Anayasa Komisyonu Başkanı ve AK Parti İstanbul Milletvekili Burhan Kuzu, toplantının açılışında yaptığı kısa konuşmada, teklifin içeriği konusunda bilgi verdi.
MHP Konya Milletvekili Faruk Bal, konuşmasının başında Anayasa Komisyonu'nun işlevsiz bırakıldığını, komisyonun konusu olan bir çok çalışmanın başka komisyonlara aktarıldığını ifade ederek, bu durumu eleştirdi.
MHP Isparta Milletvekili Nevzat Korkmaz da Komisyon Başkanı Kuzu'dan bu durumu eleştirmekte daha etkin olmasını istedi.
Kuzu ise tutanaklarda buna ilişkin çok sayıda konuşması olduğunu, gerekli tepkiyi her durumda gösterdiğini kaydetti. Bal'ın, "Sizin kaderinizde de bu komisyona çakılıp kalmak varmış Sayın Başkan" demesi Kuzu'nun da "Hah işte böyle söyle" karşılığını vermesi gülüşmelere neden oldu.
-"Milli kimliğin iki unsurundan biri armadır"
Teklifin sahibi AK Parti Şanlıurfa Milletvekili Zeynep Armağan Uslu, devletlerin milli kimliğini tanımlayan iki temel unsurundan birinin bayrak, diğerinin ise arma olduğunu söyledi. Türkiye'nin bir devlet armasının bulunmamasının önemli bir eksiklik olduğuna işaret eden Uslu, köklü bir tarihsel ve kültürel geçmişe sahip devletin arması olması gerektiğini belirtti. Bütün partilerin görev alacağı bir komisyonun arma üzerinde çalışma yapacağını ifade eden Uslu, "Tarihsel mirasımızın bütün unsurlarının ve bugünkü yeni Türkiye'nin kodlarına sahip olan kapsayıcı bir arma oluşturulabilir" dedi.
-"Türkiye'nin pozitif idealleri yansıtan bir armaya ihtiyacı vardır"
Teklifi ilişkin görüşlerini açıklayan MHP'li Bal, önemli bir çalışma olduğunu, bu bakımdan uygun şekilde tartışılması ve aceleye getirilmemesi gerektiğini belirtti.
"Türkiye'nin pozitif idealleri yansıtan bir armaya ihtiyacı vardır" diyen Bal, kanun teklifini hazırlayanlara teşekkür etti, ancak teklifin bu hali ile eksik olduğunu vurguladı.
İktidarın ülkenin doğusunda hakimiyetini kaybettiğini ileri süren Bal, "Bazı zübükler de diyorlar ki '16 Türk Devletini temsil eden yıldızların yanına bir yenisini Kürt yıldızı olarak ilan edeceksiniz' diyor. Benim de sorgulamak istediğim bu. Bu kanunu görüşüyorsak bu kaygıları dile getireceğiz" diye konuştu.
-"HDP'li üyeler toplantıda yok"
CHP Artvin Milletvekili Uğur Bayraktutan da teklifteki gerekçelere katılmamanın mümkün olmadığını belirterek, ancak iktidar ve muhalefetin konsensüsü içinde çalışma yürütmesinin gerektiğini söyledi. Bayraktutan'ın HDP milletvekillerinin toplantıda olmamasına işaret etmesi üzerine de Komisyon Başkanı Kuzu, HDP'li üyelere de çağrı yapıldığını aktardı.
Türkiye'nin geldiği süreçte bazı bölgelerde iktidarın kontrolü kaybettiğini ileri süren Bayraktutan, "Bugün Cizre'de Türk Bayrağı ile gezmek herkesin cesaret edebileceği bir şey değil" ifadesini kullandı. Armanın Türkiye Cumhuriyeti'nin niteliklerini içinde barındırması gerektiğini vurgulayan Bayraktutan, "Cumhuriyetin sembolü olan bayrakla birlikte aynı nitelikleri sağlayan, siyasi kimliklerimizin ötesinde, içinde hin oğlu hinlik olmayan bir arma olmasını istiyorum" dedi.
Bayraktutan, armanın özenli ve ayrıntılı bir çalışmayla belirlenmesinin önemli olduğunu ifade ederek, ortaya çıkan sonucun 10, 20, 30 yıl sonra çeşitli gerekçelerle değiştirilmeye çalışılmasına yol açacak durumlardan kaçınılması gerektiğini dile getirdi.
Devletin üst düzey yöneticilerinin çeşitli ortamlarda ve açıklama yaparken arkalarında Ulu Önder Atatürk'e ait resim ve fotoğrafları kullanmaktan kaçındığını, bunun tesadüfi bir durum olmadığını ileri süren Bayraktutan, armada Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Atatürk'ün yer almasını istedi.
