Hamas ve Fetih arasında tarihi temas... Gazze'de neler oluyor?

TIMETURK | HABER MERKEZİ
PINAR HİLAL BALTA

Bu yılın Mayıs ayında açıkladığı 'Yeni Siyaset Belgesi' ile dikkatleri üzerine çeken Hamas, 17 Eylül'de yaptığı bir diğer açıklama ile Gazze'deki İdari Komite'nin feshedildiğini duyurdu. Temelleri 2014'te atılan ve idarenin el-Fetih'te bulunduğu Ulusal Uzlaşı Hükümeti'nin Gazze'de görevi devralması sürecinin başlaması gerektiğini belirten Hamas, genel seçimlere gidilmesine ve Fetih Hareketi ile diyaloğa hazır olduğunu söyledi.

Hamas ve Fetih arasında varılan milli mutabakat gereğince Rami el-Hamdallah başkanlığında kurulan 'Uzlaşı Hükümeti' yetkilileri, 3 yıl aranın ardından ilk kez Gazze'de Bakanlar Kurulu toplantısı gerçekleştirdi. 17 kişilik "Uzlaşı Hükümeti"nde Gazze'den yalnızca 4 isim yer alıyor. Hamas ise hükümetten bütünüyle çekilmiş durumda.

Nisan ayında gerçekleştirilen ve bakanların yemin ettiği törende "Hamas hükümetten ayrılıyor ancak ülkeden değil. Filistin halkına hizmet etmeye devam edecek” diyen Gazze'deki idarenin Başbakanı İsmail Heniyye'nin bu açıklamasından da anlaşılacağı üzere Filistinlilerin sorunları ile ilgilenmeye devam edilecek. Bu açıdan Hamas yetkilileri için öncelik altyapı, işsizlik gibi sorunlarken; Fetih cephesinde durum çok daha farklı…

Gazze sokaklarında Sisi ve Mısır'a teşekkür afişleri:





ANLAŞMANIN 'KRİTİK' İSİMLERİ

Öte yandan söz konusu ‘uzlaşı'yı kritik hale getiren bir diğer nokta ise ‘bu işin altında imzası olan isimler.' Bu isimlerden en çok öne çıkanlar Mısır'ın darbe ile başa gelen Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi ve Fetih'in ihraç edilen siyasetçisi -namı diğer ‘karanlıklar Prensi'- Muhammed Dahlan...

Filistin'de yaşananları, Hamas ve Fetih arasındaki yakınlaşma ve Hamas içerisindeki değişim dalgası özelinde Araştırmacı Yazar Osman Atalay ve Diriliş Postası Yazarı İsmail Yaşa ile konuştuk.

İşte açıklamalar:

İSMAİL YAŞA: “HAMAS, GAZZE'Yİ ABBAS'A TESLİM EDİYOR”

Öncelikle şunu düzeltelim: Yeni kurulmuş bir hükümet yok. Ramallah'ta bir hükümet kurulmuştu ve Abbas onu tek taraflı hale getirdi. Yani şu anki hükümete ‘uzlaşı' hükümeti demek zor. Bu, Abbas'ın hükümeti.

"HAMAS GAZZE'DE SIKIŞTIRILDI"

2 milyonluk Gazze'yi yönetmek için para gerekiyor. İş yalnızca parayla da bitmiyor. İlaçtan, elektriğe kadar Gazze'nin birçok ihtiyacı var. Mısır ve İsrail tarafından da kuşatma altında tutuluyor. Abbas, Hamas'a baskı yapmak için İsrail'den elektriği daha da kısmasını istedi. Ramallah'tan Gazze'ye ilaç gönderiliyordu, o ilaçlar da durduruldu. Ardından Gazze Şeridi'nde çok sayıda hasta ve bebek ölümleri yaşandı. Hamas Gazze'de sıkıştırıldı. Özetle Hamas, Gazze'yi idare edemez hale geldi. Dolayısıyla bir çıkış yolu arıyordu. Önce Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin teşvikiyle Muhammed Dahlan ile Hamas arasında bir yakınlaşma oldu. Bu Abbas'ı tedirgin etti. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da önceki gün yaptığı açıklamada “Filistin yönetimini ele geçirip, kendi kuklalarını yerleştirmek istiyorlar” demişti. Sanırım burada kast ettiği Dahlan'dı. O günlerde Abbas, Ankara'ya geldi, Türkiye Abbas'a destek verdi. Bu evrede gördüğüm kadarıyla Hamas da Dahlan ile arasına mesafe koyarak Abbas'a yöneldi.

