At üzerinde oynanan ciritin oyunun kökeni atalarımızın göçebe geçmişine dayanmaktadır. Bilindiği üzere, at kültürümüzde önemli bir yer tutar ve bu etki spor hayatımızda da karşılık bulmuştur. Bu oyunun ilk olarak Türkler tarafından, Orta Asya'da oynanmaya başladığı düşünülür.
Orta Asya'dan çıkıp dünyanın dört köşesinde at koşturan Türkler atasporu olarak oynadıkları ciriti Anadolu'da da yaygınlaştırırken bu spor Osmanlı padişahlarından bazılarını endişelendirirken bazılarını da müptelası yapmış.....
İkinci Mahmut neden yasakladı?
Sultan Alparslan döneminde Anadolu topraklarında oynanan bu spor dalı, özellikle Doğu ve İç Anadolu'nun farklı yörelerinde daha yaygın.Anadolu'da 11-16. yüzyıllarda savaş oyunu olarak oynanan cirit, sonraki dönemlerde özellikle 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu ülkesi ve sarayında en büyük gösteri sporu konumundadır. Müsabakalarda yaşanan hayati tehlike nedeniyle II. Mahmut döneminde bu oyunun oynanması yasaklanmış, daha sonra tekrar bir gösteri oyunu olarak Anadolu'da oynanmaya başlanmıştır.
Dördüncü Murat cirit hastasıymış!
Orhan Gazi'nin civardaki bir alanı at yarışları ve cirit oyunları için vakfettiği bilinmektedir. Yıldırım Bayezid ve Çelebi Mehmed zamanlarında ciride olan ilgi daha da artmış, sarayda cündîlik (binicilik) derslerinin verilmeye başlaması üzerine de bu oyun teşkilâtlı bir spor dalı haline gelmiştir. Bizzat cirit oynayan padişahlardan I. Ahmed ile IV. Murad'ın bu spora çok meraklı oldukları, IV. Murad'ın cirit oyunu için sayıları 400'e kadar varan özel yetiştirilmiş atlar bulundurduğu kaynaklarda yazılıdır
Rakibi at üstünde vurmak
Atlı ciritin, askerleri ve atları barış zamanında da formda tutmak, savaş antrenmanı yapmalarını sağlamak için oynatıldığı düşünülmektedir.Atlı cirit oyununda sporcu at üzerindedir ve elindeki cirit yani mızrak ile rakibini vurmaya çalışır. Rakiple karşılaşıldığında at üzerindeki hâkimiyeti kaybetmemek bu oyunun bir diğer zorlu yanıdır.
Yaralanmalara karşı özel üretim
Oyun sırasında ciddi yaralanmaların olmasını engellemek için ciritler özel bir şekilde üretilir. 70 ile 100 cm arasındaki ciritlerin yapımında hurma, meşe ya da kavak ağacı kullanılır. Ciritlerin ucu iyice yuvarlatılır.
Atlı cirit sporu ile ilgili ilginç bir detay, oyunun merhamet duygusunu ödüllendiren kurallara sahip olmasıdır. Rakibiyle karşı karşıya kaldığı anda ona vurma şansı olmasına rağmen ona vurmayan sporcu fazladan puan kazanır.
Osmanlı'nın popüler sporu
kulturveyasam.com'daki bilgiye göre;Atlı cirit, Osmanlı Devleti zamanında da oldukça popüler bir spordu. Hatta padişahın kendisinin bile zaman zaman atlı cirit oyunlarına katıldığı bilinmektedir. Hafta boyunca antrenmanlar ve oyunlar devam etse de esas müsabakalar Cuma namazından sonra gerçekleştirildi.İstanbul'da At Meydanı (Sultanahmet), Süvari ya da Cündi Meydanı (Kadırga – Küçük Ayasofya arası) gibi alanların dışında saraylarda da atlı cirit oynanırdı.
1957'de ihtisas kulübü kuruldu
Günümüzde atlı cirite olan ilgi devam etmektedir. 1957 yılında atlı cirit alanındaki ilk ihtisas kulübü kurulmuştur. Özellikle Erzurum, Erzincan, Uşak, Bayburt, Ankara, Manisa, Kars gibi şehirlerimizde bu geleneksel spor hâlâ sevilerek yapılmaktadır.
