NEREDE BU ROTA, PEYNİR?
Oteldeki üç günlük kongre ve bir haftalık konaklama boyunca her fırsatta “narko trafik”, “uyuşturucu”, “Erkam Yıldırım”,”peynir”, “Türkiye ve Erdoğan ile ilişkiler” meselelerinin peşine düştük. Ama yanıtlar her seferinde aynı oldu: Bilgimiz yok. Türkiye'de dönen tartışmalar buradakilerin gündeminde değil. Olması da beklenemez. Bir avuç yetkili ve iktidar kurmayları dışında yaşananlardan birilerinin haberi olması da beklenemez.
Hayat başka türlü akıyor burada. Gündem farklı, siyasi ve ekonomik kriz her şeyin üstünde. Türkiye'de kopan fırtına buraya ulaşmış değil. Kendi ağır dertleriyle yeterince meşguller fazlasıyla. Yeni dertler kaldıracak durumda değiller. Karayipler'in ılıman ikliminde konuşulanlar, yazılanlar farklı. Sık sık ajansları taradım, sorular sordum ama uyuşturucu rotası ya da peynir ticaretine dair bir bilgi edemedim. Küçük bir bilgi dahi durumu kurtaracaktı ama olmadı.
Doğruladığımız tek bilgi Erkam'ın valizlerle test kiti ve maske götürdüğüydü. Bunu Karakas elçiliğinden de doğruladık. Yeni “rota”lar belirlemek için Karakas'a gittiği iddia edilen Erkam Yıldırım, sonbaharda Karakas'a giderken beraberinde test kiti ve maske de götürmüş. “Yeni rotalar” için mi, yoksa kit/maske ticareti için mi gittiği meçhul.
KUYRUK VAR, BENZİN BEDAVA
Bir petrol ülkesi olan Venezuela'da benzin adeta sudan ucuz. Daha önce benzin bedavaymış, geçen yıl krizle birlikte düşük sembolik fiyata verilmeye başlanmış. Devletin verdiği ucuz benzinin 120 litresi 1 lira! Bu nedenle benzinliklerde uzun kuyruklar oluşuyor. Belirli benzin istasyonlarından alınıyor bu ucuz benzin. Herkesin bir kotası var, parmak iziyle bu benzinliklerden alınıyor. Aldıkça da kotadan düşülüyor. Yoğunluğun olmaması için de plakaya göre veriliyor. Devletin verdiği benzinin dışında özel olarak satılan benzin de var. Burada da oldukça ucuza satılıyor. Litresi bu aralar 50 cent. Amerikan ambargosu nedeniyle kendi kaynaklarını işletemediklerinden çok az üretebiliyorlar, bu nedenle şu sıralar İran'dan da benzin geliyor ülkeye. Venezuela'nın petrolü Ortadoğu petrolü gibi yüksek kaliteli değil, çok fazla işlenmesi gerekiyor. Bu da yüksek maliyet ve teknoloji demek. Ambargo nedeniyle çıkarıp işleyemediği için İran'dan belli oranda ithal edilmeye çalışılıyor.
TARAFSIZ DEĞİL AMA OBJEKTİF
Talepkar, ilgili ve de meraklı tüm arkadaşlara da söylediğim gibi kimse “tarafsız” olmamı beklemesindi. Tarafsızlık adı altında, mevcut tabloyu yansıtıldığı şekliyle okuyup sonuçlar üretmek kadar tehlikeli bir bakış açısı olamazdı. Bu tarz bir liberal okuma, olaylara-olgulara yaklaşmayı sakatlar. Venezuela örneğinde bu çok somut şekilde görülüyor. “Petrolü var, ama halkı sefalet içinde” önermesi tam da bu aklın ürünü.
On yıllardır Amerika emperyalizminin kuşatması altındaki bir ülkeye dair bakış nasıl tarafsız olabilir. Ta Chavez'in seçildiği ilk günden bu yana, 20 yılı aşkın bir süredir, uygulanan Amerikan ablukasını dikkate almadan kurulacak her cümle eksik kalır. Küba benzeri bir kuşatmaya tabi tutulan Venezuela'yı değerlendirirken ABD tarafından cezalandırılan bir ülke gerçekliği göz ardı edilemez.
Taraf tutacağız elbette ki ama objektif olmak şartıyla. Nesnel gerçeklikleri eğip bükmeden, gördüğümüzü “objektif” şekilde aktarmak insani, vicdani bir sorumluluk.
