Zeytinyağında, geçen yıldan bu sezona hiç stok devredilmemesi ve en büyük üreticiler İspanya ve İtalya'da iklimsel etkiler nedeniyle rekoltenin önemli ölçüde gerileyeceği haberleri sonrası fiyatlar yükselmeye başladı. Toptan satışlarda sezona 7,5 lira ile başlayan ürün fiyatı, kısa sürede 10 liraya yükseldi. Üreticinin "fiyat daha da yükselecek" beklentisi nedeniyle zeytinyağını elde tutmayı tercih etmesi piyasayı kilitledi. İhracatçının işleyip satabileceği yağ kalmayınca ihracat da durma noktasına geldi.
Ege İhracatçı Birlikleri rakamlarına göre Kasım ayında başlayan yeni sezonun ilk iki ayında Türkiye'nin zeytinyağı ihracatı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 52 gerileyerek 3 bin 600 tona geriledi. Ürün için son yılların en düşük veriminin elde edildiği, "yok yılı" olduğu söyleyen geçen sezonun ilk 2 ayında yapılan ihracat 7 bin 600 ton olarak gerçekleşmişti.
EZZİB Başkanı Renklidağ, 60 yıldır sektörün içinde yer aldığını, böyle bir sezonu hiç yaşamadığını belirterek, "Ürün var, pazar var ama ihracat yok" dedi.
İspanya'da sezon başında 2,3 avro olan fiyatın 2,8 avroya yükseldiğini, Türkiye'de ise üreticiden 10 liranın altında yağ alınamadığını ifade eden Renklidağ, fiyat tutmadığı için ihracatın yapılamadığını söyledi.
Sektör olarak yıla ihracat rekoru beklentileriyle girildiğini, bir çok ihracatçının bu hedefe göre dış bağlantılarını yaptığını anlatan Renklidağ, şöyle konuştu:
"Rekor beklentisiyle girdiğimiz sezonda son yılların en kötü rakamlarıyla karşı karşıyayız. Aralık ayında en az 8 bin ton ihracat yapmayı umarken 2 bin tonlarda kaldık. Üyelerimizin önemli bölümü sadece pazar kaybetmemek için zararına ihracat yapıyor. Türk firmalarının son yıllarda ambalajlı olarak gönderdiği ürünler ABD, Japonya, Suudi Arabistan ve Irak'taki raflara girmeye başlamıştı. Sorun devam ederse bu rafları kaybetme tehlikesiyle karşı karşıyayız."
- "Prim kademeli olsun"
Üreticinin ürününü istediği zaman pazara çıkarabileceğini, bunun en doğal hakkı olduğunu ancak piyasanın kilitlenmesinin de engellenmesi gerektiğini ifade eden Renklidağ, sorunun çözümü için destek sistemlerine yönelik önerilerde bulunduklarını ifade etti.
Renklidağ, yağın kötü saklama koşullarında bekletilmesinin kalitesini olumsuz etkilediğine de dikkat çekerek sözlerini şöyle sürdürdü:
"Zeytinyağının normalde azot gazı altında tutulması gerekiyor. Ancak bu teknolojiye sahip depo yok denecek kadar az. Bu nedenle depolanan yağların kalitesi hızla bozuluyor. Yağın bir an önce pazara inmesi gerekiyor. Bunun için Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'na zeytinyağı primlerinin kademeli olarak ödenmesi yönünde bir önerimiz oldu. Buna göre örneğin Şubat ayına kadar yağını satan üretici, primin tamamını alırken daha ilerideki dönemlerde yağını satan üreticinin giderek azalan oranlarda primden yararlanmasını öngördük. Bu sistemi özel şartları nedeniyle yalnızca bu sezon için talep ettik. Sistemin kabul edilmesi halinde piyasa dengeye oturacaktır."
Prim miktarının 15 günlük süreç içinde duyurulmasının ve geçen yıl 70 kuruş olan primin bu yıl 1 lira olarak açıklanmasının beklendiğini de ifade eden Renklidağ, ambalajlı zeytinyağı için verilen ihracat desteklerinin artırılması konusunda da Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci'ye taleplerini ilettiklerini aktardı.
Buna göre tonda bin 250 lira olan ambalajlı ihracat desteğinin 2 bin 500 liraya, zeytinde ise 470 liradan 940 liraya çıkarılmasını talep ettikleri bilgisini veren Renklidağ, desteğin artmasının da ihracattaki sorunu çözebileceğini ifade etti.
Türkiye, "var yılı" olan 2012-2013 sezonunda 92 bin ton zeytinyağı ihracatı yaparak 292 milyon dolar gelir elde etmişti. "Yok yılı" olarak anılan geçen yıl ise 26 bin 300 ton zeytinyağı ihraç ederek 100 milyon dolar gelir elde etmişti.