Komisyon Başkanı Kuzu ise armaların kişi figürü içermediğini hatırlatarak, konunun Atatürk ile ilgili bir mesele olmadığına dikkati çekti.
-"Herhalde sultanın tuğrası eksik"
MHP'li Korkmaz ise devletin resmi arması için tüm siyasi partilerin ortak bir teklif vermesinin daha doğru bir yaklaşım olduğuna inandığını dile getirerek, AK Parti'nin bir ön alma yaklaşımı içinde olduğunu savundu.
Türkiye'nin önemli sorunları bulunduğunu, arma yapma çabasının gündemi değiştirme amaçlı olup olmadığını sorguladığını belirten Korkmaz, Cumhurbaşkanlığı Sarayı'ndaki karşılama töreninde 16 eski Türk devletinin askerlerinin sembolize edilmesine de değindi.
Korkmaz'ın "Bir kaç gün önce bir fotoğraf servis edildi. Sayın cumhurbaşkanı her merdivene 16 Türk devletini temsil eden asker koydu. Sultan var, debdebe, şaşa, lüksüyle saray var. Herhalde sultanın tuğrası eksik. Onun için çalışma yapıyoruz gibi bir kanaat oluşmaya başladı" sözleri üzerine komisyon Başkanı Kuzu, "16 asker uygulaması yanlış mı?" diye sordu.
Korkmaz da "Bizi bu meseleler rahatsız etmez. Bizi rahatsız eden şu; 'Tarihimizle yüzleşiyoruz deyip Türk tarihini lekelemeye çalışanların, şimdi böyle bir fotoğrafla riyakarlığa soyunmuş olmasıdır" karşılığını verdi.
Korkmaz'ın sözlerine AK Parti'nin Antalya Milletvekili Gökcen Özdoğan Enç, Hatay Milletvekili Adem Yeşildal ve Nevşehir Milletvekili Ebubekir Gizligider tepki gösterdi. AK Partili milletvekilleri "riyakarlık" ifadesiyle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a hakaret edildiğini savundular.
Korkmaz ise cumhurbaşkanının şahsına yönelik bir sözü olmadığını, tutuma ilişkin bir değerlendirmede bulunduğunu söyledi. Korkmaz, "Sayın Uslu, 'Milli kimliğin iki unsurundan biri bayrak biri armadır' dedi. Arma için bu kadar hassasiyet gösterirken bayrağın gönlerden indirilmesine hükümet neden yeterli tepkiyi vermedi. Milletin armaya değil karnını doyuracak sarmaya ihtiyaç vardır" diye konuştu.
-"Atatürk'ün sembollerinin yerine Osmanlı tuğrası benzeri bir şey"
CHP İstanbul Milletvekili Ali Özgündüz, seçimlerin yaklaştığı günlerde Anayasa Komisyonu'nun arma konusunu değil, seçim barajını düşürülmesini ele alınmasını arzu ettiğini, seçim barajına ilişkin teklifleri de olduğunu, ancak komisyonun gündeme almadığını söyledi.
Devlet armasının oluşturulması halinde mevcut uygulamada kullanılan cumhurbaşkanlığı forsunun kaldırılabilmesinin yasal bakımdan önünün açılacağını savunan Özgündüz, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Burada bir başka sıkıntı çıkacaktır; Türk Bayrağı tüzüğünde şu anda kullanılan cumhurbaşkanlığı forsu var. Cumhurbaşkanı devletin başı sıfatıyla onu kullanıyor. Yarın siz devlet arması yaptığınız anda 'ben devletin başıyım, dolayısıyla bu armayı kullanacağım' diyerek mevcut forsu kaldırabilir. Kanun, tüzükten üstte olduğu için bu uygulanacaktır. Dolayısıyla ilk kez Atatürk tarafından 1922'de İzmir ziyaretinde kullanılan bu mevcut cumhurbaşkanlığı forsu da zımnen ilga edilmiş olacaktır. Böyle bir şey düşündünüz mü bilmiyorum? Ancak sanki Atatürk'ün sembollerinin yok edilip, yerine eski Osmanlı tuğrası benzeri bir şey getirilmek isteniyor diye düşünüyorum."
Özgündüz, armada geriye giden bir zihniyetin mi sergileneceğini merak ettiğini belirterek, eğer bir arma ihtiyacı varsa cumhurbaşkanlığı forsunun revize edilebileceğini dile getirdi. Özgündüz, "Bu daha rafine bir ortamda oluşturulabilir. Seçim öncesi, ülkede Cumhurbaşkanının Bakanlar Kurulu'na başkanlık edip devlet başkanı gibi davrandığı bir durumda bunu yaparsanız elbette ki başka anlamalara gelecektir" diye konuştu.
