TIMETURK | ÇEVİRİ
ABDULLAH EL-EMADİ*
Bir İskandinav ülkesindeki bir matematik öğretmeninin, okul öğrencilerini değerlendirmeye yönelik uluslararası bir program hakkında yaptığı açıklama dikkatimi çekti: “Öğrencilerimizi nasıl bilgi edineceklerini öğrenmeye hazırlıyoruz. Onlara sınavları nasıl geçeceklerini öğretmiyoruz. Bu yüzden öğrenciyi puanlamada uluslararası programı önemsemiyoruz. Öğrencileri hazırlamak için ne yaptığımızı dikkate almıyor.”
Öğrencilerine sınavları nasıl geçeceklerini değil, nasıl bilgi alacaklarını öğretiyorlar. Eğitimi en önemli yatırımları listesine almış, Avrupa'nın en kuzeyinde yer alan 5 milyonluk nüfusa sahip Finlandiya Cumhuriyeti'nde eğitim felsefesi açıkça bu...
Bu, kısaca, bu ülkenin eğitim felsefesidir ve bu nedenle, bu ülkenin okullarındaki öğrencilerin uluslararası değerlendirmelerde başarılı olduklarını görmeniz şaşırtıcı değildir; onları bilime heyecanlandırmak ve okullarında öğrenme, kaygının eşlik ettiği sınavlar olmadan yapmacıklığa ve yapaylığa ihtiyaç duymadan ve bir gerginlik atmosfer yaratmadan otomatik olarak mükemmelleşmelerini sağlar.
Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programının (PISA) okumada öğrenci yeterliliği ile matematik ve fen becerileri konularındaki sonuçları, Finlandiyalı öğrencilerin bilimde olağanüstü sonuçlar elde etmenin yanı sıra her zaman dünyanın en iyi 10 kitap okuyucusu arasında yer aldıklarını gösterdi. Bu, periyodik değerlendirmelere katılan 57 ülke arasından matematikte ilk on arasında yer aldıklarını göstedi. Bu durum, bizi eğitimdeki Fin metoduyla ve onun başarısının ve üstünlüğünün sırrıyla tanışmaya davet eden bir şeydir.
EŞİTLİK BAŞARININ SIRRIDIR
Son yirmi yılda dünyanın dikkatini çeken Finlandiya eğitiminin nasıl bir şey olduğuna hızlı bir bakışla, öğrenme kavramı ve felsefesine ek olarak, eğitimin niceliksel değil niteliksel olduğuna dair resmi bir onay ve isteklilik olduğunu görüyoruz. Öğrencinin sosyal veya yaşam durumu önemli değil ve eğitim herkese eşit bir şekilde sunuluyor. Fakir öğrenci, zengin öğrenci ile aynı kaliteli eğitimi alıyor ve konu yabancı öğrenciye din, ırk ve rengi ne olursa olsun Finlandiyalı vatandaşla aynı muameleyi yapmak noktasına geldi.
Bu eşitlik nedeniyle, örneğin Finlandiya'da Arap dünyamızda gördüğümüz haliyle çok sayıda özel okul bulamazsınız. Nitelikli eğitim, yetenekler ve imkânlar sağlamadaki bu eşitlik nedeniyle, tüm okullar seviye olarak benzer hale geldi, böylece örneğin aileler çocuklarına özel öğretmen ya da özel bir okul tutmak zorunda kalmıyorlar ve eğitim konusunda kafaları karışmıyor.
Öğrenciyi evinden uzakta bir okula kaydettirmeye gerek olmadığı için, öğrencilerin büyük bir çoğunluğu okullarına yürüyerek gitmektedir, bu da sokaklardaki araç yoğunluğunu azaltmak anlamına gelirken, aynı zamanda insanların kalbinde önemli bir değer oluşturmaktadır. Öğrenciler, okulu mahallenin bir parçası olarak görme konusunda temsil edilmektedir.
Ayrıca yüksek duvarlı okullar da bulamazsınız, bazılarının duvarları yoktur, bu da öğrencilerin rahat ve evlerinin atmosferinden pek de farklı olmayan bir atmosferde eğitim almalarını sağlar ve evlerindeyken yabancılık duygusu yoktur. Birçok okulumuzda olduğu gibi son dersi ve ayrılık saatini ve evlerine dönüş saatini sabırsızlıkla bekleten okullar gibi değil. Yıllar önce Helsinki'deki birkaç okula yaptığım özel bir ziyarette atmosferi ben de böyle hissetmiştim.
