Afrika’nın kerpiç sarayı: Djenne Ulu Cami

Batı Afrika ülkesi Mali’nin sembolü olan Djenne Ulu Cami, dünyanın en büyük kerpiç camisi olmasının yanında yaklaşık bin yıllık tarihiyle UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor.

Mali’nin ücra köşelerinden Djenne bölgesinde bulunan cami, eski Mali Krallığı'nın bölgeye kazandırdığı en önemli eser olarak Kara Kıta’daki tüm Müslümanlar için önem taşıyor.

Djenne, Mali'nin başkenti Bamako'nun kuzeyindeki ayrılıkçı Tuareglere sınır olan Mopti bölgesinde yer alıyor. Bani nehrinin taşkın havzasında kurulan Djenne, yağmur sezonunda üç tarafı sularla çevrili yarımada haline dönüşüyor.

Timbuktu'ya giden ticaret rotası üzerinde yer alan bölgede İslam'ın ilk izleri 13. yüzyılda görülmeye başladı. Böylece bölgeye has malzemeyle inşa edilen cami aynı zamanda Mağrib mimarisinin özelliklerini taşıyor.

Batı Afrika’daki eski hac yolu üzerinde bulunan cami, Djenneliler için olduğu kadar, Batı Afrikalılar için de önemli bir merkez.

UNESCO tarafından 1988 yılında Dünya Kültür Mirası listesine alınan 13. yüzyıldan kalma kerpiç yapı, 18. yüzyılda Fransa'nın, yüzde 80'i Müslüman olan Mali’yi işgalinden sonra 1907 yılında tekrar inşa edilmeye başladı.

Mimarisi "Sahel Sudanez"

Djenne Ulu Cami, “Sahel Sudanez” denen mimari tarzında “Banco” adı verilen silindirik kerpiçlerle kareye yakın planlı dört köşe kerpiç sütunların üzerine oturtulmuş, konik biçimli ve sarmal minarelere sahip. Kerpiçten yapılan duvarlara monte edilen yüzlerce odun, yağmur mevsiminde onarım iskelesi vazifesi görüyor. Hiçbir dekoratif özellik ve süsleme içermeyen bu sade yapıların en önemli süs öğesi yine iskele görevini üstlenen bu odunlar olarak göze çarpıyor.

Dünyanın en büyük kerpiç yapısı

Dünyanın en büyük kerpiç yapısı olan Djenne Ulu Cami, Djenne Faray adı verilen geleneksel yağ ile karıştırılan Djenne toprağından oluşturulmuş kaliteli kerpiçten yapıldı.

Camiyi destekleye 99 kolon var ve bu kolonların her biri Allah’ın Kur'an-ı Kerim'de geçen bir adını taşıyor. Ancak hangi ismin hangi kolona ait olduğunu bölgenin ileri gelenleri dışında kimse bilmiyor.

Kerpiç caminin havalandırması içinse “Ladis” denilen 114 adet topraktan pişirilmiş bacalar kullanılıyor. Havalandırma bacası sayısı da yine Kur'an-ı Kerim'in her bir ayetini temsil ediyor. Motiflerle bezenmiş her bir bacanın kapağı yağmur sezonunda kapatılırken yılın büyük bir bölümünü oluşturan kurak sezonda işlevini yerine getirmek üzere açılıyor.

Afrika'nın Tac Mahal'i

Caminin yerel dilde "Santavan" denilen üç minaresinin her biri dönemin kral ve eşlerini temsil ediyor. Ortadaki büyük minare camiyi inşa ettiren Kral İbrahim’i sembolize ediyor. Büyük minarenin yanındaki iki küçük minare de Kral’ın eşleri El Farimata ve Ummu Hulmus’ı temsil ediyor. Cami bu özelliğiyle Şah Cihan'ın, eşi Ercümend Banu Begüm'ün doğum sırasında ölümü üzerine onun anısına yaptırdığı Hindistan'daki Tac Mahal'i hatırlatıyor.

Bölge halkı, 1996'da izin alınarak cami içinde moda çekimi yapılması nedeniyle artık Müslüman olmayanların camiye girmesine izin vermiyor.

Afrika’nın kerpiç sarayı: Djenne Ulu Cami

Batı Afrika ülkesi Mali’nin sembolü olan Djenne Ulu Cami, dünyanın en büyük kerpiç camisi olmasının yanında UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor.