Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın açıkladığı Ağustos ayı bütçe verilerine göre; Temmuz 2021'de 45,8 milyar TRY açık vermiş olan mali denge Ağustos 2021'de 40,8 milyar TRY (4,83 milyar USD) fazla vermiştir. Bütçe geçtiğimiz senenin aynı döneminde 28,2 milyar TRY fazla vermişti. Aylık Bütçe Gerçekleşmeleri Raporu'nda belirtildiği üzere, Ağustos 2020'de 40,1 milyar TRY olan faiz dışı fazla, Ağustos 2021'de 54,5 milyar TRY faiz dışı açık olmuştur.
Tera Yatırım Başekonomiste Enver Erkan'ın değerlendirmesine göre; Bütçe gelirleri Ağustos 2020 – Ağustos 2021 arasında kurumlar vergisi gelirindeki %64,2'lik artışın etkisiyle %35 oranında artarak 146,5 milyar TRY olurken, genel kamu harcamaları ise aynı dönemde %19,25 olan manşet enflasyonun oldukça üzerinde %31,6 artarak 105,7 milyar TRY olmuştur. Benzer dönemde toplam vergi gelirleri, %33,2 artmış ve 131,1 milyar TRY olmuştur. Faiz hariç harcamalar ise aynı dönemde %34,5 oranında artarak 92 milyar TRY'ye ulaştı. Faiz ödemeleri aynı dönemde %14,8 artarak 13,7 milyar TRY'ye yükseldi.
2021 kümülatif verilerine baktığımızda ise; Ocak – Ağustos döneminde bütçenin 37,5 milyar TRY açık verdiği görülmüştür. Geçen yılın 8 aylık döneminde 110,9 milyar TRY açık vermiş olan bütçenin geçen yıla göre daha olumlu bir görüntü sergilediği görülmektedir.
Ocak – Ağustos 2020'de 19,3 milyar TRY faiz dışı açık verilmişken, bu yıl 90,7 milyar TRY faiz dışı fazla gerçekleşmiştir. Bütçe gelirleri Ocak – Ağustos 2020 ile Ocak – Ağustos 2021 arasında %34,1 artarak 872,6 milyar TRY olurken, bütçe giderleri ise aynı dönemde %19,5 artarak 910,1 milyar TRY olmuştur. Benzer dönemde vergi gelirlerindeki artış %39,7 olarak gerçekleşerek 712,8 milyar TRY olmuştur. Faiz hariç bütçe giderleri ise %16,7 oranında artışla 782 milyar TRY olarak gerçekleşmiştir.
Bütçe Ağustos ayında dört aylık açık verme serisini sonlandırarak, daha yüksek vergi tahsilatının etkisiyle 2006'dan bu yana TRY cinsinden en büyük aylık fazlasını vermiştir. Ağustos ayı Nakit Gerçekleşmeleri'ne göre Hazine, 64,3 milyar TRY nakit bütçe fazlası ve 76,8 milyar TRY faiz dışı açık vermişti. Hükümetin açıkladığı son ekonomik program olan OVP'ye göre ise 2021'de bütçe açığının gayri safi yurtiçi hasılanın %3,5'ine eşit olacağı tahmin edilmektedir.
Mevcut bütçe açığı/GSYH oranını 8 aylık bazda ele alacak olursak, Eylül'den Aralık'a kadar olan dönemde bütçe performansında belli oranda düşüş olabilir. Bu dönemde kamu harcamalarında vergi gelirlerinin dengeleyici etkisinin azalacağını tahmin ediyoruz. Dönemsel olarak tahsilat etkisiyle yükselen vergi gelirlerinin ardından takip eden dönemde finansal koşullar ve makroihtiyati tedbirler kapsamında dolaylı vergiler tarafında bir etki görebiliriz ve bu da daha düşük gelir performansına işaret edebilir.
Aynı zamanda, geçen yıla bütçe dengesi içinde, artan faiz harcamalarının rolü oldukça önemli bir noktada durmaktadır. Ekonomide, artan enflasyon ve buna bağlı uygulanan sıkı para politikası itibariyle artan faiz yükü, borçlanma maliyetlerinde ve vade yapısında etkili olmaktadır. Bu da geçmiş dönemlere göre faiz ödemelerini artırıcı etkide bulunmaktadır. Bunun yanında, vadesi gelen borçlanmalarda ilerleyen dönemde görülecek faiz maliyeti ve bunun yanında kamu kesimi borçlanmalarında özellikle dış borçlanmalarda risk maliyeti, faiz giderleri üzerinden bütçe giderlerini artırıcı etkide bulunabilir.
Dolayısıyla, bütçe dengesi içerisinde vergi gelirleri-kamu harcamaları dengesi kadar, faiz giderleri kısmını da önemsiyoruz. Hazine, döviz cinsi borçlanmayı azaltmayı ve vadeleri uzatmayı amaçlamaktadır. Hazine'nin son Eurobond ihracında, kupon oranı %6,125 olan Ekim 2028 vadeli tahvilin yatırımcıya getirisi %5,70, artış tutarı ise 750 milyon USD oldu. 2033 Eylül vadeli tahvilin kupon oranı ve getiri oranı %6,50, ihraç tutarı ise 1,5 milyar USD oldu.
Hükümetin yıl sonunda bütçe açığı/GSYH hedefi %3,5 olmakla birlikte; bizim beklentimiz bu yılı %3,7 bütçe açığı/GSYH oranında kapatabileceğimiz şeklinde. OVP'de 2022 için %3,5, 2023 için %3,2 ve program dönemi sonu olan 2024 için %2,9 bütçe açığı/GSYH oranı hedeflenmektedir.