MHP Mersin Milletvekili Mehmet Şandır ise çalışmanın iyi niyetle hazırlandığından emin olduğunu, ancak Meclis takvimi açısından bu dönemde hayata geçmesinin mümkün olamayacağını kaydetti. "Yeterince tartışılmadan veya tartışmaları mutabakata ulaştırmadan oluşturulacak bir arma Türkiye'ye fayda getirmeyecektir" dedi. Şandır, görüşmelerin ertelenmesini, gelecek dönem siyasi partilerin ortak çalışmasıyla gündeme alınmasını istedi.
Şandır, konuşmasında HDP'li milletvekillerinin toplantıya katılmamalarına işaret ederek, bunun tesadüfi bir durum olmadığını düşündüğünü ifade etti.
Komisyon Başkanı Kuzu da bunun üzerine HDP'li üyelerin başka toplantılara da katılmadıklarını hatırlattı.
-"Keşke birileri daha önce fark etseydi"
Daha sonra söz alan teklif sahibi Uslu, tekliflerinin tamamen bir eksikliği gidermek amacıyla hazırlandığını belirterek, ileri süren kaygıların somut olmayan durumlardan üretildiğini söyledi. Uslu, "Niyet okuyuculuğu yapmak, teşbihte hata olmaz öküz altında buzağı aramak diye bir tabir vardır, hiçbir şekilde meram etmediğimiz düşünceleri de varmış gibi kabul ederek düşünmek doğru değil. Eksikliğini yaptığım okumalar çerçevesinde fark ettiğim bir durumdur. Keşke birileri daha önce fark etseydi. Mesele bundan ibarettir" şeklinde konuştu.
CHP'li Özgündüz ise teklifin kanunu açıdan yol açabileceği durumların farkında olunmadığını ileri sürerek, Uslu'ya "Bu kanun teklifiyle Cumhurbaşkanlığı forsunun kaldırılarak bunun kullanılması size göre mümkün müdür, yoksa ikisi birden mi kullanılacaktır?" diye sordu.
Cumhurbaşkanlığı forsu olmadığını, ortada olmayan bir niyetin tartışılmaya çalışıldığını söyleyen Uslu "Tercihle ilgili bir husustur. İsterse Sayın Cumhurbaşkanlığı makamı bugün de o forsu kaldırır, yerine yeni bir fors yapar. Ama konu bu değil. Öyle bir düşünce de ifade de yok" değerlendirmesinde bulundu.
AK Parti Antalya Milletvekili Enç de söz alarak son derece iyi niyetlerle hazırlanmış bir teklif üzerinden bu şekilde tartışma yürütülmesini anlayamadığını ifade etti. Enç, MHP'li Korkmaz'ın Cumhurbaşkanlığı Sarayı'ndaki karşılama törenine ilişkin sözlerine de tepki gösterdi. Törendeki tarihi görüntüden gurur duyduğunu vurgulayan Enç, cumhurbaşkanına yönelik kullanılan ifadenin ise yakışık almadığını söyledi.
-"Ay-yıldız aynı zamanda devletin de sembolüdür"
CHP İzmir Milletvekili Rıza Türmen ise teklifi hazırlayanların iyi niyetinden şüphe duymadığını dile getirerek, şunları kaydetti:
"İyi niyetten şüphem yok ama halkın belirlediği bir sembol var zaten. O da ay ve yıldızdır. 'Türkiye Cumhuriyeti'nin niye arması yok?' diye sorduğunuz zaman, toplum buna ihtiyaç hissetmiyor. Ay-yıldız var zaten. Ay-yıldız aynı zamanda devletin de sembolüdür. Bu ay-yıldız yerine başka bir sembol belirleyecek olursanız kıyamet kopacak, gereksiz bir tartışma çıkacak. Ne söylerseniz söyleyin, tersini söyleyen de çıkacaktır. Herkesin kabul ettiği ay,yıldız varken ayrı bir sembol arayışı zaman kaybına gereksiz bir tartışmaya yol açacaktır. Ortada bir boşluk yok. Anayasa'nın üçüncü maddesine bir ilave yapar, 'Ay-yıldız aynı zamanda devletin sembolüdür' deriz."
AK Parti Nevşehir Milletvekili Gizligider de söz alarak MHP'li Korkmaz'ın cumhurbaşkanına yönelik sözlerini eleştirdi ve "Biz Sayın Cumhurbaşkanımızı çok seviyoruz. Biz rahmetli Türkeş'e böyle bir söz söylesek siz incinmez misiniz?" diye sordu.
