Uluslararası piyasada brent petrolün varil fiyatının yılın en düşük seviyeye gerilemesinin ardından ekonomistler, petrol fiyatlarındaki düşüşün Türkiye'nin cari açığına, enflasyona ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) para politikasına etkilerini AA muhabirine değerlendirdi.
Ekonomistler, petrol fiyatlarının yılın en düşük seviyesine gerilemesine rağmen ortalama fiyatlara bakılması gerektiğini ve Ocak - Temmuz döneminde ortalama petrol fiyatlarının 108 dolar civarında seyrettiğini belirtiyor.
Bunun geçen yılın aynı dönemi kıyaslandığında hemen hemen aynı seviyelerde olduğunu kaydeden analistler, petrol fiyatlarındaki bu seviyelerin devam etmesi durumunda cari açığa sınırlı da olsa etkisinin olacağını dile getiriyor.
Petrol fiyatlarındaki düşüşün TCMB'nin para politikasına etkisine ilişkin ekonomistler, şu anda TCMB'nin enflasyon, TL'deki değer kaybı baskısı ile uğraştığından petrol fiyatlarındaki düşüşün TCMB'nin para politikasında değişikliğe neden olmayacağını tahmin ediyor.
- "Cari işlemler açığında 1 - 1,5 milyar dolar azaltıcı yönde etki oluşabilir"
Garanti Bankası Başekonomisti Nihan Ziya Erdem yaptığı değerlendirmede, Türkiye'nin enerji bağımlılığı nedeniyle petrol fiyatları değişimlerinden önemli ölçüde etkilenen bir ülke olduğunu belirtti.
Petrol fiyatlarındaki düşüşün Türkiye'nin petrol ithalat maliyetini azaltarak cari işlemler açığı üzerinde olumlu etkilerinin olmasının bekleneceğini aktaran Erdem, 2013 yılında ortalama petrol fiyatının varil başına 109 dolar olduğunu 2014 yılı ortalamasının ise ağustos ayının ilk haftası itibariyle 109 dolara yakın seyrettiğini kaydetti.
Ancak son günlerde petrol fiyatlarındaki düşük seviyelerin yılsonuna kadar korunması durumunda yıl ortalamasının 106 dolar seviyesine düşeceğini ifade eden Erdem, bu durumda 2014 yılı enerji maliyetinde ve dolayısıyla cari işlemler açığında 1 - 1,5 milyar dolar azaltıcı yönde etkinin oluşabileceğini söyledi.
Erdem, enflasyon üzerindeki etkinin ise tamamen kur hareketlerine bağlı olduğuna dikkati çekerek, "TL'nin değerinde bir değişim olmazsa enflasyon içinde ağırlığı yüzde 5'e yakın olan akaryakıt fiyatlarından doğrudan etkilenen gruplardan yaklaşık 10 baz puanlık aşağı yönlü etki olabilir. Dolaylı etkilerin devreye girmesi durumunda bu etkiler daha yüksek olabilir" dedi.
- "Petrol fiyatlarındaki her 10 dolarlık değişimin cari açıkta 4,5 -5 milyar dolar iyileştirme getireceği söylenebilir"
Burgan Yatırım Başekonomisti Haluk Bürümcekçi ise, petrol fiyatlarının yılın en düşüğünde ancak ortalamalara bakılması gerektiğini belirterek, Ocak-Temmuz dönemi ortalamasının 108,6 dolar gerçekleştiğini geçen yılın ortalamasının ise 108,8 düzeyinde olduğunu ve önemli bir fark bulunmadığını söyledi.
Brent petrolün varil fiyatının 104 dolar seviyesinde yıl sonuna kadar devam etse bile yıl ortalamasının 106,7 olduğunu ve bunun da önemli bir fark olmadığını kaydeden Bürümcekçi, şunları kaydetti:
"Kabaca petrol fiyatlarındaki her 10 dolarlık değişimin (doğalgaz ve diğer türevlerin de benzer hareket edeceği varsyımıyla) cari açıkta 4,5 - 5 milyar dolar iyileştirme getireceği söylenebilir. Şu anda görünen değişimler ise bahse değecek boyutta değil bence. Keza enflasyon açısından da öyle, zira petrol fiyatı gerilese bile, vergi yükü aynı olduğundan ve kurlar yüksek seyrettiğinden bir iyileşme getirmiyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası açısından düşüş elbette önemlidir ama şu anda çok daha ciddi başka problemlerle (enflasyon, TL'de değer kaybı baskısı, beklentilerde bozulma, siyasi baskı vb) uğraştığından para politikasına bir etkisi olmaz."
- "Petrol fiyatlarındaki bu hareket cari açığa sınırlı da olsa olumlu etki yapacaktır"
Finansinvest Başekonomisti Burak Kanlı da, Türkiye'nin, son dönemde yerli enerji kaynaklarının kullanılmasına yönelik atılan adımlara rağmen, enerji bağımlılığı yüksek olan ülkelerden biri olduğunu ifade ederek, son dönemde petrol fiyatlarında jeopolitik risk kaynaklı artış olduğunu anımsattı.
Şimdi ise petrol fiyatlarındaki düşüşte jeopolitik risklerin azalması ve aynı zamanda küresel petrol talebinin de beklenenden düşük seyretmesinin etkili olduğunu kaydeden Kanlı, Türkiye'nin cari açığının temel bileşeninin enerji olduğu düşünüldüğünden petrol fiyatlarındaki bu hareketin cari açığa sınırlı da olsa olumlu etki yapacağını ifade etti.
Petrol fiyatlarındaki düşüşün enflasyon üzerinde etkisi olsa da, bu etkinin de sınırlı olacağına dikkati çeken Kanlı, şunları söyledi:
"Zira şu anda enflasyondaki iki temel unsur gıda fiyatları ve kur geçişkenliği. Bu anlamda, TCMB'nin şu anda yeni bir faiz indirimi için alanı bulunmamakta ve petrol fiyatlarındaki bu seyir de mevcut resmi değiştirecek nitelikte değil. TCMB'nin bundan sonra politika faizini sabit tutmasını ve yıl sonuna doğru, enflasyonda belirgin bir düşüş olması halinde bir indirim daha yapmasını bekliyoruz."
