümrük Birliği üyesi olmasına rağmen, AB üyesi değil. Bu tür idari ve piyasa tabanlı ayrıcalıklar, genellikle AB üyesi devletlerin yerel yönetimleri ve iç hukukları tarafından tanımlanır. AB, "Avrupa'da üretilen" tanımını siyasi bir enstrüman olarak kullanarak, AB üyesi olmayan Türkiye'yi ve dolayısıyla TOGG'u bu yerel ayrıcalıkların dışında bırakabilir.
Bunu şöyle düşünün: Avrupa'daki tüketici, aynı fiyata iki küçük elektrikli araç alacak. Biri Avrupalı rakip (Renault Twingo veya Citroën ë-C3), diğeri ise Türkiye'de üretilen bir model olsun. Avrupalı rakip, şehrin göbeğindeki özel park alanına girebilecek, hızlı ve ucuz şarj imkanlarından yararlanabilecek. Ancak benim aracım, aynı ayrıcalıklara sahip olamayacak.
Bu, doğrudan bir satış yasağı değil; bu, pazar rekabet gücünü sıfıra indiren sinsi bir dolaylı engel. Tüketici doğal olarak daha fazla avantaja sahip olan araca yönelecektir. Bu durum, Avrupa'daki pazar payımızı hedef alan, sessiz bir darbe.
2. Teknik Engel: Gümrük Birliği'nin Ruhuna Aykırı Bir Düzenleme Riski
Gümrük Birliği'nin temeli, Türkiye'nin sanayi ürünlerinde AB'nin teknik mevzuatını (güvenlik kuralları, emisyon standartları) üstlenmesi ve iki taraf arasındaki ticarette sıfır tarife uygulamasıdır. Bu birliğin en kritik prensibi ayrımcılık yasağı.
AB, bu yeni sınıftaki araçları, 2026'da yürürlüğe girecek yeni güvenlik kuralları ve Euro 7 emisyon standartları gibi maliyet artırıcı düzenlemelerden 10 yıl süreyle muaf tutmayı planlıyor. Bu muafiyet, Avrupalı üreticilerin maliyetlerini düşürürken, Çinli rakiplerinin önünü kesmeyi hedefliyor.
Ancak burada kritik bir tehlike var:
Eğer AB, bu teknik muafiyeti yalnızca "AB üyesi ülkelerde üretilen" araçlara tanır ve Gümrük Birliği'ni hiçe sayarak Türkiye'yi dışarıda bırakırsa, TOGG'un Avrupa'ya ihraç edeceği araçlar bu yeni ve pahalı kurallara uymak zorunda kalacak. Oysa Avrupalı rakiplerim muaf olacak!
Bu senaryo, Gümrük Birliği'nin ruhuna ve harfine tamamen aykırı. 1996'dan bu yana teknik uyum yükümlülüğümüzü yerine getiren Türkiye'ye karşı, AB'nin kendi üreticilerine rekabet avantajı sağlamak amacıyla yaptığı bu hamle, haksız rekabetin en çirkin örneği olacak. Bizim maliyetimiz artarken, onların maliyeti düşecek; Avrupa'daki üreticiler Çin'e karşı korunurken, Türkiye resmen feda edilmiş olacak.
Bu planın hayata geçmesi, Türkiye-AB ticari ilişkilerinde büyük bir krize yol açar ve Gümrük Birliği'nin devamlılığını sorgulatır. Ankara, bu siyasi ve ticari kazığı önlemek için derhal en üst düzeyde diplomatik ve hukuki mekanizmaları devreye sokmak zorunda. Aksi takdirde, Türkiye'nin Avrupa pazarına açılan kapısı, "Avrupa'da üretilen" etiketiyle yüzümüze kapanacak. Bir sonraki köşe yazımda görüşmek dileğiyle…
Adem Eyüpoğlu \ Timeturk
