Gerek erkek gerekse kadın girişimci-yatırımcı sayısının artıyor olması o ülkenin önemli gelişmişlik göstergelerinden kabul edilmektedir. Ekonomik düzlemde yatırımlar rasyonel girişim ve eylemlerle desteklenmedikçe somut sonuç vermeyeceği kanaatini taşıyan ekonomistler Türkiye'nin uluslararası alanda da kendini geliştirebilmesi için bazı adımların kaçınılmaz olduğu fikrinde.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin yayınladığı verilere göre ise 2020 yılında ülkemizde kurulan işletme sayıları şu şekilde:
Limited Şirket: 87 bin 258, Anonim Şirket: 14 bin 046, Kooperatif: Bin 476, Kolektif: 14
Ülkemizde kurulan işletme sayısı ve özellikle de limited ve anonim şirket sayısı küçümsenmeyecek kadar fazla.
Dünya Bankası'nın iş yapma raporu
Kurulan işletmeler kadar iş yapma süreci de önemli bir unsuru teşkil ediyor. Dünya Bankası her yıl ülkelerde çeşitli konularda iş yapabilme kolaylığıyla ilgili rapor hazırlıyor. Bu rapor her yıl ‘Doing Business' adıyla yayınlanıyor. Rapor şu içeriklerden oluşuyor: İşe başlama (iş kurma), Yapı izni alma, Elektrik bağlatma, Gayrimenkul edinme, Kredi alma, Şirketlerde azınlık haklarının korunması, Vergi Ödeme, Sözleşmeleri yerine getirme, Dış ticaret işlemleri (ihracat-ithalat), İflas süreci.
Mevcut regülasyonlar kapsamında işletmeleri iş yapabilme kolaylığına ve süreçlerine göre sıralayan Doing Business 2020 Raporu Dünya Bankası tarafından her yıl olduğu gibi 2019 yılı için de yayınlandı. Bu yıl 17.si yayınlanan rapora göre 190 ülke içerisinde iş yapma kolaylığı bakımından ortalamada en yüksek puan alan yani iş yapmanın kolay olduğu ilk 10 ülke şöyle sıralandı:
Yeni Zelanda
Singapur
Hong Kong
Danimarka
Kore (Güney Kore)
ABD
Gürcistan
Birleşik Krallık
Norveç
İsveç
Türkiye'de iş yapma kolaylığı
Bu rapora göre Türkiye 190 ülke arasında 33. sırada yer aldı. Türkiye'de iş yapma kolaylığıyla ilgili bazı özet bilgiler şu şekilde:
İşe başlama (iş kurma) kolaylığı: Sıralamada: 78.- Prosedür sayısı: 7- Zaman: 7 gün
Yapı izni alma kolaylığı: Sıralamada: 59.- Prosedür sayısı: 18- Zaman: 103 gün
Elektrik bağlatma kolaylığı: Sıralamada: 60.- Prosedür sayısı: 4- Zaman: 55 gün
Gayrimenkul edinme kolaylığı: Sıralamada: 39.- Prosedür sayısı: 6- Zaman: 5 gün
Kredi alma kolaylığı: Sıralamada: 32.
Şirketlerde azınlık haklarının korunması: Sıralamada: 26.
Vergi ödeme kolaylığı: Sıralamada: 80.- (Yılda)Vergi Ödeme sayısı: 10- Zaman: 170 saat/yıl
Sözleşmeleri yerine getirme kolaylığı: Sıralamada: 19.
Dış ticaret işlemleri (ihracat-ithalat) kolaylığı: Sıralamada: 42.
İflas süreci: Sıralamada: 109.- Zaman: 5 yıl
Girişimcilere sağlanan vergi teşvikleri
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun mükerrer 20. maddesiyle 10.02.2016 tarihinden itibaren ilk defa ticaret, ziraat veya serbest meslek faaliyeti nedeniyle vergi mükellefiyeti tesis ettiren kişilere üç yıl gelir vergisi teşviki getirildi. Buna göre, tam mükellef gerçek kişilerin, faaliyete başladıkları takvim yılından itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri bu kazançlarının 75 bin Türk lirasına kadar olan kısmı, gelir vergisinden istisna tutuluyor.
Gelir vergisinden istisna tutulmanın bazı şartlar:
İşe başlama bildiriminin kanuni süresi içinde bildirilmiş̧ olması
Kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi
Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunmaması
Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle adına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis ettirmesi
Mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla 29 yaşını doldurmamış̧ olması.
Anlaşılacağı üzere, vergi teşviki sadece gelir vergisi mükelleflerini kapsıyor. Şirket kurarak girişimci olmayı bekleyenlere bir istisna getirmiyor. Serbest meslek faaliyeti yapacaklara (genç ve küçük ticari işletmeler, avukat ve mali müşavirler) fayda sağlıyor.
Faaliyetin adi ortaklık veya şahıs şirketi bünyesinde yapılması halinde tüm ortakların işe başlama tarihi itibarıyla bu şartları taşıması
Faaliyeti durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan veya kayın hısımlarından devralınmamış olması (Ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması hali hariç olmak üzere)
En çok girişimci inşaatta
10 yıllık dönemde en çok girişimci inşaat sektöründen çıktı. 2019 yılında 138.374 olan inşaat girişimcisi sayısı 10 yıl sonra 224.574'e yükseldi. Sayı 81 bin artarak yüzde 58.6 büyüdü.İnşaat sektörünün ardından idari ve destek hizmetleri girişimci sayısındaki artış dikkat çekici. Son yıllarda ulaştırma, temizlik, yiyecek, güvenlik gibi alanlarda taşeronlaşmanın yaygınlaşması, kentleşmenin hızlanması, site hizmetleri, AVM'lerin artan sayıları, idari ve destek hizmetlerini büyüttü. 2009'da 27.283 olan girişimci sayısı da 10 yıl sonra 57.498'e çıktı. Toplam girişimci sayısına oranı ise yüzde 1.0'den yüzde 1.8'e ulaştı.
Tekno girişimcilik
Bilgi ve iletişim girişimcileri payını da sayısını da artırdı. Ancak asıl önemli olan yüksek teknolojik girişimlerdeki değişim. 2009'da 177 olan yüksek teknolojili girişim sayısı 2019'da 369'a yükseldi. Yüzde 109 artış oranı iyi ama sayılar hala çok az.Tarımı ve sanayi ile üretici tarafı zayıf, ihracatta rekabet gücü az, buna karşılık yurt içi tüketim eğilimi güçlü, hizmetler ile ticaret sektörü tarafı ağır basan bir ekonomik yapı ile karşı karşıyayız
Kadın girişimcilerdeki durum
TOBB Başkanı Rıfat Hisarcıklıoğlu, “Kadın girişimciliğinde son 10 yılda sıçrama gerçekleştirdik” demişti. Hisarcıklıoğlu, “Kadınların iş gücüne katılımı erkeklere göre 4 kat hızlı arttı. Kadın girişimci sayımız ikiye katlanarak 142 bine ulaştı, kadınlar oran olarak da yüzde 10'u geçti” yorumunda bulunmuştu