ÖĞRENCİ EĞİTİM SÜRECİNİN TEMELİDİR
Öğrenci eğitim sürecinin temelidir dediğimizde, bu; sözde ve eylemde öyle olduğu içindir. Yedi yaşından itibaren temel eğitimle başlar, çünkü Finliler öğrencinin ilk altı yılında çocukluğunu yaşama hakkına sahip olduğundan emindirler, bunun yerine erken eğitime atılmaması gerektiğine inanırlar, çünkü o ilk yılların önemli olduğuna inanırlar. İlk yıllar ihtiyacı olan şeyler; oynamak, başkalarını ve çevreyi tanımak, sorularını cevaplamak ve diğer şeyler içindir.
Buna aceleleri olmadığını görüyorlar, çünkü çocuklar buna hazır olduklarında daha iyi öğreniyorlar, peki biz neden erken yaşlardan itibaren kaygılarını ve streslerini artırıyoruz? Bu onların inançları ve aynı zamanda çok geçerli bir soru.
Böylece konuyu yapmacıksız anladılar. Öğrenci, yaklaşık 3 bin okul ve yarım milyon öğrenciyi barındıran kapsamlı okul sistemiyle 9 yıl üst üste temel eğitime başlasa bile, test etmek için değil, öğrenmek için gerçek öğrenme atmosferini yaşamaya ve öğrenmenin tadını çıkarmaya başladı.
Öğrenci en az 6 yıl, genellikle öğrencilerine derslerin çoğunu öğreten bir öğretmenle birlikte yaşar, böylece bu öğretmen, onu belki de gerçek babasından daha fazla tanıyan öğrenci için ikinci bir baba olur. Bu, öğrencinin kendisinin psikolojik olarak istikrarlı yaşamasını, öğretmenin kişiliğini anlamasını ve karşılığında öğretmenin kişiliğini anlamasını sağlayan bir şeydir, bu nedenle tam bir akademik her yıl değişebilen ve yıl boyunca her gün 6 öğretmenle uğraşmasına gerek kalmaz.
Finli öğrenci, sınıfında yirmiyi geçmeyen öğrencileriyle aralarında din, ırk, sosyal veya akademik düzeyde hiçbir ayrım gözetmeden ilgilenen bir öğretmenin liderliğinde sınıfta gruplar halinde öğrenir. Öğretmen onlarla eşit şekilde ilgilenir, öğrencilerini zamanla yavaş yavaş anlar ve onların okuma, yazma, aritmetik, düşünme, etkileşim ve diğer beceri ve özelliklerdeki yeteneklerini tanır. İyi olanları geliştirir, olumsuz olanları veya düzeltmeye ihtiyacı olanları düzeltir. Daha sonra kapsamlı okul öğrencilerinin yarısı teknik eğitime gider ve diğer yarısı iki yıl ortaokulu bitirir, ardından üçüncü yılda genel orta sertifika sınavlarına hazırlanır ve üniversitelere kabul edilir.
Temel eğitim öğrencileri sabah 8:30'da güne başlar ve haftada 20 ders saati ile 45 dakika ders alırlar. Yani her okul öğrencilerine sıcak öğle yemeği sağlamakla yükümlü olduğu için öğle yemeği dahil 5 saat, lise öğrencileri ise okulda 6 saat geçiriyor.
ÖĞRETMEN VE ENTEGRASYON SİSTEMİ
Bilgi ve teknoloji devrimi, Finlerin öğrenmeye bakış açısını farklılaştırdı, tüm dünya Korona'nın iki yılı boyunca -tabiri caizse- öğretme ve öğrenmede teknoloji kullanmanın önemini anladıktan sonra - yani öğrencilerin saatler geçirmesinin ana amacı ve gayesi, Finlandiya'daki okullarda günler ve yıllar boyunca bilgiye nasıl erişileceği, analiz edileceği ve diğer bütünleşik bilimlerin yanı sıra genel olarak yaşamda ondan nasıl yararlanılacağı öğrenilir.
Teknoloji ve bilgi devrimleri nedeniyle, Fin eğitim sistemi, eğitim müfredatını doldurma ve yoğunluktan arındıran bu konuda okula güvenmek yerine, öğrenci için kendi kendine eğitiminde ona yardımcı olan bağımsız bir kişilik oluşturmaya çalışmaktadır. İçerik değil, öğrencilerin bilgi ve analizleri anlama ve tasarlama becerilerini geliştirmelerine yardımcı olan bilimin tereyağını sağlar. Belki de öğrencileri zihinlerine bilgi doldurmaktansa bilgi edinmeye teşvik eden şey, sınavların olmayışıdır. Bu Fin eğitim felsefesinde önemli bir noktadır.
