Kalabalık, sıcak, gürültülü, telaşlı metro sistemleri en katı şehirlinin bile akıl sağlığını test edebilir, ancak dünyanın en büyük şehirlerini onlarsız hayal edebiliyor musunuz?
Her yıl milyonlarca insan şehirlere akın ettikçe, verimli toplu taşıma şehir yaşamı için her zamankinden daha kritik hale gelecek.
Daha çok Kuzey Amerika dışındaki metrolar olarak bilinen metrolar, hizmet verdikleri şehirler kadar çeşitlidir. Bu metrolar, elle kesilmiş klostrofobik Viktorya dönemi "tüp" tünellerinden, yüzyılın başından kalma zarif çelik viyadüklere ve tam otomatik trenlerin hizmet verdiği hiper-modern yeraltı katedrallerine kadar her şeyi kapsıyor.
Hepsini birbirine bağlayan şey, inanılmaz mühendislikleri, insanların ve şehirlerin yaşamlarında oynadıkları roldür.
İşte en çok beğendiklerimizden bir kaç tanesi...
LONDRA METROSU
Dünyanın ilk ve hala en büyük metro ağlarından biri olan Londra'nın yer altı demiryolu hattı, Paddington ve Farringdon arasındaki caddelerin altından buharlı trenlerin geçişiyle Ocak 1863'te açıldı. Sistem o zamandan beri 250 istasyondan 272 istasyona hizmet verecek şekilde 400 kilometreye kadar uzatıldı.
Dört milyondan fazla Londralı ve ziyaretçi her gün bu “tüp”ü kullanıyor, ancak ismine rağmen sistemin büyük bir kısmı (%55) altından çok yer üstünde bulunuyor. Ağ, çevredeki Essex, Hertfordshire ve Buckinghamshire ilçelerine kadar uzanıyor.
Bir toplu taşıma sisteminden çok daha fazlası olan Londra Metrosu küresel bir kültürel simgedir (kırmızı, beyaz ve mavi dairelerin kopyaları dünyanın her yerinde bulunabilir) ve yüzyılı aşkın bir süredir ulaşım mimarisi ve tasarımında dünya lideridir.
Bu olmasaydı Londra'nın dünyanın en büyük şehirlerinden biri haline gelmesi imkansız olurdu.
PEKİN METROSU
Pekin dünyanın en uzun ve en yoğun metro sistemlerinden birine ev sahipliği yapıyor.
Londra'nın ilk metro hattından bir asırdan fazla süre sonra açılmasına rağmen, Çin'in Pekin Metrosu hızla büyüyerek dünyanın en uzun ve en yoğun sistemlerinden biri haline geldi.
1971'de açılan bu hat, şu anda Çin'in başkenti ve çevresindeki bölgeler boyunca 860 km'yi aşan yol boyunca uzanan ve Kovid-19 salgınından önce günde 10 milyondan fazla yolculuk gerçekleştiren 490 istasyonuyla (2018'de 3,84 milyar yolcu) 27 hattan oluşuyor.
Hatların altısı sürücüsüz trenlerle tamamen otomasyona tabi tutuluyor. Diğer birçok Çin toplu taşıma sistemi gibi bu da büyüyen bir şehrin taleplerini karşılamakta zorlanıyor.
Pekin, sistemini 2025 yılına kadar 620 milden fazla mesafeye ve günde yaklaşık 18,5 milyon seyahate çıkarmayı planlıyor. Kronik trafik sıkışıklığına karşılık şehirde, 2025 yılına kadar seyahatlerin %60'ının toplu taşıma ile yapılması hedefleniyor; bunların %62'si metroyu kapsayacak.
Dört mile kadar bir yolculuk için ücretler sadece 0,40 dolardan başlıyor, ancak boyu 1,3 cm kadar olan çocuklar, 65 yaş üstü, polis ve ordu gazileri, askeri personel ve engelli vatandaşlar ücretsiz seyahat ediyor. Trenlerin bu kadar iyi kullanılmasına şaşmamalı!
