İki günlük resmi ziyaret için Öskemen'e gelen Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, mevkidaşı Kazakistan Dışişleri Bakanı Yerlan İdrisov'la görüşmesi sırasında anlaşmanın hazır hale geldiğini ve kısa sürede imzalanabileceğini kaydetti.
Rusya Atom Enerjisi Kurumu (Rosatom) ile Kazakistan Ulusal Atom Kuruluşu (Kazatomprom) arasında mayıs ayı sonunda Kazakistan'da 300 ila 1.200 megavat kapasiteli nükleer reaktör inşa edilmesi için memorandum imzalanmıştı.
Rosatom'dan yakın zamanda yapılan açıklamada ise Kazakistan'da nükleer santral inşa etmek üzere hükümetler arasında imzalanacak taslak anlaşmanın oluşturulduğu bildirilmişti.
- Kazakistan'ın nükleer gücü
Dünya Nükleer Birliği verilerine göre dünya uranyum rezervlerinin yüzde 12'sine sahip Kazakistan, 2013 yılında 22 bin 550 ton üretime ulaşarak dünyanın en büyük uranyum üreticisi haline geldi.
Dünya uranyum üretiminin yüzde 38'sini karşılayan maden zengini ülkede, ilk jeolojik uranyum keşifleri 1944 yılında Sovyetler Birliği Savunma Komitesi tarafından başlatıldı.
Sovyetler Birliği'nin atom bombası programı silah testi için kullandığı ve 1949'dan 1989'a kadar 350'si yeraltında ve 116'sı yeryüzünde olmak üzere 456 nükleer deneme yaptığı Kurçatov kasabasındaki nükleer test merkezi, 1991 yılında Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in imzaladığı kararname ile kapatılmıştı.
Bağımsızlık sonrası yıllarda ise nükleer silahların yayılmasının önlenmesi antlaşması çerçevesinde 1.300 nükleer başlık imha edilmişti.
Öskemen'de 1949 yılında kurulan ve bugün halen faaliyetlerine devam eden 'Ulba Metalürji Santrali', berilyum, tantal, niobium ile uranyum bazlı çalışan nükleer santrallere yakıt üretiminde dünyada lider tesislerden biri olarak gösteriliyor.
Nazarbayev'in 1997 yılında imzaladığı kararname ile kurulan Kazatomprom ise ülke genelindeki toplam 17 madenden 5'ine tamamen sahipken, diğer 12 madende yabancı şirketlerle aynı oranda hissesi bulunuyor.
Amerikan elektrik şirketi Westinghouse'da hissesi olan Kazatomprom Rusya, Çin, Japonya ile stratejik işbirlikleri yürütüyor. Kazatomprom ayrıca nükleer yakıt çevirimi ve uranyum madenciliğinde Kanadalı ve Fransız şirketlerle de temaslarını sürdürüyor.
Cumhurbaşkanı Nazarbayev, ülkesinin dünyanın en gelişmiş ilk 30 ülkesi arasına girme hedefi çerçevesinde 2050'deki enerji üretiminin yüzde 50'sinin yenilenebilir-temiz enerjiden oluşması yolunda çalışmalara başlanması talimatını vermiş, 2014 yılın sonunda Kazakistan'da bir nükleer tesis inşa edilmesi kararını aldıklarını bildirmişti.
