Utrecht Üniversitesi'nde dijital kültür ve yeni medya profesörü olan Schäfer, Piç Kültür (Bastard Culture) adlı kitabında bilgisayarların ve internetin kitlesel olarak benimsenmesinin getirdiği sonuçları ele alıyor. Kullanıcılar ve şirketler arasındaki karmaşık etkileşimler ve piyasalar ile medya pratikleri arasındaki bağlantının karmaşıklığı sosyo-teknik bir ekosistem yaratmakta ve farklı katılımcılardan oluşan heterojen bir kümelenme oluşmaktadır. Böylece farklı kullanıcıların karmaşık etkileşimi ile bir kültür endüstrisi oluşmaktadır.
Kültürün endüstriye evrilmesi aslında kültürün özgünlüğünü ve kimliğini de ortadan kaldırmaktadır. İnternetin dünyanın her yerinden kullanıcılar tarafından ulaşılabilir olması, farklı kullanıcıların metin ve görseller üreterek paylaşmaları sonucu ortada kime ait olduğu belli olmayan, ama herkesin erişimine açık üretimlerin görünür ve benimsenir olmasına yol açmaktadır.
Bilgi iletişim teknolojisi ile endüstrileşmiş veya üretilmiş olan böyle bir kültürü Piç Kültür olarak adlandırmak doğru olacaktır.
Kültürlerin hybrid hale gelmesi bazıları tarafından kültürel zenginleşme olarak görülse aslında piç kültüre doğru gidişin ilk aşamasıdır.
İşte size üretilmiş bir kültür erozyonu örneği…
Ramazan ayı, oruç ayıdır. İftar yaklaşmıştır. Oruç tutan aile sofrayı kurmuştur. Sofrada dev gibi bir CocaCola şişesi durmaktadır. İftar saati yaklaştıkça oruç olan aile fertlerinin gözleri ve bakışları o dev şişe özerine odaklanmaktadır. Derke ezan başlar. Ve aile reisi besmele ile o şişeyi tak diye açar. Lıkır lıkır bardaklara doldurur ve tüm aile bireyleri iftarı o dev şişeden bardaklara doldurulan coccola içe açarlar. İlk yudumu aldıktan sonar Elhamdülillah demeyi de unutmazlar.
Böyle bir ailenin hybrid kültür ile kültürel olarak zenginleştiği ve modern Müslüman bir ailenin böyle olması gerektiğini savunabilirsiniz.
Diğer yandan bu birleşmenin, etkileşimin veya bozulmanın var olan özgün kültürü yozlaştırdığını, zenginleştiği sanılan kültürün aslında yok olduğunu da savunabilirsiniz.
Başka sorular da sormak mümkün…
Böyle bir birleşme hybrid olarak görülürse ve zenginleşmeyi getirdiği için olumlu olarak bakılırsa örnekte geçen ailenin modernleşmesine mi hizmet eder? Veya modern olan ailenin müslümanlaşmasına mı?
Yoksa işin içinde başka birşey mi var?
Hybridleşme veya zenginleşme olarak yumuşatılan böyle bir kültürel yozlaşmanın aslında küresel tüketime katkı sunduğunu görmemek mümkün mü?
Küresel medya kullanılarak tek tip küresel tüketime giden yolda engel olarak görülen unsurlar nasıl ortadan kaldırılır?
Schäfer'in Piç Kültür adını verdiği bilgi iletişim teknolojileri, küresel medya ne güne duruyor?
Modern Müslüman olma görüntüsü oluşturmak suretiyle kültürel zenginleşme veya çok kültürlülük algısı, aslında bu heterojen karışım içinde yer alan kültürel içeriklerin hepsini eritme potası içinde eritiyor. Pürüzler giderilince küresel kültürün bir bileşeni halini alıyor.
Küreselleşme ve küresel köy oluşturma hedefi itidalle ve tedbirle uygulanıyor. Çalışma sahası ağırlıklı olarak küresel medya. Küresel hedeflere hizmet eden bilgi iletişim teknolojileri ile oluşan küresel medya, elbette küresel kültürü oluşturmak için var olan kültürü yozlaştırarak, piçleştirerek işe başlayacaktır.
Bizde durum nasıl diye soran olursa sistem aynı sistem.
Bizde de aynısı işliyor. Nasıl mı?
Sokaklarımıza bakalım. Kullanılan bilgi iletişim teknolojilerine bakın? İletişimde kullanılan dildeki kısırlaşma ve yozlaşmaya bakın. Gençlerimizin kullandığı iletişim diline, sokak diline bakın. Kültürün ana sütunlarından birisi olan dilimizdeki yozlaşma görünür durumda.
Artık Davet Evleri var; kız isteme ve devamı burada tak diye olup bitiyor.
Artık Bebek Mevlidi var, Doğum Günü Mevlidi var.
Hafızlık Partisi var, Hafızlığa Hoşgeldin Partisi var.
Beş yıldızlı otellerde ve lüks restoranlarda seçkin ve zengin insanlara verilen törenli iftar yemekleri var.
Papaz adı verilen cami var.
İnternet üzerinden verilen dua siparişleri de var.
Adı Atatürk Lisesi olan bir okulda 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı törenlerinde Vals Gösterisi var.
Neler var neler…
Küresel medya kendi küresel kültürünü oluşturma yolunda hızla devam ediyor. Kültürel değerleri ve varlıkları kültürel zenginleşme veya çok kültürlülük adı altında yozlaştırarak kendi piç kültürünü oluşturuyor.
Kültürümüz piç olurken biz de dünya vatandaşı oluyoruz diye seviniyoruz! Ne acı!
Prof. Dr. Mehmet Şahin \ Timeturk