KOPENHAG METROSU
En eskisi, en uzunu ya da en yoğunu olmayabilir, ancak Danimarka'nın başkentinin otomatik Metro trenleri, haftanın yedi günü, günde 24 saat çalışarak 39 tertemiz ve şık istasyonu birbirine bağlamaktadır.
Uluslararası metro demiryolu profesyonelleri tarafından birçok kez “dünyanın en iyi metrosu” seçilen metro, ilk bölümünün açıldığı 2002 yılından bu yana bir milyardan fazla yolcu taşıdı.
Harika Scandi tasarımının evi olarak övünen bir şehirden bekleyeceğiniz gibi, sistem basit, işlevsel ama ilgi çekici bir tasarım felsefesiyle başka yerlerdeki eski ve daha büyük Metro sistemlerinden oldukça farklı olarak sakinleştirici bir ortamı mevcut.
Bugün, günde 300.000'den fazla kişi, Kopenhag'ın bisiklet merkezlerine, otobüslerine ve yer üstü trenlerine sorunsuz bir şekilde bağlanan dört hat üzerindeki “M” trenlerini kullanıyor.
Trenler uluslararası standartlara göre kısa olmasına rağmen inanılmaz derecede sık sefer haline ve günün büyük bölümünde her iki dakikada bir hareket etmektedir. Gerçek bir sürücü olmasa da her yaştan çocuk, eğer ön koltukları dolduracak kadar şanslılarsa hayal güçlerini trenleri "sürmek" için kullanabilir!
PARİS METROSU
Paris Metrosu'nun Hector Guimard tarafından tasarlanan "art nouveau" tarzı giriş saçakları dünya çapında biliniyor.
Çoğunlukla şehir sınırları içinde yer alan 16 hattaki 308 istasyonla Paris Métropolitain - ya da kısaca Métro - 1900'den bu yana dünyanın en ikonik şehir manzaralarından bazılarını sunuyor.
İster Eyfel Kulesi yakınındaki Bir Hakeim Köprüsü üzerinde Seine Nehri'ni geçmek, ister 20. yüzyılın başındaki çelik yapıların çatıları arasında takırdatmak olsun, 1, 2, 5 ve 6 numaralı hatların yükseltilmiş bölümleri, şehrin günlük hayatına kısa bir bakış için görülecek yerlerdir.
Londra Metrosu gibi Paris Metrosu da dünyaca ünlü simge yapıları, müzeleri ve sanat galerilerini birbirine bağlayan şehrin kültürel dokusunun bir parçasıdır.
Hector Guimard'ın ikonik art nouveau giriş saçakları dünya çapında biliniyor ancak mimari ilgi burada bitmiyor. Hat 11'deki Jules Verne steampunk tarzı Arts-et-Metiers, Hat 4'teki şık Cité veya Hat 14'teki Gare de Lyon'daki brütalist tropik bahçe gibi yeraltı istasyonları, standart beyaz kiremitli tünellerle çekici bir kontrast oluşturuyor.
Paris, mobiliteyi geliştirmek için yeni ve iyileştirilmiş otomatik Metro hatlarına milyarlarca dolar yatırım yapıyor, ancak elle çalıştırılan klasik kapılara sahip eski trenler, hareket halindeyken yerel halkın dışarı fırlaması nedeniyle ilk kez gelen ziyaretçileri şaşırtmak ve alarma geçirmek için hala ortalıkta dolaşıyor!
TOKYO METROSU
Tokyo Metrosu günün 24 saati çalışır.
Tokyo metrosu deyince aklınıza ne geliyor? Büyük ihtimalle bu, beyaz eldivenli Oshiya'dır; zaten tıka basa dolu olan metro trenlerine mümkün olduğu kadar çok beden sığdırmak için kullanılan profesyonel "iticiler".
Yaklaşık 14 milyonu şehirde yaşayan 35 milyondan fazla insana ev sahipliği yapan dünyanın en büyük metropol bölgesinde verimli ve güvenilir ulaşım kritik önem taşıyor.
