Oxford Üniversitesi'nden Prof. Dr. Eugene Rogan, ÇÜ Mithat Özsan Amfisi'ndeki konferansta, Çanakkale Savaşı'nda Gelibolu'da yaşamını yitiren büyük amcasının anne ve babasının, bu üzüntü nedeniyle İskoçya'dan ABD'ye göç ettiğini söyledi.
Birleşik Krallık'ta 2013'te yapılan anketin, Britanya'da yaşayanların yüzde 46'sının ailesinden ya da tanıdıklarından 1. Dünya Savaşı'nda hayatını kaybeden en az bir kişi olduğunu ortaya koyduğunu ifade eden Rogan, "Dolayısıyla burada ortaya çıkan teyakkuzun, katliamın büyüklüğünü düşünün ki Britanya'nın neredeyse yarısındaki insanlar bundan etkilenmiş" dedi.
Birinci Dünya Savaşı'na hep batı perspektifinden bakıldığını, batılıların, müttefik kuvvetler için savaşın gelişimini çok iyi bildiklerini ifade eden Rogan, cephenin öbür tarafındaki siperlerde neler olduğunu yeterince araştırmadıklarını fark ettiklerini anlattı.
Rogan, batıda savaşı planlayanların Osmanlıyı asıl sahnenin yanında yapılan küçük bir kumpanya olarak değerlendirdiğini, rakiplerinin kuvvetini bölmek için Türk cephesini açtıklarını ancak bu konuda planlayıcıların hata yaptığını, askeri ve siyasi başarısızlık yaşadıklarını anlattı.
Rogan, "Sömürgelerdeki Müslümanlar, halife unvanını da taşıyan sultanın cihat çağrısını desteklememekteydi. Fakat batı dünyasında burada olabilecek bir huzursuzluğun, Osmanlı altında tüm bu güçlerin toplanmasıyla o cepheye akacağı düşünülmekteydi. Müslüman dünyanın içinde ise böyle bir anlayış yoktu. Şimdi 100 yıl geçtikten sonra bile Batı dünyasında toplumlar, hala haksız yere Müslümanların kolektif bir çılgınlık halinde saldıracaklarını düşünmekte" diye konuştu.
Rogan, 1. Dünya Savaşı'nın modern Orta Doğu'nun şekillendirilmesinde önemli rol üstlendiğine dikkati çekti.
Osmanlı İmparatorluğu'nun ardından Türk topraklarını Avrupa emperyalizminin yönetmeye teşebbüs ettiğini söyleyen Rogan, şöyle konuştu:
"Birkaç ülke bağımsızlık elde etmeyi başardı. Türkiye, Suudi Arabistan, İran gibi. Fakat bölgedeki birçok devlet, kendi sınırlarında varlıklarını sürdürmek için sömürgeci ülkelere bağımlıydı. Türkiye ile müttefikler arasında müzakereler savaş esnasında yürütüldü. Geriye baktığımızda bu müzakereleri ve anlaşmaları kendi içinde değerlendirmek gerekir. 100 yıl sonra geriye dönüp baktığımızda Avrupalı güçler burada istikrarlı bir Orta Doğu'yu planlıyorlar mıydı, onun planını yapmak istiyorlar mıydı, eğer öyle bir tutumları olsaydı herhalde sınırları farklı belirlerlerdi diye düşünüyorum."
