Uluslararası Kayıp Kişiler Komisyonu (ICMP) tarafından hazırlanan "İnsan Hakları İhlalleri ve Silahlı Çatışmalar Neticesinde Ortaya Çıkan Kayıp Kişiler Sorununun Çözümünde Devletin Rolü Hakkında Deklarasyon' Bosna Hersek Üçlü Devlet Başkanlığı Konseyi Başkanı Bakir İzzetbegoviç, Sırbistan Cumhurbaşkanı Tomislav Nikoliç, Karadağ Cumhurbaşkanı Filip Vuyanoviç ve Hırvatistan Cumhurbaşkanı İvo Yosipoviç tarafından Mostar kentinde imzalandı.
İmza törenine, devlet başkanlarının yanı sıra yakınlarının cesetlerini hala bulamayan aileler, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) yetkilileri, Birleşmiş Milletler (BM) yetkilileri ve Türkiye'nin Saraybosna Büyükelçisi Cihad Erginay da katıldı.
Bosna Hersek Üçlü Devlet Başkanlığı Konseyi Başkanı İzzetbegoviç, burada yaptığı açıklamada, savaşlarda hayatını kaybeden insanların cesetlerinin yerlerini saklamanın korkunç bir suç olduğunu vurgulayarak, kayıp kişilerin bulunması konusunda Bosna Hersek'in ortaya koyduğu sonuçların diğer ülkelere de örnek olabileceğini söyledi.
Bosna Hersek'in, savaşta öldürülüp farklı toplu mezarlardan çıkarılan 22 binden fazla kurbanın kimlik tespitini tamamladığını ve ailelerine teslim ettiğini aktaran İzzetbegoviç, 'Kayıp kişiler ve toplu mezarlar konularında en ufak bilgisi olan herkese sesleniyorum. Uluslararası ya da ülke içindeki kurumlarla işbirliği yapın. Bu diğer kurbanlara ve yıllardır sevdiklerini arayan ailelere karşı insanlık görevidir' diye konuştu.
- İşbirliği şart
Hırvatistan Cumhurbaşkanı Yosipoviç de ülkesindeki kayıp kişiler sorununun sadece Bosna Hersek ve Sırbistan ile işbirliği içinde oldukları takdirde çözülebileceğine işaret etti.
Hala kayıplarını arayan ailelere yardımcı olmak konusunda ahlaki ve hukuki sorumlulukları bulunduğunu söyleyen Yosipoviç, 'Kayıp kişiler sorunu, her şeyden önce insani bir sorundur. İnsanların, sevdiklerinin bedenlerinin nerede olduğunu bilme hakkı var. Kayıp kişiler sorunu, adalet ve gerçeklik sorunudur' ifadesini kullandı.
Karadağ Cumhurbaşkanı Vuyanoviç ise ülkesinde de halan onlarca kayıp vatandaşın bulunduğunu belirterek, bugün imzaladıkları deklarasyonla kayıp kişilerin bulunması konusunda bölgesel bir işbirliğine hazır olduklarını ortaya koyduklarını aktardı.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Nikoliç de bugün imzaladıkları deklarasyon ile hala yakınlarını bulamayan aileler için önemli bir adım attıklarını kaydederek, 'Eski Yugoslavya topraklarında 1990'lı yıllarda yaşanan savaşlarda hayatını kaybeden insanların cesetlerine hala ulaşılamaması, 20 yıldan fazla bir süredir vatandaşlarımızın ve geleceğimizin üzerinde bir yüktü. Bu yükün kaldırılması için bugün önemli bir adım attık' şeklinde konuştu.
Nikoliç, Sırbistan'ın hangi alanda olursa olsun, bölgesel işbirliği konusunda tüm diğer ülkelere partner olabileceğini sözlerine ekledi.
- Hala 12 bin kayıp var
Deklarasyon, kayıp kişiler sorunun çözümünde devletlerin rolünü kesin olarak tanımladığı gibi, kayıp kişilerin ailelerinin haklarını da güvence altına alıyor.
ICMP'nin verilerine göre, eski Yugoslavya topraklarında yaşanan savaşlarda, 30 bini Bosna Hersek'te olmak üzere 40 binin üzerinde kurbana ait ceset bulunamadı. Bosna Hersek Kayıp Kişiler Enstitüsü'nün çalışmaları neticesinde 30 bin kaybın 22 bine yakını bulunurken, hala 8 binden fazla kaybın olduğunu tahmin ediliyor. Eski Yugoslavya topraklarında hala 12 bin kişiye ait cesedin kayıp olduğu tahmin ediliyor.