Tokyo'nun şehir içi toplu taşıma ağı inanılmaz derecede yoğun ve karmaşık olup, alışılmadık bir şekilde iki ayrı metro sistemi (Tokyo Metrosu ve Toei Metrosu) dahil olmak üzere en az 100 kentsel demiryolu hattına sahiptir. Birlikte şehrin en tanınmış bölgelerinin çoğuna hizmet veren 13 hat ve 286 istasyona sahiptirler.
Trenlerin hassas tarifelere göre saatte 24 sefer yapmasına rağmen, birçok istasyonun kapasitesinin çok üzerinde, bazılarının tasarlandıklarından %200 daha fazla yolcuyla sefer yaptığı söyleniyor.
Tüm bunlar, Tokyo metrolarını ziyaretçiler için yoğun bir deneyim haline getirebilir, ancak son yıllarda çok dilli tabelalar, renk kodları ve istasyon numaralandırması sağlayarak bu stresi azaltmak için büyük çabalar sarf edilmiştir. Düzenli seyahat edenler, bazı istasyonlarda PA sistemleri üzerinden çalınan benzersiz müziklerden nerede olduklarını bile belirleyebilirler!
SEUL METROSU
Metroda telefonunuzu ve Wi-Fi bağlantınızı kaybetmek sizi korkutuyorsa, nelerin mümkün olduğunu görmek için Güney Kore'nin başkentine gitmek isteyebilirsiniz.
Seul Metrosu kullanıcıları, bu ultra modern şehrin ileri teknoloji görünümüne yakışır şekilde yeraltındayken telefon görüşmelerine ve internette kesintisiz gezinmeye devam edebilir veya trenlerin geneline yerleştirilen ekranlarda TV izleyebilirler.
Sanki bu yeterince lüks değilmiş gibi, iklim kontrollü trenlerde kışın seyahat etmeyi biraz daha keyifli hale getirmek için ısıtmalı koltuklar bile var.
Tertemiz, verimli, güvenli, makul fiyatlı ve şehrin çoğu bölgesine hizmet veren birçok uzman, Seul Metrosu'nu dünyanın en iyi metrosu olarak görüyor.
Hat 1'in 1974'teki açılışından bu yana, dünyanın her yerinden kentsel ulaşım planlamacılarının ilgisini çeken, Kore teknolojisinin bir vitrini haline geldi. Dokuz hattıyla, şu anda 312 kilometre ve 288 istasyonu kapsayan ve günde neredeyse 7 milyon yolcu taşıyan dünyanın en büyük metro ağlarından birini oluşturuyor.
NEW YORK METROSU
Hizmet verdiği şehrin sosyal, kültürel ve ekonomik hayatına ayrılmaz bir şekilde dokunan bir diğer demiryolu da New York City'nin dünyaca ünlü metrosudur. Şehrin kendisi gibi NYC Metrosu da asla uyumaz ve yılın 365 günü, 24 saat çalışır.
665 mil (1.070 kilometre) uzunluğunda, yerel olarak “tren” olarak bilinen 25 hattı ve 472 istasyonuyla Kuzey Amerika'nın belli bir mesafeye göre en uzun ve en yoğun ağıdır ve dünyanın en büyük metro operasyonlarından biridir.
Günde 3,5 milyondan fazla yolcu taşıyor ve "yerel" ve "ekspres" trenlerin çalıştırılması açısından alışılmadık bir durum. Şehrin beş şahrine (Manhattan, Bronx, Queens ve Brooklyn) ve ayrıca Staten Island'da izole bir hatta hizmet vermektedir.
Adına rağmen, NYC Metrosu'nun büyük bir kısmı yer üstünden geçiyor ve genellikle "The French Connection" ve "Saturday Night Fever" gibi filmlerden tanıdık gelen, yolların iki yanında yer alan ağır perçinli çelik köprüler üzerinde çalışıyor.
