Lenin cepheye gitmek üzere ayrılırken Moskova'daki Sverdlov Meydanı'nda Kızıl Ordu birliklerine sesleniyor.
Bir devrimcinin hayatını bugünün dünyasına sunmak karmaşık bir iştir.
Eğer özgürlük ve eşitlik arasındaki ebedi gerilim, ezici bir çoğunlukla özgürlüğe doğru kaymış gibi görünüyorsa "sosyal adalet", "tarihin çöplüğüne" gitmiş bir rejimin yok olmuş kalıntıları olarak reddedilir.
Ölümünün yüzüncü yılında "tarihin çöplüğüne" atılmış Lenin figürüne atıfta bulunmak, (üzgünüm Troçki) yüz yıl önce ölmüş birinin cesedine hayat verme çabası gibi görünmektedir.
Belki de bu hususta ünlü yazar Susan Sontag'ın profesyonel bir devrimci olan Victor Serge'e atıfta bulunarak yaptığı şu alıntı yardımcı olabilir:
"Bugünün Serge okuyucuları, kendilerini pek çok insanın devrimci olduğu bir zamana geri götürmeyi düşünmelidir. Birçok insanın hayatlarının psikolojiden çok tarih tarafından belirlendiğine ikna olduğu bir döneme kendilerini götürmesi gerekir. Onların hayatları psikolojiden çok tarih tarafından, özel krizlerden çok toplumun genel krizleri tarafından belirleniyordu".
İşte bu paragraf bizi geçmişteki olaylarla ilgilenirken çok önemli bir noktaya götürür.
Anlatmaya çalıştığımız olayların gerçekleştiği ortamı anlamaya çalışmalıyız. Bu bağlamda Lenin, Batı Avrupa'da milyonlarca işçinin devrimin mümkün olduğunu, kapitalizmin ölüm sancıları çektiğini düşündüğü bir dönemde devrimciydi ve kesinlikle en radikal devrimciydi.
Devrimin mümkün olduğunu, kapitalizmin ölmekte olduğunu ve yerine daha adil bir rejim getirmenin mümkün olduğunu düşünüyorlardı.
Kapitalizm yerini, insanın insan tarafından sömürülmesinin ortadan kalkacağı daha adil bir rejime bırakacaktı.
1914'te patlak veren savaş onları hoyratça uyandırdı.
DEVRİMİ ARARKEN
Geleceğin Lenin'i, Vladimir İlyiç Ulyanov, 1870 yılında, serfliğin resmen kaldırılmasından dokuz yıl sonra Rus İmparatorluğu'nda doğdu.
Çarlık İmparatorluğu sadece ekonomik açıdan Avrupa'nın en geri kalmış ülkesi olmakla kalmamış, aynı zamanda tarımla uğraşan ve okuma yazma bilmeyen bir nüfusa sahipti. Ancak sosyal kurumları, Avrupa'nın geri kalanının çoğunda olanların aksine aristokratik kriterlere göre şekillenmişti.
Rusya özelinde şiddet, Çar ve aristokrasinin elindeki toprakların mülkiyetini talep eden periyodik köylü ayaklanmalarında ve ezilen köylülerle dayanışma gösteren genç burjuvaların "halk yürüyüşünde" kendini gösterdi.
Bu grup, farklı bir anlamla siyasi dile giren "popülizm" tabirinin ortaya çıkmasına neden oldu.
Hali vakti yerinde bir orta sınıf mensubu olan hatta zaman zaman kullandığı küçük bir soyluluk unvanına sahip olan Lenin'in hayatının planları dramatik bir olayla noktalandı. Ağabeyi Alexander, Çar Alexander III'e suikast düzenlemekle suçlandı, ölüm cezasına çarptırıldı ve idama mahkum edildi.
Genç İlyiç o sırada sadece 17 yaşındaydı. Bu olay, hayatındaki üç değişmez özelliğin tetikleyicisi olmuş gibi görünüyor:
Devlete duyduğu nefret, Çarlığa olan nefret, burjuvaziyi açıkça reddetmesi ve toplumsal sorunlara radikal çözümler getirme eğilimi.
Gençken Rusya'daki küçük devrimci gruplara katıldı ve aynı zamanda hukuk okumaya çalıştı; başlangıçta aile geçmişi nedeniyle reddedilse de 20 yaşında St. Petersburg Üniversitesi'ne kaydolmayı başardı ve buradan hukuk diplomasıyla mezun oldu.
Kısa bir staj dışında hiç çalışmadı. Ailesinin imkanları lüksten uzak bir yaşam için yeterliydi.
Marksist ve anarşist literatürü okumasına rağmen, onu en çok etkileyen kitabın, popülistler arasında prestijli bir filozof olan Rus yazar Nicolas Chernichevsky'nin Ne Yapmalı adlı kitabı olduğu konusunda herkes hemfikirdir. Bunun dışında, bazı anarşist akımların savunduğu gibi bireysel şiddet kullanımına her zaman karşı çıkmıştır.