Yaşananlar için özetle şu söylenebilir: Hamas, yönetimi, Gazze'yi Abbas'a teslim ediyor. Bir ‘uzlaşı' söylemi var ama eşit tarafların masaya oturup anlaştığı bir durum söz konusu değil. Batı Yaka'ya baktığımızda herhangi bir ‘uzlaşı' görmüyoruz. Orada, her zaman olduğu gibi Hamas taraftarlarına yönelik gözaltı ve tutuklamalar sürüyor.

“FİLİSTİNLİLERİN BEKLENTİLERİ YAPTIRIMLARIN HIZLA KALDIRILACAĞI YÖNÜNDEYDİ AMA…”

Filistinlilerin beklentileri, Hamdallah hükümeti Gazze'ye geldiğinde yaptırımların hızla kaldırılacağı yönündeydi. Fakat Mahmud Abbas, “Yaptırımları kaldırmak için hükümetin, pratikte tüm yönetimi ele geçirdiğini görmemiz lazım” dedi. Hamdallah ise yaptırımların kaldırılması olayının önümüzdeki hafta yapılacak olan Kahire görüşmeleri sonrasına ertelendiğini açıkladı. Ama Abbas yönetimi, Hamas'a ne gibi taleplerle gelecek bilmiyoruz. Çünkü Abbas, Hamas'ın Gazze'yi idare edemediği için, mecbur kaldığı için idareyi devrettiğini düşünüyor. Yani yaşananları bir ‘uzlaşı' olarak görmüyor.

“MUHAMMED DAHLAN'IN KOVULDUĞU ÇATIŞMA DÖNEMİNE GERİ DÖNÜLEBİLİR”

İki taraf arasında bir de ‘silah' konusu var. Örneğin Abbas, Batı Yaka'da durum nasılsa, Gazze'de de aynısını uygulamayı düşünüyor. Biliyorsunuz Batı Şeria'da İsrail ile ‘güvenlik koordinasyonu' yapılıyor ve Abbas'ın deyimiyle ‘güvenlik güçleri dışında kim silah taşırsa gözaltına alınıyor.'  Fakat Hamas bunu kabul edecek mi? Gazze'de de Batı Yaka'da olduğu gibi bir gözaltı durumu yaşanırsa aynen Dahlan'ın kovulduğu çatışma dönemine geri dönülmüş olacak.



"HAMAS YÖNETİCİLERİNİ AŞIRI DERECEDE İYİMSER GÖRÜYORUM"

Hamas liderlerini aşırı derecede iyimser görüyorum ama Hamas'a yakın isimler bu durumdan memnun değil. Mesela Kahire görüşmelerinde Kassam Tugayları'nın silahı gündeme gelirse ve Abbas “Filistin Yönetimine bağlı güvenlik güçlerinin dışında hiç kimsenin silahı olmayıncaya kadar hükümet Gazze'de kontrolü eline almış sayılmaz, yaptırımlar o güne kadar sürecek” derse şu ana kadar estirilen havanın hiçbir anlamı kalmıyor. Hamas uzlaşıdan sonra şeffaf, adil bir seçime katılmayı planlıyorsa hayal görüyor. Abbas, Ortadoğu diktatörleri zihniyetinde bir adam. Filistin'de özgür, demokratik seçimlerin olacağını düşünmüyorum. Hamas'ı suçlamıyorum ama iyimserliklerini aşırı görüyorum. Onlar kadar iyimser değilim ve oluşturulan bu ‘iyimserlik' havasının sağlıklı olduğunu düşünmüyorum.