Daha da fazla yer altı aksiyonu için hayranlar, bir metro treninin kaçırılmasının harika bir kurgusal anlatımı olan 1974 Walter Matthau filmi “The Taking of Pelham 123”e göz atmalı.
İlk metro hattı 1904 yılında açıldığında bilet fiyatı sadece 5 sentti. Bugün 2,90 dolardan biraz daha pahalı, ancak geziler uluslararası standartlara göre hala oldukça makul fiyatlara sahip ve genellikle en hızlı ve en uygun maliyetli yoludur.
MEXİCO CİTY METROSU
Mexico City'nin STC Metro ağı 1969'dan beri çalışıyor.
Mexico City, kronik trafik sıkışıklığı ve boğucu kirliliğiyle ünlüdür, ancak neyse ki vatandaşlar ve ziyaretçiler, dünyadaki en ucuz tarifelerden bazılarının keyfini çıkaran kapsamlı ve verimli bir hızlı ulaşım sistemine kaçma seçeneğine sahip.
1969'da açılan STC Metrosu, şu anda New York City'den sonra Kuzey Amerika'nın en büyük ikinci metrosudur ve 12 hattı, 195 istasyonu (115'i yeraltı) ve 225 kilometre fazla uzunluğu var.
Çelik raylar üzerinde geleneksel çelik tekerlekler yerine, birçok Paris Metro hattına benzer bir sistem kullanan ve çelik tekerlekler üzerinde lastik tekerlekler kullanan bu araç, Mexico City'nin dengesiz ve depreme yatkın arazisinde daha yumuşak ve daha sessiz bir sürüş sunuyor.
Sistemin 1985 depreminde hasar görmeden hayatta kalmasının ardından bu kararın akıllıca olduğu ortaya çıktı.
Zengin ve fakirlerin sıklıkla ayrı yaşamlar sürdürdüğü dünyanın en kalabalık şehirlerinden birinde, STC Metrosu, yukarıdaki sokaklardaki trafik sıkışıklığını, gürültüyü ve kirliliği önlemek için farklı sosyal sınıfları ortak bir alanda bir araya getiriyor. Yolculuk başına yalnızca 5 peso (yaklaşık 0,25 dolar) tutarındaki sabit ücretle, bu geniş metropolde dolaşmanın daha ucuz veya daha hızlı bir yolu yok.
SİNGAPUR HIZLI TOPLU TAŞIMA
Asya'nın büyük şehirlerinin çoğu, Avrupa ve Kuzey Amerika'daki ilk metro inşaatçılarının öğrendiği derslerden yararlandı. Singapur gibi şehirlerdeki yolcular, küçük tüneller ve sıkışık, havasız trenler yerine daha büyük profilli trenlerin ve canlı topluluk merkezleri görevi gören geniş istasyonların keyfini çıkarıyor.
Sadece 1987'de açılmış olmasına rağmen Hızlı Toplu Taşıma (MRT), güneydoğu Asya'nın en eski ve aynı zamanda en yoğun metro ağıdır. Yoğun bir şekilde parsellenmiş yüksek arazi değerleri, şehri aynı zamanda onu dünyanın en pahalı metrosu haline getirdi; inşaat maliyetleri 2021 yılına kadar 111,5 milyar dolara ulaştı.
225 kilometre uzunlukta, altı hatlı, tam otomatik ağın büyük bir kısmı yükseltilmiş durumda, ancak yeni bölümlerin bazıları yer altında ve bazı istasyonlar kamuya açık hava saldırısı sığınakları olarak ikiye katlı olacak şekilde tasarlanmış.
Hizmet verdiği şehir gibi MRT de tertemiz ve verimli olmasıyla ünlüdür. Bu şekilde kalmasını sağlamak için, istasyonlarda ve trenlerde sigara içmek, içki içmek ve yemek yemek yasaktır; buna yerel halkın favorisi olan meşhur, kötü kokulu durian meyvesi de dahildir!
