Birçok insan tarafından son zamanlarda röportaj nedir? sorusu merak edilmektedir. Hem özgün yapısı hem de didaktik yanı sayesinde pek çok konuda tercih edilen bir tür olması röportaj türünü daha da ilgi çekici hale getirmiştir. Aynı anda birçok başlığı çatısı altında toplayan röportaj türü internet üzerinden sıkça aranan başlıklardan biri olmuştur. Peki aslında röportaj nedir? Röportaj alt metinli yazılar yazarken nelere dikkat edilmelidir? Röportaj türleri nelerdir?
Özellikle 20. yüzyılda gazetenin de gelişmesiyle röportaj türü ciddi ilerleme kaydetmiş olup, son dönemlerde oldukça tercih edilen bir tür haline gelmiştir. Birçok kişi röportaj yazılarının nasıl yazılacağı hakkında araştırmalar yapmaktadır. İşte tüm detaylarıyla kendine özgü teknikler kullanılan ve yazma eylemini kolaylaştıran röportaj türü nedir ve nasıl yazılır? sorularının cevabı….
Röportaj Nedir?
Anlamı Latinceden alınan röportaj kelimesi, asıl olarak “toplamak, getirmek” anlamlarına gelen “reportare” kelimesinden türetilmiştir. Özellikle 20. yüzyılda gazeteciliğin ilerleyişi ile önem kazanan röportaj türü genel olarak birkaç farklı ögenin bir arada toplandığı yazılara denir. Bu ögeler, bulunulan ortamı, duygusu, görünümü betimlemek; öznel düşünceleri yansıtmak; yapılan eylemleri anlatmak; anlatılanı alıntılamak; hatta kimi zaman anlatılanlardan belirli sonuçlar çıkarmak üzerine temellendirilmiştir. bu tür yazıların gözlem ve konuşmaların aktarılması dışında değerlendirme ve çıkarım yazıları olmasına özen gösterilmelidir. Bu sayede röportaj denilen tür amacına hizmet ediyor olabilecek. Ek olarak röportaj yazmak için herhangi bir sınırlayıcı konu belirlenmesine ihtiyaç yoktur; örneğin, ekonomik, kültürel, siyasi, eğitimsel, toplumsal konular başta olmak üzere pek çok konuya ev sahipliği yapabilecek konumdadır. röportaj yazılarında en önemli kıstas aktarılan duygu ve düşüncelerin, doğrudan aktarılmasıdır.
Röportaj yazıları her ne kadar düşünsel plan ile yazılsa dahi didaktik bir nitelik taşıyor olması önemlidir. Üstelik betimleme, öyküleme ve açıklama gibi anlatım türlerinden faydalanan bu türde yazılan yazıların öğretmeyi esas alıyor olması gerekmektedir. Bu süreçte okuyucunun yaşam ile temas ediyor olması da bir başka önemli noktadır; kısacası gerçekler özler yaşamla harmanlanır. Haber yazılarıyla birçok ortak noktası bulunmasına rağmen, röportajlar, haber yazılarından çok daha kapsamlı ve genişletilmiş halidir. Bu genişlemeyi sağlayan ise yazarın kendi gözlem, duygu ve düşüncelerini yazıya dökmesiyle ilgilidir. Ek olarak, röportajların dayandığı bir düşünce veya tez vardır, bu sayede zaman içerisinde tarihsel belge niteliği taşıma ihtimali vardır. Röportaj yazıları fotoğraf, konuşma, bilgi ve belgelerle desteklenebilecek yapıda yazılmaktadır, bu sayede anlatılanlar kendi içinde tutarlı bir şekilde sunulmaktadır. Röportajlar her ne kadar gözlemin ön planda tutulduğu yazılardan oluşsa da; gerçeklerin öznel yaşamla harmanlanması oldukça önemlidir.
Röportaj Türleri
Haber yazılarının daha geniş ve kapsamlı hali olan röportajlar konuları bakımından üç ana başlık altında incelenebilir. Bu başlıklar temel olarak; insanı konu alan röportajlar, bir yeri ve bir eşyayı konu alan röportajlar olarak sınıflandırılabilir. Bahsedilen bu başlıklar ayrı ayrı işlenebileceği gibi, bir arada da işlenebilmektedir. Üstelik bu üç ana başlığın yanısıra farklı konular üzerinde de röportaj yazıları kaleme alınabilir.
Röportajlar ele aldıkları konular bakımından; bir yeri konu alan röportajlar, insanı konu alan röportajlar ve eşyayı konu alan röportajlar şeklinde üç başlık altında incelenebilir. Ancak röportajları bu şekilde sınıfl andırmak, bu konuların bir arada işlenemeyeceği ya da başka konuların ele alınamayacağı anlamına gelmez.
Bir İnsanı Konu Alan Röportajlar
İnsanı konu alan röportajlarda soru ve cevaplara yer verilir. Bu sayede betimleyici anlatımın ön plana alındığı, üstelik bireyin kapsamlı bir şekilde tanıtıldığı metinler elde edilir. İnsanı ele alan röportajlarda yazarın röportaj konusu olacak kişi hakkında daha öncesinden araştırma yapmış olması, bu kişiyle görüşmesi ve sorular sorması beklenmektedir. Bu süreçte gerçekliği yansıtabilmek için fotoğraf ve ses kayıt belgeleriyle röportajı somutlaştırmak gerekmektedir. Elde ettiği bilgileri kendi yorumuyla destekleyerek zengin bir röportaj metninin ortaya çıkarılması hedeflenir. İnsanı konu alan röportajlarda genel olarak tanınmış bireyler ele alınmaktadır. Böylelikle anlatılan kişinin ilginç ve bilinmeyen yönleri okura ulaştırılır.
Bir Yeri Konu Alan Röportajlar
Bir yeri konu alan röportajlarda, ele alınan bölgenin yazar tarafından bizzat gezildiği, gözlemlendiği, ve bazı çıkarımlara ulaştığı yazılar olması gerekmektedir. Röportaj metnine konu olan bölgenin çeşitli yönlerinin ön plana çıkarılması beklenir. Bir bölgeyi temel alan röportaj yazılarında, bölgenin tarihi, sosyal ve kültürel yapısı, ekonomisi, tabiatı, gelenek ve göreneklerinin okuyucuya aktarılması beklenmektedir.
Eşyayı Konu Alan Röportajlar
Eşyayı konu alan röportaj yazılarında dil göndergesel işlevde kullanılır, betimleyici ve açıklayıcı anlatımlar özenle kullanılır. Yazarın tanıtılan eşya ile ilgili geniş bir araştırma yapıp, bu eşyayı her yönüyle okuyucuya aktarması hedeflenir. Bu tür yazıları yazarken yazar, eşyayı kullanan kişilerle görüşebilir, sonrasında kendi yorumlarıyla elde ettiği bulguları harmanlayıp yazısını tamamlar.
