Bölgedeki Amerikan güvenlik şirketlerinin faaliyetlerinin izlenmesi, çalışma alanlarının Irak ve Suriye'den Yemen ve Libya'ya, hatta Gazze'ye kadar uzandığını gösteriyor. Bu yayılma, dğnden bugüne Amerikan yönetimlerinin ABD ordusunun çatışma bölgelerine doğrudan müdahalesinden kaçınma, aynı zamanda tam bir geri çekilme durumunda elde edilmesi zor olacak nüfuzunu koruma arzusuyla örtüşüyor.
Güvenlik şirketlerinin faaliyetlerine ilişkin resmi ABD verileri ve diğer açık kaynaklı veriler, bu şirketlerin bir zamanlar yalnızca orduların tekelinde olan görevleri üstlenerek, ABD çıkarlarıyla çelişmeyen bir şekilde hareket eden gayri resmi bir kol haline gelmesi ve kısmen ABD eliyle yönetilen ancak ABD ordusunun gayrıresmi parçası olarak kritik noktalarda görünmesi nedeniyle, düzenli askerler yerine taşeronlara bağımlılığın boyutunu göstermektedir.
Paralı orduların" doğuşu
2003 yılında ABD öncülüğündeki Irak Savaşı, özel güvenlik şirketlerinin yükselişinde önemli bir dönüm noktası oldu; savaşın uzun sürmesi, ABD'nin askeri operasyonlarını desteklemek için yüklenicilere daha fazla bağımlı hale gelmesinin önünü açtı.
Zamanla, yüklenicilerin kullanımı (muharebe görevlerinin yürütülmesi de dahil) Irak'taki Amerikan askeri çalışmalarının normal bir parçası haline geldi ve Blackwater, yaygın ihlallerle ilgili bir dizi suçlamanın ardından adını Academi olarak değiştirene kadar bu şirketlerin ön saflarında yer aldı.
ABD Kongre Bütçe Ofisi'nin önceki raporlarına göre, 2008 yılında Irak'ta ABD ordusuyla çalışan yüklenicilerin sayısı yaklaşık 190.000'di. Bu rakam, 2008 yılında 157.800 ABD askerinin varlığını gösteren ABD Kongresi verileriyle karşılaştırıldığında dikkat çekici.
ABD'nin 2011 yılında Irak'tan çekilmesi yaklaşırken ülkedeki asker sayısı 42 bin 800'e ulaşmış, 2012 yılında ise bu sayı keskin bir düşüşle 4 bin 100'e gerilemişti.
Bu düşüş, yalnızca savaşın sona ermesinin doğal bir sonucu değil, aynı zamanda Ortadoğu'da özel güvenlik şirketlerine giderek daha fazla bağımlı hale gelme karşılığında, büyük çaplı doğrudan askeri müdahalelerden kaçınmaya dayanan yeni bir Amerikan politikasının da açık bir örneğiydi; bu da Amerika'nın bölgede etkili ve esnek bir nüfuza sahip olmasını sağlıyordu.
2003-2012 yılları arasında Irak'taki ABD askeri birliklerinin sayısı - Kongre Araştırma Servisi
Özel Amerikan güvenlik şirketlerini kim yönetiyor?
Özel Amerikan güvenlik şirketlerinin arkasında, ordudaki resmi hizmetten özel sektöre geçiş yapan eski askerler ve gazilerden oluşan bir ağ yer alıyor. Bu kişiler, askeri operasyonlardaki kapsamlı deneyimlerini ve Amerikan savunma teşkilatı içindeki ilişki ağlarını kullanıyorlar.
Bunlara ek olarak, bu şirketlerin omurgasını oluşturan, çatışmaların ve savaşların yaşandığı, güvenlik risklerinin yüksek olduğu ortamlarda çalışarak büyük finansal kontratlar elde eden eski CIA yetkilileri ve özel kuvvetler personeli de açıkça ortadadır.
Bu emekli askeri personel, ABD hükümetinden tamamen izole bir şekilde faaliyet göstermezler; ABD Federal Yasası (1005.13), emekliler de dahil olmak üzere Savunma Bakanlığı üyelerinin, önceden resmi onay olmadan yabancı bir hükümetten hiçbir iş, hediye veya ödül kabul etmemesini gerektirir.
ABD Federal Yasası (1005.13), Savunma Bakanlığı personelinin, önceden resmi onay alınmadan yabancı bir hükümetten herhangi bir pozisyon, hediye veya ödül kabul etmemesini gerektirir.
Bu şirketlerin Ortadoğu'daki faaliyetleri, petrol ve gaz sahaları gibi hayati tesislerin korunması, Amerikan diplomatik ve hükümet tesislerinin güvenliğinin sağlanması, ileri operasyonların eğitimi ve yürütülmesi gibi geleneksel faaliyetlerin ötesine geçen hassas roller sergiliyor.
Kongre Araştırma Servisi'nin (2023) yayınladığı bir belge, yüklenicilerin Amerikan askeri varlığının yurt dışında vazgeçilmez bir parçası haline geldiğini ve zaman zaman sayılarının Irak ve Afganistan'daki düzenli birliklerin sayısını aştığını gösteriyor.