BERLİN METROSU
3,7 milyondan fazla insana ev sahipliği yapan Almanya'nın başkenti, dünyadaki en yoğun kentsel ulaşım ve en iyi entegre ağlardan birine sahiptir. İlk U-Bahn (metro) hattının açılışından bu yana geçen 120 yıl, Berlin'in gördüğü II. Dünya Savaşı ve Soğuk Savaşı'nda merkez üssü olarak benzersiz derecede çalkantılı geçti.
İlk kez 1902'de açılan Berlin'in en eski U-Bahn hatları, Paris ve New York City'dekilerle benzer niteliktedir ve pek çok özelliği paylaşmaktadır. Parlak sarı trenler, şehir merkezinin altındaki küçük profilli tünellere dalmadan önce banliyö sokaklarının üzerinde klasik çelik viyadükler üzerinde takırdıyor. Ağın en eski kısmı olan U1 Hattı üzerindeki ikonik Oberbaum Köprüsü'nü geçmek kaçırılmayacak bir Berlin deneyimidir.
Bugün U-Bahn ağı, %90'ı yeraltında olan dokuz hat ve 174 istasyondan oluşmakta ve günde 1,5 milyondan fazla yolcu taşımaktadır.
U-Bahn'ı tamamlayan klasik kırmızı ve krem rengi S-Bahn trenleri, şehir içinde daha uzun mesafeler için daha hızlı yolculuklar sağlıyor.
16 S-Bahn güzergahı Berlin'in ana arterleridir ve en önemli yerlerini daha geniş bölgeye bağlar. En iyi bilineni, 1920'lerin ortasından bu yana batıdaki Zoologischer Garten'den Tiergarten parkı ve Berlin Hauptbahnhof'a (ana istasyon) geçerek Berlin Hauptbahnhof'a (ana istasyon) ve Alexanderplatz'a kadar şehrin en bilinen turistik yerlerinde rakipsiz bir gezi turu sunan Komünizm dönemi Televizyon Kulesi Stadtbahn'dır.
S-Bahn ve U-Bahn trenleri, iyi organize edilmiş merkezlerde yerel otobüsler ve tramvaylarla aktarmalı olarak, bir zamanlar bölünmüş olan bu şehrin her köşesine ulaşan mükemmel bir toplu taşıma ağı sağlıyor.
MOSKOVA METROSU
Moskova Metrosu'nun Sovyet döneminden kalma istasyonlarının çoğu halk için saraylar olarak tasarlandı.
Sovyetler Birliği'nin en büyük mühendislik başarılarından biri Moskova'nın muhteşem Metro ağıydı. İşçileri, köylüleri ve askerleri kutlamak için gösterişli bir şekilde dekore edilmiş olağanüstü büyük metro istasyonlarıyla tanınan ağ, vatandaşları nükleer saldırılardan korumak ve onları hareket halinde tutmak olmak üzere ikili bir işleve hizmet edecek şekilde tasarlandı.
Birçok yeni istasyon ve şehir merkezinden uzakta olanlar daha az süslü olsa da, en iyi Moskova Metro istasyonları, daha az çalkantılı zamanlarda, Çarlık saraylarından ilham alan başlı başına turistik yerler olmuştur.
21. yüzyıldaki yeni bir inşaat patlamasıyla, şehir merkezindeki bir noktadan yayılan 14 hatta, ayrıca Koltsevaya (iç daire) ve yakın zamanda tamamlanan 57 km uzunluğundaki “Büyük Çember” hattına taşıdı.
Günde 8 milyondan fazla Moskovalıyı taşıyan Metro, 269 mil 432 kilometre ray ve 258 istasyonla dünyanın en yoğun ve en kapsamlı metrolarından biridir.
GLASGOW METROSU
Şehir merkezini çevreleyen tek bir dairesel hat ile Glasgow Metrosu, bir metro “sistemi” kriterlerini karşılamakta zorlanıyor ancak yaşı ve ilginç özellikleriyle daha detaylı tanınmayı hak ediyor.
