Mobbing, psikoloji ve sosyoloji literatüründe "iş yerinde psikolojik taciz" veya "iş yeri zorbalığı" kavramlarına karşılık gelir. Kavram, ilk kez hayvan davranışlarını inceleyen araştırmacılar tarafından kullanılmış, ilerleyen dönemlerde ise iş yaşamındaki düşmanca davranışları tanımlamak üzere uyarlanmıştır.
Mobbing, bir veya birden fazla kişinin, bir çalışana karşı etik olmayan bir biçimde, sistematik olarak yönlendirdiği psikolojik tepkidir.
Bir davranışın Mobbing olarak nitelendirilebilmesi için eylemlerin sistematik ve tekrarlayıcı olması gerekmektedir.
Mobbingi basit bir iş yeri anlaşmazlığından ayıran temel fark, güç dengesizliğinin varlığı ve eylemlerin uzun vadede mağdur kişiyi hedef almasıdır.
Nihai amaç, mağduru çalıştığı ortamdan uzaklaştırmak, mesleki ve sosyal çevreden izole etmek ve en nihayetinde işten ayrılmaya zorlamaktır.
MOBBİNG ÖRNEKLERİ NELERDİR?
İş hayatında yaygın olan mobbing davranışları hedef alınan kişinin sürekli olarak dışlanması, fikirlerinin yok sayılması ya da küçük hatalarının abartılması gibi yöntemlerle kendini gösterir. Mobbingin örneklerini tanımak kişinin kendini korumasına yardımcı olabilir.
Mobbing İLE İLGİLİ EN ÇOK KARŞILAŞILAN örnekler şunlardır:
- Sürekli Eleştiri ve Küçümseme: Çalışanın yaptığı her işin yetersiz görülmesi, başarısız olarak etiketlenmesi ve mesleki yeterliliğinin sorgulanması.
- Sosyal İzolasyon: Toplantılara çağırmama, kahve molalarında dışlama, ofis içi sohbetlere dahil etmeme gibi sosyal bağların kesilmesi.
- Bilgi Akışının Kesilmesi: Çalışana işiyle ilgili önemli bilgiler kasıtlı olarak verilmez, böylece hata yapması sağlanır.
- Aşırı veya Anlamsız Görev Yükleme: Kişiye kapasitesinin üzerinde iş verilmesi ya da mesleki niteliği olmayan angarya işlerle meşgul edilmesi.
- Kişilik Özellikleriyle Alay Edilmesi: Dış görünüş, konuşma tarzı, inançları veya özel hayatı üzerinden aşağılayıcı yorumlar yapılması.
- İtibarsızlaştırma: Başka çalışanlar önünde küçük düşürme, yetkilerinin elinden alınması, iş tanımının belirsiz hale getirilmesi.
- Görmezden Gelme: Selamına karşılık verilmemesi, önerilerinin yok sayılması, fiziksel olarak da yokmuş gibi davranılması.
- Sürekli Kontrol ve Baskı: İşin her aşamasında kontrol edilmesi, sık sık rapor istenmesi ve zaman baskısı yaratılması.
- Performansın Kasıtlı Olarak Düşürülmesi: Bilerek uygun ekipman sağlanmaması, iş ortamının verimsiz hale getirilmesi gibi uygulamalarla performansın düşürülmesi.
- MOBBİNG DAVALARINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME NERESİDİR?
- Mobbing davalarında görevli mahkeme, iş mahkemeleridir. İş hukukundan kaynaklanan ve hukuki sonuçları olan davalarda (maddi-manevi tazminat) görevli mahkeme iş mahkemeleridir.
- Mobbing davalarında yetkili mahkeme ise; işverenin ikametgâhının bulunduğu yer iş mahkemeleri ile işyerinin bulunduğu yer iş mahkemeleri ortak yetkilidir. Yani işçi bu yerlerden herhangi birisinde mobbinge davasını açabilecektir.
- MOBBİNG DAVALARINDA ZAMANAŞIMI NE KADARDIR?
- Mobbing nedeniyle iş akdinin haklı nedenle feshedilmesidurumunda 5 yıllık bir zamanaşımı süresi söz konusu iken, mobbing nedeniyle manevi tazminat talep edilmesi halinde zamanaşımı 2 yıl olarak öngörülmüştür.
- Ayrıca; mobbinge konu eylemler, suç teşkil eder nitelikteyseve suç şikâyete bağlı ise, şikâyet hakkının kullanılma süresi 6 ay olarak belirlenmiştir.
Yurdal Kılıçer \ Timeturk