Belgede, yüklenicilere olan bağımlılığın artmasının nedenleri üç ana faktörde özetleniyor:
- Düzenli askeri personelin yükünün hafifletilmesi ve temel muharebe operasyonlarına odaklanmalarının sağlanması.
- Dil, zeka ve ileri sistem bakımı gibi hayati alanlarda uzmanlık sağlamak.
- Saha ihtiyaçlarına hızlı bir şekilde yanıt verebilmek için, düzenli birliklerin konuşlandırılmasından daha düşük siyasi maliyetle, kolaylıkla takviye edilebilecek veya azaltılabilecek bir kuvvete ihtiyaç vardır.
Özel güvenlik şirketlerinin yayılım haritası
Irak'a yönelik kapsamlı Amerikan müdahalesinin sona ermesiyle birlikte, özel Amerikan güvenlik şirketleri Ortadoğu'daki yeni bir aşamaya girdiler ve faaliyetleri Körfez'den Doğu Akdeniz ve Libya'ya kadar uzandı.
ABD'nin 2011 yılında muharip birliklerini çekmesi, hem Irak hem de Suriye'deki ABD varlığının yeniden yapılandırılmasına yol açtı. Düzenli asker sayısındaki azalmanın bıraktığı boşluğu özel şirketler doldurdu ve ABD nüfuzunun birincil saha kolu haline geldi.
Irak'ta, Amerikan askerlerinin çekilmesinin hemen ardından, ABD Dışişleri Bakanlığı, ABD büyükelçiliği ve diplomatik merkezlerinin güvenliğini sağlamak üzere 5.000 taşeron çalışandan oluşan devasa bir güvenlik teşkilatının yönetimini devraldı.
Constellis/Triple Canopy gibi şirketler, konvoyları korumak, üsleri güvence altına almak ve hâlâ kırılgan bir ortamda günlük güvenlik altyapısını işletmekten sorumlu olarak, Amerikan varlığının ilk savunma hattı haline geldi.
2020 yılı sonu itibarıyla Irak ve Suriye'de 1.400'den fazla güvenlik görevlisi bulunuyordu ve bunların yaklaşık 900'ü koruma ve eğitim görevlerindeydi. Bu sayılar, gerginlik ve çatışma düzeyine göre değişiyordu.
ABD Savunma Bakanlığı'nın verilerine göre Suriye'deki resmi askeri varlık yalnızca 500 askerle sınırlı; ancak bu sayı, bölgenin en tehlikeli bölgeleri arasında yer alan ücra yerlerde lojistik ve güvenlik görevlerini yürüten taşeronlara olan bağımlılığı maskeliyor.
Kongre Araştırma Servisi, raporu silmeden önce 2022 yılında Suriye ve Irak'ta ABD ordusuyla çalışan yüklenici şirket sayısına ilişkin istatistikler yayınladı; ancak arşivlenmiş bir versiyon hala çevrimiçi olarak mevcut ve Savunma Bakanlığı'nın Irak ve Suriye'de çalışan yaklaşık 6.770 şirketin varlığını kaydettiğini, her iki ülkede de yaklaşık 4.500 ABD askerinin bulunduğunu gösteriyor.
2022'de Irak ve Suriye'de ABD ile çalışan şirket sayısı – Kongre Araştırma Servisi
Güvenlik şirketlerinin etki alanı Yemen ve Libya'ya kadar uzanıyor.
Yemen, geleneksel olarak özel Amerikan güvenlik şirketlerinin varlığına sahne olan bir yer değildi, ancak 2018 yılında Amerikan özel güvenlik şirketlerinin Ortadoğu'daki çalışmalarında dikkat çekici bir değişim yaşandığına dair ayrıntılar ortaya çıktı. Amerikan internet sitesi BuzzFeed, 2015 yılında Yemen'de suikast eylemleri gerçekleştiren bir Amerikan özel güvenlik şirketinin rolünü ifşa etti.
Operasyon, BAE tarafından finanse edilen Spear Operations Group tarafından yönetildi. Şirketin başında İsrailli-Macar Abraham Golan vardı ve operasyona eski Amerikan özel kuvvetleri savaşçıları da katıldı.
Golan, Amerikan internet sitesine verdiği röportajda, gerçekleştirdikleri görevin "İslamcı görüşlü kişileri hedef alan bir suikast programı" olduğunu itiraf etti. Güvenlik şirketinin bazı üyelerinin daha önce deniz kuvvetlerinde görev aldığının ortaya çıkması, bu şirketlerin görevlerini yerine getirirken askeri güce ne kadar güvendiklerini gösteriyor.
ABD hükümeti bu operasyonlardan uzak dursa da, eski askerlerin yönettiği özel bir güvenlik şirketinin olaya dahil olması, ABD askeri teşkilatı içinde kazanılan uzmanlığın daha sonra Washington'ın bölgesel müttefiklerinin çıkarlarına hizmet etmek için nasıl kullanılabileceğini gösterdi.
Ancak Libya, bu ağın daha tehlikeli bir örneğini temsil ediyordu. 2019'da Halife Hafter'in Trablus'u ele geçirme operasyonu sırasında, gizli bir BM soruşturması, kilit isimlerinden biri Blackwater'ın eski kurucusu Erik Prince olan 80 milyon dolarlık karmaşık bir operasyonu ortaya çıkardı.
New York Times gazetesi, operasyonun, gerektiğinde Avrupa uyruklu isimler de dahil olmak üzere Hafter karşıtı Libya liderlerini hedef alacak özel bir suikast timi oluşturulmasını içerdiğini ve bunun Libya'ya uygulanan silah ambargosunun açık ihlali olduğunu bildirdi.
Prince'in operasyonda herhangi bir rolü olduğu iddiasını reddetmesine rağmen, BM uzman grubu, kendisinin veya ortaklarının, uçak, tekne ve bir grup paralı asker sağlamak da dahil olmak üzere misyonun kolaylaştırılmasında rol oynadığını gösteren kanıtlar sundu.
Bu operasyon, savunma veya eğitim görevlerinden, saldırı kabiliyetleri oluşturmaya ve o dönemde bölgenin en kaotik alanlarından birinde karmaşık muharebe operasyonları yürütmeye kadar özel şirketlerin katılımında yeni bir seviyeyi yansıtıyordu.
Gazze'ye saldırı
İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırıları, Amerikan güvenlik şirketlerinin varlığı açısından ek bir dönüm noktasıydı; zira sektör, siyasi hassasiyeti ve sahadaki durumunun karmaşıklığı nedeniyle onlarca yıldır resmi veya özel her türlü Amerikan güvenlik varlığına kapalı bir alan olarak kalmıştı.
Ancak 2023 ve 2024 yıllarında, özel Amerikan şirketlerinin ilk kez Gazze'ye girmesiyle, bölgenin en tehlikeli arenasında Amerikan nüfuz mühendisliğinin yeni bir boyuta ulaştığı, benzeri görülmemiş bir değişim yaşandı.
Bu değişim, Kuzey Carolina merkezli UG Solutions şirketinin, İsrail'in Gazze'yi ikiye bölmek için oluşturduğu Netzarim koridorunda bir kontrol noktasında çalışmak üzere yaklaşık 100 ABD Özel Kuvvetleri gazisini işe almaya başladığı geçici ateşkesler sırasında başladı.
Bu konuşlandırma, Washington ile İsrail arasında, uluslararası örgütlerin yerini özel güvenlik ve lojistik şirketlerinin almasıyla sektördeki yardım dağıtım sürecinin yeniden yapılandırılması yönündeki ortak vizyonun bir parçası olarak gerçekleşti.
UG Solutions, Birleşmiş Milletler'den ayrı olarak yardım dosyasını yönetmeyi amaçlayan Amerikan-İsrail projesinin sonucu olarak ortaya çıkan yeni bir Amerikan kuruluşu olan "Gazze İnsani Yardım Vakfı" ile birlikte çalıştı.
UG Solutions, 2023 yılında eski ABD Özel Kuvvetler subayı Jameson Govone tarafından kurulmuş olup, oldukça karmaşık saha operasyonlarında gazilerin uzmanlıklarından yararlanma geleneğini sürdürmektedir.
UG Solutions – Open Corporates'ın kaydına ilişkin veriler
Gazze'deki özel Amerikan varlığı bu şirketle sınırlı değildi; Kasım 2024'te kurulan Safe Reach Solutions adlı bir başka şirket de ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı'nın (CIA) eski bir görevlisi olan Philip Riley tarafından yönetiliyordu.
Şirket kendisini yardım ve lojistik sağlayıcısı olarak tanıtsa da, İsrail medyası da dahil olmak üzere çeşitli haberler, şirketin rolünün yardım dağıtımının ötesine geçtiğini ve Gazze'deki Hamas üyelerini ve diğer militanları tespit etmeye yardımcı olmak gibi istihbarat görevlerini de kapsadığını gösteriyor.
Bu faaliyet, özel güvenlik şirketlerinin artık sadece bölgesel güvenlik alanının bir parçası olmadığını, ABD veya herhangi bir Batılı ülkenin resmi güç göndermek istemediği en hassas politik alanlarda bile kullanıldığını ortaya koydu.
ABD'nin özel güvenlik şirketlerinin Orta Doğu'da faaliyet göstermesine yönelik resmi izni, yalnızca özel yükleniciler kullanmaktan daha derin bir değişimi gösteriyor; bu değişim, Washington'ın artık bu şirketleri bir destek aracı olarak değil, ABD'nin nüfuz mimarisinin parçası olarak gördüğünü ortaya koyuyor.
Amerika'nın emekli askerlere yurt dışında çalışma izni vermesi, Washington'ı özellikle çatışma bölgelerinde, perde arkasında yürüttüğü operasyonlarla elde ettiği gayrı resmi bir nüfuz konumunda tutuyor.
ArapPostası
Yorum Yap