1896'da açılan bu demiryolu, Londra ve Budapeşte'den sonra dünyanın üçüncü yeraltı demiryoluydu ve İskoç şehrinin endüstriyel ve ekonomik gücünün bir ifadesiydi. Yaklaşık 9,5 km boyunca saat yönünde ve saat yönünün tersine uzanan iki küçük tünel, şehir merkezini, bir zamanlar gemi yapımı ve ağır mühendislik konusunda dünyaca ünlü olan Clyde Nehri'nin güney ve kuzeyindeki mahallere bağlanıyor.
Başlangıçta kablolarla çalışan benzersiz trenler, 1935'te elektrik enerjisine uyarlandı ve 1977-79'da modern standartlara göre tamamen yeniden inşa edilmek üzere kapatıldı.
Parlak renkli yeni trenler, artık beyaz boyalı olmalarına rağmen demiryoluna “Saatli Turuncu” takma adını kazandırdı. Yeni İsviçre yapımı trenler artık kullanıma sunuluyor ve demiryolu, tam otomatik çalışmaya geçeceğini görecek olan dördüncü dönemine geçmek üzere.
ŞANGHAY'DA HIZLI TOPLU TAŞIMA
Pekin Çin'in siyasi merkeziyse, Şangay da onun canlı yaratıcı, ticari ve finansal kalbi olarak dünyanın en kalabalık ikinci ülkesinin en büyük şehridir. Verimli toplu taşıma, son 30 yıldaki inanılmaz büyümede kritik öneme sahip.
1993 yılında açılan Şangay Hızlı Toplu Taşıma (MRT), dünyanın en uzun ve en yoğun metro ağı haline gelmek üzere baş döndürücü bir hızla genişlemektedir. Şu anda mega kentin 16 ilçesinin 14'üne ve yaklaşık 40 milyon nüfuslu bir metropol alanına hizmet veren 19 hattı bulunuyor.
Dünyanın en uzun ve en yoğun metro ağı unvanı için Pekin'le yarışan Şangay'ın uzunluğu şu anda 804 km'yi aşıyor, ancak daha fazla genişletilerek 2025 yılına kadar yaklaşık 1.000 km ve 25 hatta ulaşması bekleniyor. O zaman Şangay'ın merkezinde metro istasyonundan 600 metre fazla uzakta hiçbir yer olmayacak.
408 istasyonla şu anda günde 10 milyondan fazla yolcu taşıyan metro, bir günlük rekoru 8 Mart 2019'da 13,3 milyon yolculukla inanılmaz bir rakama ulaştı.
KİEV METROSU
Kiev Metrosu, Ukrayna'daki savaş sırasında sığınma yeri oldu.
Sovyetler Birliği tarafından inşa edilen diğer metro sistemleri gibi, Kiev Metrosu da ikili bir amaca hizmet ediyor; şehir düzenli olarak Rus füze saldırılarına maruz kaldığından bu özellik vazgeçilmez olmaya devam ediyor. Geniş istasyonlarda özel havalandırma ve filtreleme ekipmanlarının yanı sıra yer üstünde ve altında kapatılabilen devasa metal patlama kapıları bulunuyor.
Yeraltı demiryoluna ilişkin planlar 1884 yılına kadar uzanıyor, ancak Kiev'in üç metro hattından ilki Kasım 1960'a kadar açılmadı; bu, Moskova ve St. Petersburg'dan sonra metroya kavuşan üçüncü Sovyet şehri oldu.
Genişleme, Ukrayna'nın 1991'deki bağımsızlığından sonra da devam etti ve 10 şehir bölgesinin tamamına hizmet veren üç hatlı, 67 km uzunlekta bir ağ oluşturuldu.