Tüm devrimci grupların katılımcıları şgibi o da u aşamalardan geçmiştir:
Rejime karşı çıkanların önce tutuklanması ve ardından uzun bir süre Sibirya'da hapsedilmesi.(1897-1900)
Gençken üretken bir yazar ve sert bir polemikçiydi; kendisine devrimci bir parti kurma hedefi koydu.
Amacı devrimci bir parti inşa etmekti. Kişisel hayatı militanlık, - zorunlu yer değiştirmeler, sürgünler- ama günlük yaşamı, militan bir yoldaşla evli burjuva beyefendisinin yaşamıydı.
PARTİYİ KURDUKTAN SONRA BÖLÜNDÜ
Batı Avrupa'da olanlara benzer bir parti kurma arzusu nihayet 1903 ortalarında Brüksel'de sürgündeyken, Rus Sosyal-Demokrat İşçi Partisi'nin kurulmasıyla sonuçlandı.
Rus Sosyal-Demokrat İşçi Partisi'nin kongresinde Lenin, gelecekteki devrim için muazzam önem taşıyan temel fikirlerinden birini açıkladı ve aynı zamanda yeni partinin hayatına damgasını vuracak olan bölünmeye sebep oldu.
"Ne Yapmalı" başlıklı bildirisinde, sömürünün yarattığı yabancılaşmanın içine gömülmüş işçi sınıfına ancak reformist öneriler -ücretlerin artırılması, çalışma koşullarının iyileştirilmesi- yapabilecek durumdaydı.
Devrimi teşvik etmek, Partiyi bütünleştirmek, devrimci stratejiyi detaylandırmak için sistemin dışında bir militan çekirdeği gerekliydi. Kısacası, ezilen işçi sınıfı adına hareket etmeye devam edecek bir elit grup.
Açıkça elitist olan bu anlayışa, partinin demokratikleşmesini kolaylaştırmanın gerekli olduğunu ve kararların bu şekilde alınacağını savunan partinin başka bir kesimi karşı çıkıyordu.
Partideki farklı yaklaşımlar Bolşevikler (çoğunluk) ve Menşevikler (azınlık) arasında bir bölünmeye yol açtı.
Lenin, 1903 Kongresi ile 1917 Devrimi arasındaki dönemde Rusya'da çok az zaman geçirdi. Parti içinde ortaya çıkan ve 1912'deki bölünmeyle sonuçlanan tüm polemiklerde kapsamlı bir rol oynamasına rağmen, Sovyetlerin (Meclisler) en büyük liderinin Leon Troçki olduğu 1905 Devrimi'nde neredeyse hiç yer almadı.
Sovyetler'in başkanı (Meclisler) Leon Troçki'ydi. Bu çıkış, Çar'ın gücünün çoğunu elinde tuttuğu yarı anayasal bir rejimin kurulmasına yol açtı.
Savaş patlak verdiğinde İsviçre'ye yerleşti ve çatışma karşısında "bozguncu" bir pozisyonu savunarak Rusya'nın yenilgisinin ileriye dönük tek yol olduğunu savundu.
Şubat 1917'de Çarlığın devrilmesi onu şaşırttı. O zamanlar imparatorluğun başkenti olan Petrograd'a mümkün olduğunca hızlı bir şekilde gitmek için Almanlar tarafından gönderilen zırhlı bir trene bindi.
EKİM DEVRİMİ
Geçici bir hükümet kuran Şubat Devrimi'nde birkaç faktör bir araya geldi:
"Daha iyi donanımlı ordulara kurban edilen köylülerin barış arayışı, köylülerin toprak dağıtımı talepleri, toprak dağıtımı, Çar Nicholas II'nin yetersizliğini sorgulayan ve Çar'ın görevden alınmasını talep edenlerin şikayetleri..."
Çar Nikolay'a başvurdu ve bir Kurucu Meclis toplanmasını talep etti.
Lenin, Nisan ayında Petrograd'a vardığında Bolşevikler azınlıktaydı.
İşçi ve köylü Sovyetlerinin kurulduğu ve hükümetin resmi otoritesiyle bir ölçüde rekabet halinde kararlar alındığı bir dönemde, Parti'nin o zamanki resmi pozisyonu hükümete eleştirel bir destekti.
Resmi otorite ile bir dereceye kadar rekabet içinde kararlar alan Lenin'in lider olarak yaptığı ilk toplantı, gelecekteki eylem için temel bir teklif sunmasını sağladı. Burjuvazinin görevinde -kapitalizmi ilerletmek- başarısız olduğunu ileri sürerek, burjuvazinin iktidarını ele geçirme zamanının geldiğini iddia etti.
Kapitalizmi ileriye götürme görevinde başarısız olmasından dolayı burjuvazi karşısında devrimin tamamlanmamış görevlerini yerine getirme sorumluluğunu üstlenecek olan işçiler ve topraksız köylüler için iktidarı ele geçirme zamanı gelmişti.
Bu radikal görüş başlangıçta reddedilmiş ancak daha sonra resmi çizgi haline geldi.
