Yıldırım'ın “Konutun altın ve dolarla yarışı” başlıklı değerlendirmesi;
Temmuz ayı itibariyle yılın 7 aylık enflasyonu yüzde 45.7 iken, Merkez Bankası tarafından izlenen konut fiyatları yüzde 105 arttı. Son bir yıllık konut fiyat artışı da yüzde 174 oldu. Aynı dönemin yüzde 79.6 olan enflasyonunu ikiye katlayan fiyat artışı söz konusu.
Konuttaki artış oranı Türkiye ortalaması bazında. Ortalamanın altına kalan il ve bölgeler olduğu gibi, üstüne çıkanlar da var. Bitişikte Merkez Bankası verileriyle il sınıflandırmasına göre yıllık konut fiyat artışları yer alıyor.
10 AYDA DOLAR BAZINDA %53 ARTIŞ
➔ Mesela son bir yıllık artış İstanbul'da yüzde 200, Antalya'da yüzde 215, Adana ve Mersin'de yüzde 189, Muğla'da yüzde 185'e vardı. Konut fiyatlarındaki bu artışlar Muğla'da daha çok yerlilerin, diğer illerde ise yabancı alımlarının etkisiyle rekor düzeylerine çıktı.
➔ Konut fiyatlarını asıl havalandıran gelişme Eylül 2021'de faiz indirimlerinin başlatılmasıydı. O ayda 100 metrekare bir konutun Türkiye ortalama fiyatı 5 milyon 13 bin lira ve 8.50'lik ortalama kur üzerinden 58.954 dolardı.
➔ Aradan geçen 10 ayda aynı konutun fiyatı TL bazında 13 milyon 936 bine, dolar bazında 76.572'ye çıktı. Dolar bazında 10 ayda yüzde 53 artış.
Yani konut fiyat artışı doları bu oranda geçti. Bu durum son 10 ayın tablosu.
➔ Daha uzun dönemli tablo da benzer sonuçlar veriyor. Bizim Menkul Değerler'in, konut fiyatlarının TCMB tarafından yayımlandığı 2010 yılı başından beri izlediği bir seri var. Kiranın dahil edildiği konutun getirisi ile finansal yatırım araçlarının getirileri karşılaştırılıyor. Hem yıl yıl hem de toplam olarak bitişikte bunun grafiği yer alıyor.
➔ Öncelikle tüketici fiyatlarının 12.5 yıllık toplam artışının yüzde 475 olduğunu belirtelim. Bu artışın belirgin altında kalanlar reel anlamda kaybettirmiş, üstüne çakınlar da reel olarak kazandırmış demektir.
FİNANSAL VARLIKLARIN 12.5 YILLIK GETİRİSİ
➔ Bileşik olarak 12.5 yılın en yüksek getirisi yüzde 1.862 ile gram altında ortaya çıktı.
➔ Doların vadeli mevduata yatırılmasıyla elde edilen getiri ise yüzde 1.394'e ulaşıyor.
➔ Euronun vadeli mevduat olarak değerlendirilmesinden sağlanan getiri yüzde 912.
➔ Kira gelirleri ve değer artışı dahil konutun getirisi yüzde 1.161 bulundu. Yıllık kira geliri olarak konut fiyatının yüzde 5'i baz alındı.
➔ Borsa endeksinin 12.5 yıllık primi de yüzde 374 hesaplandı.
➔ Getiride en dipte TL vadeli mevduat yer aldı. 12.5 yıllık getiri yüzde 291 ile enflasyonun oldukça gerisinde kaldı. Bu da reel olarak yaklaşık üçte bir düzeyinde kayıp demek.
➔ Burada bireysel emeklilik sisteminde yer alan fonların getirisi yok. Onu da biz ekleyelim de tablo tamamlansın. Ocak 2010'da 275.97 olan Emeklilik Gözetim Merkezi Tüm Endeksi Temmuz 2022'de 1498.14'e yükseldi. Artış yüzde 442.5.
➔ Mevduatı ve borsayı geçiyor ama enflasyonun gerisine düşüyor. Ancak BES'te son olarak yüzde 30 oranındaki devlet katkısı bu getiriye dahil değil. Ayrı bir hesapta izlenen devlet katkısı ile BES'in nihai getirisi enflasyonun üstüne çıkar.
SOSYAL KONUTA 5 GÜNDE 10 KATI TALEP
➔ Tasarruf dünyasında böyle bir tablo var. TL'nin reel faizi, geçmiş yıllarda küresel düzeyde faizlerin en düşük seviyesine inmesinin etkisiyle büyük çapta negatife döndü. Geçen yılın eylül ayından beri de derin negatif döneme geçti ve dünyanın en negatifi haline geldi.
➔ TL'nin getirisi yok veya negatif getirideyken, dövizin getirisi elbette azami olur. 12.5 yıllık birikimli getiriler de bunu gösteriyor.
➔ Hem negatif faizin hem de yüksek enflasyonun talebi körüklemesindendir ki, konut fiyatları tarihi en yüksek düzeylerine çıktı. Bu nedenledir ki orta ve düşük gelirliler artık konut edinemez duruma düştü.
➔ Bu nedenledir ki TOKİ'nin 250 bin konutluk ve 100 bin arsalık satışına rekor bir başvuru geldi. Başvurular ekim sonuna kadar sürecek ama 19 Eylül sabahı yapılan açıklama ilk 5 günkü başvuruların 3.5 milyona çıktığı yönündeydi. 5 günde satışa çıkarılan konut ve arsa sayısının 10 katı düzeyinde başvuru gelmiş.
➔ Konut fiyatları altın ve dolarla yarışıyorsa böyle bir kampanyaya hücum neden olmasın?
➔ Gerçi burada amaç düşük gelirlilere konut edindirmek ve barınma sorununu çözmek. Bu nedenle konutlar yüzde 40 indirimli satışa konuldu.
➔ Ancak konut fiyatları uçup giderken vatandaş geri kalır mı hiç?