Şubat 2022'den bu yana, Kiev Metrosu'nun sivil koruma işlevi ön plana çıktı ve 52 istasyonun 47'si halka açık bomba sığınakları olarak belirlendi. Yerden 105 metre aşağıda bulunan şehir merkezindeki Arsenalna istasyonu, Çin'deki bir istasyon tarafından geçilinceye kadar, yürüyen merdivenle ulaşmak beş dakika sürüyordu ve dünyanın en derin istasyonu olduğu biliniyordu.
Mart 2022'deki Rus işgalinin ilk günlerinde 40.000 kadar sakinin metro istasyonlarına sığındığı ve Başkan Volodimr Zelenski'nin uluslararası haber konferanslarına ev sahipliği yapmak için metro istasyonlarını kullandığı bildirildi. Buna rağmen ağ, savaşın gölgesinde normal havasını korumaya çalışan bir şehirde hızlı ve sık aralıklarla hizmet vererek çalışmaya devam ediyor.
CHİCAGO "L"
"The Blues Brothers", "Ferris Bueller's Day Off" ve "ER" dahil çok sayıda film ve TV şovunda küçük rollerle Chicago'nun "L" ("yüksek" kelimesinin kısaltması) hızlı ulaşım sistemi, Rüzgârlı Şehir'in dünyaca ünlü bir sembolüdür.
New York, Paris, Hamburg ve Liverpool dahil olmak üzere 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarındaki pek çok ekonomik ve endüstriyel güç merkezi gibi Chicago da yeni elektrikli trenlerini sıkışık şehir sokaklarının çok üzerinde yükselen çelik viyadükler üzerinde çalıştırmayı seçti. Bunlar hızla şehrin tanımlayıcı özelliklerinden biri haline geldi ve yoğun şehir merkezindeki ekonomik büyüme için bir katalizör haline geldi.
2005 yılında Chicago Tribune okuyucuları “L”yi Chicago'nun yedi harikasından biri olarak oyladı.
Her ne kadar “L” öncelikli olarak 1897'de açılan ve binalar arasında son derece sıkı virajlar içeren şehir merkezi “Loop” ile ilişkili olsa da, ağ artık sekiz renk kodlu hatta, 145 istasyon ve 166 kilometre uzunluğuyla bir kısmı zemin seviyesinde, tünellerde veya aralarda bulunmaktadır.
New York City Metrosu ve Kopenhag Metrosu ile birlikte dünyada 24 saat tren çalıştıran üç sistemden biridir. 2022'de "L" üzerinde 100 milyondan fazla yolculuk (günde yaklaşık 320.000 yolculuk) yapıldı ve bu da onu ABD'deki en yoğun ikinci toplu taşıma sistemi haline getirdi.
DELHİ METROSU
Toplu taşıma sahnesinde görece yeni olan bir diğer yer olan Hindistan'ın başkenti Yeni Delhi, ilk hattını 2002'de açtı. Hindistan'da Kalküta'dan sonra metroya kavuşan ikinci şehirdi ancak o zamandan beri hızla genişleyerek ikiden fazla metro ağıyla ülkenin en büyük ve en yoğun ağı haline geldi. 2023'te 1 milyar yolculuk kaydedildi.
İlk olarak 1960'larda tartışılan modern bir toplu taşıma sisteminin inşası, Delhi'nin nüfusunun 1981 ile 1998 yılları arasında ikiye katlanması ve dayanılmaz trafik sıkışıklığı ve hava kirliliği yaratmasıyla hayati önem kazandı.
Şu anda 400 kilometre rota boyunca 288 istasyonla 12 yüksek kapasiteli hatta sahip olan Delhi Metrosu, Hindistan'ın en büyük ve en yoğun toplu taşıma ağıdır. Kilometre açısından dünyanın 12. en uzun sistemi ve yolcu taşıma açısından 16. en yoğun sistemidir.
Delhi'ye ve yakınlardaki Faridabad, Gurgaon, Noiza ve Ghadiabad şehirlerine hizmet veren Metro'nun hızlı, modern ve ferah trenlerinin, özel araç kullanımının ve trafik kazalarının azaltılmasına ve kirliliğin büyük ölçüde azaltılmasına yardımcı olduğu bildiriliyor.