Birbirini izleyen hükümetlerin toplumun geniş kesimleri tarafından talep edilen görevleri yerine getirmedeki başarısızlığı, Bolşevikleri acil sorunların üstesinden gelmek için tek seçenek haline getirdi; "Tüm iktidar sovyetlere" sloganı onların mücadele bayrağı oldu. O aylarda Lenin, gelecek vizyonuna son şeklini verdiği bir metin yayınladı.
Troçki'nin önderlik ettiği Sovyetler Meclisi'nin ardından Bolşevikler Ekim ayında tek başına iktidarı ele geçirerek diğer sol partileri marjinalleştirdi.
LENİN İKTİDARDA
Lenin siyasi faaliyette bulunduğu yıllar boyunca bunu ilan etmişti. Aristokrasiye toprak dağıtımı yasallaştırıldı; bir diktatörlük kuruldu ve Çeka adlı bir örgüt, yasaları keyfi olarak uygulamakla görevlendirildi.
Çeka, "devrimci adaleti" keyfi olarak uygulamakla görevli bir örgüttü; Kurucu Meclis için seçim çağrısı yapıldı ve Bolşevikler oyların yüzde 25'inden fazlasını alamayınca kapatıldı.
Sonunda, savaş meselesi üzerine Mart 1918'de Brest-Litovsk Antlaşması imzalandı ve Avrupa'daki önemli topraklar Almanya'ya devredilerek Fransa ve Büyük Britanya ile olan ittifak terk edildi.
Kendi adına, umutsuz bir durumda bile, 1919'da Komünist Enternasyonal'in kurulması yoluyla devrimin genişlemesini sağlayacak güce sahipti.
Batılı güçlerin desteğiyle Çarlık generalleri tarafından yönetilen muhalefet, Bolşevik hükümetine karşı 1920'nin sonuna kadar süren kanlı bir iç savaşa yol açtı.
1920'nin sonunda bu savaşla başa çıkmak için Kızıl Ordu kuruldu ve başına Leon Troçki getirildi. Bu dönemde, şehirleri ve askerleri beslemek için zorunlu tahıl sevkiyatı, köylülerin (ve sadece köylülerin değil) hoşnutsuzluğunu ifade etmesine yol açtı; 1921'in başlarında Ekim olaylarının merkezi olan Kronstadt'taki garnizon ayaklandı.
Ekim olayları sırasında hükümete karşı ayaklanan köylüler, hükümet tarafından vahşice bastırıldı.
BASKI
Lenin bu ayaklanmayı bastırırken, durum onu hükümetin gidişatını değiştirmeye zorladı.
Hükümete, Mart 1921'de Yeni Ekonomik Politika (NEP) olarak bilinen öneriyi sundu.
Bu politikanın temeli, zorunlu teslimatların kaldırılıp yerine ayni vergi konulması, ticaret ve alım satım faaliyetlerine izin verilmesiyle köylülerin rahatlatılmasıydı.
Zorunlu teslimatlar kaldırılıp yerine ayni vergi ve Devrimin başından beri yasak olan özel ticaret, zanaat ve el sanatları faaliyetlerine verilen izin köylüler için bir rahatlama oldu.
Aynı zamanda, Devrimin geleceği açısından merkezi önem taşıyan bir kararla, Parti içinde hiziplerin varlığı yasaklanmış, böylece demokratik bir alternatif olasılığı ortadan kaldırılmıştır.
NEP ekonomiyi canlandırmayı başardı, ancak yarattığı tartışmalar çoğunlukla onu alçaltan hastalıktan sonra yürütüldü. Hayatı boyunca Lenin'in sağlığı çok kötüydü ve bu durum son yıllarında daha da kötüleşti.
Mart ayında 1922'de kendisini konuşamaz hale getiren bir felç geçirdi, daha sonra iyileşti.
Ancak 10 Mart 1923'te bu kez kesin olan bir felç daha geçirdi. 21 Ocak 1924'te hayatını kaybetti.
Lenin'in 20. yüzyılın gelişimindeki belirleyici önemi açıktır. Geriye kalan yirminci yüzyılın en büyük devriminin gerçek kahramanı kimdi?
Yüzyılın ilk kitlesel katili mi? Hiçbir şekilde buna hazırlıklı değildi ve bu da şiddetin yaygın bir şekilde kullanılmasına yol açtı. Şiddet, ideolojisinde her zaman var olan bir unsur muydu?
Her halükarda, Kapitalizmin mevcut durumu ve yarattığı artan eşitsizlikler karşısında, şu sorunun geçerli olduğuna inanıyoruz:
"Bolşevizm yanlış giden bir fikir miydi yoksa kötü bir fikir miydi?"
Jorge Saborido, Buenos Aires Üniversitesi (UBA) Sosyal Bilimler Fakültesi'nde kıdemli öğretim görevlisi.
*Bu yazıdaki görüşler yazara aittir, TİMETURK'ün yayın politikasını yansıtmayabilir
