TIMETURK | ÇEVİRİ
Nesiller boyu bağımsızlık umudunu takiben, Irak'taki Kürtlerin, 25 Eylül için yükümlülük getirmeyen bir referandumla bu yönde büyük bir adım atması planlanıyor. Ayrı olan bir devleti onaylaması beklenen bu oylama bir hata olacaktır.
İslam Devleti ile mücadele dolayısıyla rahatsız olmuş olan dünyanın bir bölümündeki karışıklığı arttıracakve Irak'ın toprak bütünlüğünü daha da tehdit edecektir. (Oylamayı) erteleme daha mantıklı olur.
1991 körfez savaşından sonra yarı özerk yerleşim bölgesi oluşturan beş milyon Iraklı Kürtler için bağımsızlık, birçok yönden, mantıklı olan bir sonraki adımdır.
İslam Devletinin yenilgisine yardımı ile askeri güçlerinin önemli bir rol oynadıkları için, Kürtler şimdi bu uzun vaat edilen referanduma hak kazanacaklarını düşünüyorlar.
Kürdistan nispeten barışçıl bir bölge haline geldi, ve Türkiye ve İran'la ticareti açan, ve ihtiyaç duyulan geliri getiren petrol ve doğalgaz kaynaklarına sahip olmakla da şanslıydı.
2003 Amerikan istilasından sonra Washington, Kürdistan'ın yarı özerk durumunu güvence altına alan bir anayasa hazırlamak için Iraklılarla birlikte çalıştı.
Aynı zamanda ciddi sorunlar da var. İki aile, Barzaniler ve Talabaniler, siyaseti kontrol ediyor. Yolsuzluk yaygın. Politik çatışma yüzünden Kürdistan parlamentosu Ekim 2015'ten beri bir araya gelmedi; ve bölgenin başkanı Mesud Barzani, görev süresi bittikten dört yıl sonra göreve devam ediyor. Düşen petrol fiyatları ve Irak'taki merkezi hükümetle olan anlaşmazlıklar Kürdistan hükümetini borçlu bıraktı. Kürt makamları azınlıklara karşı ayrım yapmakla suçlanıyor.
Irak ve komşu ülkeler bağımsızlık fikrine düşman kaldığı müddetçe, Kürdistan kendisini bağımsız bir devlet yapabilir mi?
Kürtler en azından I. Dünya Savaşı'ndan bu yana bağımsız bir devlet arayışına girdiler. (Irak) Anayasa'sı, federal hükümetin yanı sıra bölgesel özerklik rolünü de güvence altına almasına rağmen, Kürtler çoğunluk olan Şiilerin onlara adil olarak muamele ettiklerine inanmıyorlar.
Ancak referandum, gerginliği artıracak, ve Irak'taki istikrarı elde etmeyi güçleştirecek ve ABD, Irak ve ortakları, ISİS'i yenmeye ve Irak'taki toplulukları yeniden inşa etmeye çalışırken dikkatler dağılacak.
Bazı Kürtler, tüm toplumun (Türkiye, Irak, Suriye ve İran'da 30 milyon kişi) tek bir varlık halinde birleşmesini hayal etmekteler. Şu anda bu mümkün değil, ve bu Türkiye ve İran'ın liderlerini kaygılandırıyor, ve daha büyük bir Kürdistan'ı bölgesel bir tehdid olarak görüyorlar.
Türkiye'nin Başbakan yardımcısı, geçtiğimiz günlerde Irak oylamasının "istikrarsızlığa katkıda bulunacağı" konusunda uyarıda bulundu. Irak Başbakan'ı Kürdistan'ın anayasal taahhütleriyle Irak federal hükümetinin bir parçası olma durumuyla çatışması dolayısıyla bu oylamanın "yasadışı" olacağını söyledi.
Kızgınlığa sebep olan bir nokta da, referandumdaki sınırların Kürtlerin kontrolünde bulunan ve dahil etmek istedikleri petrol zengini bir alan olan Kerkük'ü de içeriyor olması.
Amerikalılar ve Avrupalılar, Kürtleri, gelecek yıl yapılacak Irak seçimlerine kadar bu oylamayı ertelemeye çağırdı. Barzani, eleştirenleri temin ederek oylamanın derhal bağımsızlığa götürmeyeceğini, aksine bölünme ile ilgili Bağdat'la yapılacak uzun süreli görüşmeler olacağını söyledi.
Bu zamanda, erteleme daha iyi seçenektir. Bir Kürt ayrılığı risklidir. Yeterli bir hazırlık yapılmaksızın, Şii çoğunluğun imtiyazlı olduğu Irak'taki haklarından mahrum olmuş Sünni azınlığı daha da marjinalize edilecek ve ISİS gibi Sünni aşırılıkçılara av edilecektir. Pazar günü bir Kürt yetkili Reuters'e verdiği demeçte , Kürtlerin Bağdat'ın taviz vermesi karşılığında oylamayı erteleyebileceğini söyledi. Kendi kaderini tayin etme anlaşılabilir bir hedeftir. Ancak sadece bağımsızlık oyu vermek, ortaya çıkan her şeyin adil veya iyi yönetileceğinin garantisi değildir.
Liderleri, tek başlarına bu yola koyulmadan önce Kürdistan'ın demokratik kurumlarının işlerliğini sağlamak için, ekonominin güçlü olması için, ve Irak'ın ve diğer ülkelerin desteğini almalarını sağlamak için güçlü bir çaba sarf etmezlerse, Kürt halkına pek az bir iyilik yapmış olurlar.
Kaynak: Safin Hamed-The New York Times
