- İslam İktisadı ve Finansı Zirvesi, İLKE Vakfı'na bağlı İKAM(İslam İktisadı Araştırma Merkezi) tarafından 28 Ekim 2025 tarihinde Boğaziçi Üniversitesinde gerçekleştirildi.
Zirve İslami Finans Endüstrisinin paydaşları ile akademisyenlerin buluşmasına ve görüşlerini dile getirmesine vesile oldu. Zirveye Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi ve T.C. Merkez Bankası'ndan yetkililer de katılım sağladı.
Zirvede aynı zamanda çeşitli branşlarda İslam iktisadı ödülleri de her yıl olduğu gibi sahiplerini buldu. Katılmak için kayıt yaptırmama rağmen bazı nedenlerden dolayı İstanbul'da olamadım ancak toplantının kayıtları sosyal medyaya yüklendiği için oradan izleme fırsatı buldum.
Konusunda tecrübeli ve değerli katılımcıların bulunması zirveyi daha bir önemli hale getiriyor. Konuşmacıların önemli noktalara temas ettiği toplantıdan dikkatimi çeken hususları sizler için özetlemeye çalıştım.
Bir hususu hatırlatmakta fayda görüyorum; aşağıya çıkardığım özet, zirvenin sonuç bildirgesi ya da üzerinde mutabık kalınmış hususlar değildir. Katılımcıların görüş öneri ve bilgilendirmelerinden ibarettir. Okurken bunu göz önünde bulundurmakta fayda var.
ÖZET TESBİTLER
- Katılım finans sektörünün paydaşlarını da içine alacak şekilde Katılım Finans Kanunu ve mevzuatının bir an önce hayata geçirilmesi beklenmektedir. Bu konuda son aşamaya gelindiği bilgisi verildi.
- Sosyal finans alanında Zekât kurumu ve karzı hasen gibi toplumun düşük gelir gurubuna yönelik kuruluşların oluşması ve yaygınlaşması gereklidir.
- Katılım sigortacılığında hem mevzuat hem de uygulamada alınacak mesafeler var.
- İslami sermaye piyasalarının geliştirilmesi ve tanıtılması gerekiyor.
- BİST katılım endeksinin İslami yatırım aracı olarak büyütülmesi ve geliştirilmesi gerekiyor.
- Cumhurbaşkanı başta olmak üzere tüm kamu kurumları katılım finansın gelişmesi için destek veriyor. Bu konuda güçlü bir irade var. Sektör bu desteği iyi kullanmalı.
- İstanbul finans merkezinin aynı zaman da bölgesel bir katılım finans merkezi olarak konumlandırılma hedefi var. İleride küresel bir merkeze dönüşme iddiası var.
- İslami finans okur yazarlığının artırılması ve toplumsal farkındalık oluşturulması için çalışılması lazım. Bu konuda tüm paydaşların proje üretmesi lazım.
- Katılım finans ile ilgili uluslararası iş birliğini artırmaya yönelik çalışmalar devam ediyor. Bu konuda paydaş ülkeler ile iş birliği yapılıyor.
- Katılım finans sektöründe çalışacak yetenekli ve donanımlı elemanların yetiştirilmesi için üniversite başta olmak üzere çeşitli projelerin yürütülmesi gerekir.
- İslami iktisadı zekât, faizsiz finans gibi konulara indirgenmemeli. Sadece Müslümanları ilgilendirecek konularla sınırlı kalınmamalı. Tüm insanlık için çalışılmalı, sorunlara çözüm üretecek çalışmalar yapılmalıdır.
- İslami finans, sadece iktisadi kural ve uygulamalardan ibaret değildir. İşin ahlaki yönü de dikkate alınmalıdır. Finansal hedeflerin yanında ahlaki hedefler de gözetilmelidir.
- Klasik iktisadın varlık ve gelir eşitsizliğine yol açan yapısı İslâm iktisadının risk paylaşım modeli ile ortadan kaldırılabilir.
- İslami finans endüstrisi kendini net olarak tanımlayamadı. Birçok kavram ve ürün kapitalist faizli ekonomideki ürünlerle ifade ediliyor. Bu, insanlarda kafa karışıklığına neden oluyor. İslami finans endüstrisi farklılığını açık olarak ortaya koymalı ve biz farklıyız demelidir.
- Katılım Bankacılığı Türkiye'de zorlu mücadelelerden sonra sağlam bir zemine oturmuştur.
- Katılım bankaları danışma kurulları bağımsız olmalı, banka yönetimleri bağımsızlığı zedeleyecek müdahalelerden kaçınmalıdır.
- Katılım finans sektörünün gelişmesi için Türkiye'de mevzuat ve uygulama konularında pozitif ayrımcılığa ihtiyaç vardır.
- Katılım finans ekosistemini geliştirmek ve kendi aralarındaki iletişimi güçlendirmek gerekiyor. Katılım finans kanunu tüm bu ekosistemi kapsayacak şekilde oluşturulmalıdır.
- Ortaklığa dayalı madarabe ve müşareke modellerinin katılım bankacılığı modelinde mevcut yapıda çok fazla büyüme imkânı bulunmuyor. Mevzuat, risk yönetimi, kurumsal yapı gibi nedenlerle bu ürünlerin uygulamalarında zorluklar var. Bunu başka bir yapıda yapmak daha uygun olabilir.
- Bireysel emeklilik sektöründe vatandaş faizsiz emeklilik fonlarına ciddi rağbet gösteriyor. Otomatik katılım sisteminde faizsiz emeklilik modelini seçenlerin oranı %58.
- Türkiye'de katılım sigortacılığı hızlı bir gelişme ile %5 seviyesine ulaşmıştır. Ancak son dönemde büyüme ivmesi nispeten azalmıştır. Yakın zamanda katılım sigortacılığı yönetmeliğinin yayınlanması beklenmektedir.
- Karzı Hasen Vakfı sosyal finans alanında son dönemde önemli çalışmalar gerçekleştirmektedir. Bu tür kurumların sayısının artması faydalı olacaktır.
Dr. Yüksel KELEŞ \ Timeturk