Artık Fin okul sisteminde konuları birleştirme sistemi olarak bilinen şeyi buluyorsunuz ve bu sistem örneğin fizik, matematik, edebiyat, tarih ve coğrafya öğretiminin ayrı ayrı kaldırılmasını içeriyor. Aslında, eğitim alanında neyin en iyi olduğunu ve çevremizdeki dünyanın gelişimiyle orantılı olarak düşünmek nadir bir cüretkarlıktır.
Finli yetkililer, doksanların başında iyi kabul edilen, ancak artık modern gereksinimlere ayak uyduramayan, öğrencilerine eski yöntemlerle eğitim veren okulların olduğunu gördüler ve her konuyu ayrı ayrı öğretmek yerine, öğrencilere olgu ve olayların çoğul biçimde öğretilmesi, materyal entegrasyonu sistemi başladı.
Örneğin, İkinci Dünya Savaşı; tarih, coğrafya ve matematik perspektifinden incelenecek veya öğrenciler bir kafede, restoranda veya mağazada çalışma müfredatını incelerken kapsamlı bir İngilizce dili bilgisi elde edeceklerse, ekonominin temelleri, iletişim becerileri birlikte ele alınır. Öğrenci bu sistemde, herhangi bir konuyu veya olguyu küçük gruplar halinde ortak çalışma içinde, gelecekteki yaşamlarında ihtiyaç duyacaklarını temel alarak kendi başına seçmek zorundadır. Bu sistem, öğretmenleri bu tür tamamlayıcı eğitim konusunda eğittikten sonra orta öğretim düzeyinde açıkça yürürlüktedir.
Genel olarak Finlandiya eğitim sistemindeki öğretmen, öğrencilerinin ihtiyaçlarına göre öğretimde gördüğü üslûp ve yöntemi seçmekte özgürdür. Hepsinden önemlisi, öğretmenin sistem ve genel olarak toplum içindeki yeri ve saygınlığı vardır. Eğitim becerilerine odaklanan eğitim alanında yüksek lisans derecesine sahip oldukları için, özellikle mesleğe karşı gerçek bir aşk ve büyük bir tutku olmasını sağlamak için öğretmenlik lisansı almak için çeşitli sınavları geçmek zorunda olan temel eğitim öğretmenleri bunun için, öğrencilere öğretme güvenini devretmeden önce. Bu nedenle, Finlandiya'daki Eğitim Fakültesinin neden sadece ortaokul çıktılarından gelen dahileri ve en yüksek ortalamaları olanları girdiğini anlıyoruz.
KONUNUN BAM TELİ
Finlandiya'da eğitim hakkında konuşmak uzayıp gidiyor, ancak konuşmamızın sonundaki nokta, Finlandiya eğitim sisteminin dayandığı felsefenin (öğrencilere sınavlardan nasıl geçileceğini değil, nasıl bilgi edinileceğini öğretmek) eksik bir felsefe olduğudur. Nitelikten çok niceliğe dayanan Arap dünyamızda ise ezberlemeye gerek olmayan bilimlerde bile totoloji sisteminin ve ezberlemenin devamını görüyoruz. Bu sistemin, gelişmiş haliyle, kendi eğitim sistemini geliştirmek isteyen her Arap ülkesinin doğasına ve kültürüne uyum sağlamak için bazı uyarlamalar ve modifikasyonlarla yeniden üretilebilir olduğu söylenebilir.
Herhangi bir toplumun ilerleme ve çağın çeşitli ve karmaşık zorluklarını aşma arzusu, bu zorluklara çözümler bulmak veya üretmek için çok ve sürekli çalışmasını gerektirir ve bunların belki de en önemlisi, herhangi bir geleneksel eğitimin karşı karşıya olduğu gerçek bir meydan okuma haline gelen hızla gelişen teknolojiler yoluyla muazzam bilgi nehirleri akışıdır.
Herhangi bir toplumda eğitim sistemi ne kadar güçlü ve tutarlı olursa olsun, bütünlüğünü ve başarısını sürdürebilmesi için sürekli gelişmeye ve yenilenmeye ihtiyacı vardır. Bir toplumun dini, kültürü ve tarihi ile uyumlu bir eğitim sistemi ve çağın zorluklarıyla başa çıkma esnekliği ne kadar yüksekse, ister istemez bu çeşitli ve hızlanan zorluklarla başa çıkma beceri ve kabiliyeti de o kadar yüksek olacaktır.
(*) Abdullah el-Emadi, Katarlı yazar. Yazı, Al-Jazeera Arabic'te 2 Mart 2023 tarihinde yayımlanmıştır.