Hindistan Merkezi Yol Araştırma Enstitüsü, metroyu kullanmanın yolculara araba kullanmaya kıyasla tahmini olarak günde 66 dakika tasarruf sağladığını tahmin ediyor!
HONG KONG TOPLU TAŞIMA DEMİRYOLU
Toplu Taşıma Planlamacıları, Toplu Taşıma Demiryolunun (MTR) bölgenin 7,4 milyon vatandaşına nasıl birinci sınıf hizmet ve güvenilirlik sunduğunu keşfetmek için dünyanın dört bir yanından Hong Kong'a akın ediyor.
Derin bir doğal limanın etrafında kalabalıklaşan yoğun nüfuslu şehir alanları ve düzinelerce adaya ve dağlık kırsal bölgeye dağılmış kasabalar olan Hong Kong, demiryolları inşa etmek için kolay bir yer değildir, ancak 1975'ten bu yana MTR kalite, verimlilik ve dakiklik açısından imrenilecek bir üne kavuşmuştur.
Düzenli olarak %99,9'luk "doğru zamanlama" oranına ulaşıyor; bu, dünyadaki diğer demiryollarının çoğunun yalnızca hayal edebileceği bir rakam. MTR'nin finansman modeli de büyük beğeni topluyor.
Yeni hatların inşası bölgede yeni kalkınma alanları açarak sistemin genişletilmesinin finansmanına yardımcı oldu. Modelin ilham kaynağı Tokyo'dur ancak kökeni, 20. yüzyılın başlarından kalma ikonik 'Metro-Land' dış banliyölerini yaratan Londra Metropolitan Demiryolu'na dayanmaktadır.
Lantau Adası ve Disneyland Resort Line'a özel yüksek hızlı Airport Express bağlantısı da dahil olmak üzere on adet yüksek kapasiteli hat Hong Kong Adası, Kowloon ve Yeni Bölgeleri birbirine bağlamaktadır.
Bölgenin kompakt coğrafyasına rağmen MTR, 150 milden fazla rota ve 99 istasyon işletiyor; ikincisi temiz ve ferah olmasıyla ünlü.
MTR'nin ülke içindeki başarısı, onu Hong Kong'un çok ötesine genişlemeye, Çin ana karası, İsveç, Avustralya ve Londra'daki Elizabeth Line'ın işletme imtiyazına sahip olduğu Birleşik Krallık'taki proje ve operasyonları yönetmeye teşvik etti.
BUDAPEŞTE METROSU
Macar mühendisler, özellikle demiryolları alanında, 19. yüzyılın sonlarında elektrikle çalışan teknolojinin ilk öncüleri arasındaydı.
Her ne kadar Londra ilk yeraltı demiryolunu açmış olsa da, başlangıçta geleneksel buharlı trenleri kullanmıştı. Dünyanın ilk elektrikli yer altı metro sistemini inşa etmek Budapeşte'ye düştü.
M1 Hattı 1896'da tamamlandı ve şehir içi toplu taşıma için radikal bir atılımdı; istasyonlarda ve tren vagonlarında elektrikli aydınlatma, çift yönlü vagonlar ve elektrik sağlamak için yer seviyesinde temas rayı yerine ilk kez havai kablo sistemi kullanıldı.
“Küçük Yeraltı” olarak bilinen M1, Andrássy Meydanı'ndan Városliget'e (Şehir Parkı) kadar şehrin Peşte tarafındaki Andrássy Bulvarı'nın altından geçiyor.
Tramvaylar ve elektrik hatlarıyla zarif sokak manzarasını bozmadan şehir sakinlerini parka taşımak üzere tasarlanan hat, son 120 yılda pek çok değişiklik geçirdi ancak küçük trenleri, daha geniş dört hatlı bir ağın parçası olarak hâlâ günde yaklaşık 80.000 yolcu taşıyor. 1970 ile 2014 yılları arasında genişletildi.
CNNİnternational