HAMAS DEĞİŞİYOR MU?

Evet… Gazze'de Hamas'ın etkisi tartışılmaz. Yani Hamas'ın bir numaralı ismi İsmail Heniyye Gazze'de, ikinci lideri Yahya Sinwar Gazze'de, İzzettin el-Kassam Tugayları askeri kanadı yine Gazze'de. Hamas artık Gazze oldu. Dolayısıyla Gazze halkının sorunları, bakışları da hareketin tavrını etkiliyor ve bir çıkış yolu arıyorlar.

Burada Hamas'ı suçlayamayız fakat asıl soru şu: Hamas bu tavizleri verse bile Gazze halkına arzu edilen rahatlama gelecek mi, gelmeyecek mi? Benim gördüğüm kadarıyla Gazze halkı, Hamas Batı Yaka'daki gibi silahını Abbas'ın kontrolüne verirse, Gazze de Batı Yaka gibi olursa normal, sıradan halk rahatlayacak. Fakat direniş taraftarları baskı altında kalacak. Hamas'ın istediğinin de bu olduğunu düşünmüyorum. Burada Hamas zayıf noktasını gösterdi ve onlar da bunu sonuna kadar kullanmak isteyecek.

HAMAS ‘SİLAH' KONUSUNDA ‘UZLAŞMAZSA' NE OLACAK?

Abbas'ın sırtı İsrail ve Amerika'ya dayalı, bölgesel şartlar Hamas'ın aleyhine, Arap ülkeleri İsrail ile barış istiyor… Yalnızca Katar ve Türkiye de Hamas konusunu çözemiyor çünkü coğrafi olarak Hamas, Mısır'a mahkûm. Dolayısıyla hareket için zor bir durum, zor günler. Bir takım tavizlerle atlatmaya çalışıyorlar ama karşı taraf ufak tefek tavizler istemiyor. Alenen Hamas'ın kimliğinden vazgeçmesini istiyor.

OSMAN ATALAY: HAMAS BU KARARI ALMAYA ZORLANDI

Filistin'de iki ayrı yönetimin olması ve özellikle İsrail ile ilişkiler noktasında yaşanan ciddi fikir ayrılıklarının doğurduğu olumsuzluklar Filistin davasına yansıyordu. Özellikle Körfez ülkeleri tarafından desteklenen ve Mısır'da yapılan darbe, hem ekonomik hem siyasal açıdan Gazze hükümetinin ve Hamas'ın elini zayıflattı. Hem İsrail'in hem Arapların oluşturduğu baskı, hareketi köşeye sıkıştırdı. Son olarak Katar'a uygulanan ambargo ve Trump'ın Katar'a yaptığı ‘teröre destek vermeyin' baskısı bu noktaya gelinmesine sebep oldu. Yapılan kuşatma ve ambargoyu da göz önüne alarak Hamas bu kararı almaya zorlandı.

"HAMAS, EL FETİH İLE AYNI NOKTAYA GELDİ"

Hamas'ın geldiği nokta bana biraz da el-Fetih'i hatırlatıyor. Hareket; uzun yıllar eleştirdiği, mücadele ettiği el-Fetih'in politik ve siyasi çizgisine; baskı ve ambargolarla getirildi. Hamas bugün hiç istemediği, siyasi-stratejik açıdan hiç benimsemediği el-Fetih ile aynı noktada.

HAMAS İÇERİSİNDE KIRILMA YAŞANIR MI?

Muhakkak. Hareketin içerisinde fikir ayrılıkları zaten yaşanıyordu. Konu ile ilgili de bir tartışma yaşanabilir. Fakat burada çok ciddi ya da büyük bir tartışma yaşanacağını zannetmiyorum. Çünkü Gazze halkı gerçekten de dünyanın en büyük hava hapishanesine maruz kalan bir halk ve bu uzlaşının bozulmasını istemeyecektir.