Peşinen söylemekte yarar var ki, bu izlenimler kısıtlı bir gözlemle sınırlı. Hem “resmi” gezi olması nedeniyle belirlenen programın dışına çıkarılmamamızın etkisi var bunda hem de muhalefetle temasa geçmeyişimizin. Resmî bir ziyaret olduğu için, bizi davet edenlerin götürdüğü yerleri gördük. Halkla, sokaklarla temas edemedik. Güvenlik sorunu nedeniyle serbest hareket edemedik. Kesin bir yasak vardı, dolayısıyla günlerde otel toplantıları ve sonrasında bizleri götürdükleri belli yerleri görebildik. Gördüklerimiz, yaşadıklarımız haliyle sınırlı ve yaşananların bir kesitinin yansıması.
KISA KISA
Para birimi fiilen dolar
Para birimi fiili olarak dolar olmuş durumda. Her tarafta dolar kullanılıyor. Çarşıda pazarda, işyerlerinde sokak satıcılarında dahi geçerli “tek” para birimi dolar. Ülkenin para birimi Bolivar neredeyse tedavülden kalkmış. 1 dolar 3 milyon 200 bin Bolivar.
Para üstü yok
Nakit sıkıntısı nedeniyle kart kullanımı yaygın, her şey kartla alınıyor. Dolarla yaptığınız alışverişte para üstü sıkıntısı hallice. Nakit bozuk para sıkıntısı olduğundan, para üstü almak pek mümkün değil. Örneğin 2.50 dolar tutan bir ürün için 3 dolar verdiğinizde 50 Centi geri almak mümkün değil. Yerine 50 centlik bir ürün almaktan başka çare yok.
Zamlar dolarla
Pahalılık her adımda kendisini hissettiriyor. Her şeye dolar üzerinden zam yapılıyor. Aylık ortalama gelir 100 dolar. 1 ekmek 50 cent, ki bazı yerlerde 1 dolar. İki yıl önce dört dolara yenilen şey şimdi 10 dolar.
Gazete basılmıyor
Ambargo nedeniyle kağıt inanılmaz pahalı. Bu nedenle ülkede neredeyse basılı gazete yok. Tamamına yakını dijital ve PDF olarak çıkıyor. Bir iki gazete sadece sembolik düzeyde, kısıtlı sayıda, basılı olarak çıkıyor. Bir iki büyük gazete sadece sembolik oranda az sayıda basılı çıkıyor. Marketlerde bayilerde yayın satış neredeyse yok.
En pahalı tuvalet kağıdı
Ülkede kağıt fabrikası yok, daha önce Kolombiya'dan tüm kağıt ürünleri ithal ediliyormuş. ABD'nin baskısıyla buradan alım engellenince tüm sektör tepetaklak olmuş tuvalet kağıdı en pahalı ürünlerin başında geliyor. 1 rulo kağıt 80 cent-1 dolar arasında.
Sigara içilmiyor
Ülkede nerdeyse kimse sigara içmiyor, şaşırtıcı biçimde sigara içme oranı oldukça düşük. Sokaklarda, meydanlarda, otellerde sigara içene rastlamadık desem yeridir. Buna karşılık alkol tüketimi ortalama.
Maduro'ya bakış
Chavez'in ülkedeki yeri ayrı. Her adımda Chavez'le karşılaşmak mümkün. Sokaklarda, konuşmalarda, duvar yazılarında vs. Mevcut Başkan Maduro her haliyle Chavez'in gölgesinde kalmış. Ülkenin yarısı desteklerken diğer bir kısmı da eleştiriyor.
Her yer Türk-Çin malı
Türkiye'den yapılan ithalat ile fiyatlar kontrol altına alınmaya çalışılıyor. Türk ve Çin ürünleri her yerde.
Özel üniversite furyası
Eğitim neredeyse özele teslim. Sadece başkent Karakas'ta 20'ye yakın üniversite var ve bunların 14'ü özel, kalan 6'sı kamuya ait.
İlaçlar ücretsiz
Mobil eczaneler belirli günlerde belirli meydan ve caddelerde çok düşük ücretle ilaç veriyor. Neredeyse ücretsiz ilaçlar, komik paralarla halka veriliyor.
Gelişmiş kentleşme
ABD kuşatmasına rağmen Venezuela benzer durumdaki ülkelere kıyasla sanıldığı gibi kapalı bir ülke değil. Yüksek binalar, gökdelenler, bir tarafı dağ, diğer tarafı orman olan ve boylu boyunca bir vadinin içinde uzayıp giden başkent Karakas'ın gecekonduları da meşhur.
Enflasyon açıklanmıyor
Ambargo ve kuşatma nedeniyle raydan çıkan enflasyon çoktandır açıklanmıyor. En son enflasyonun % bin 500 dolaylarında olduğu çıkmış.
150 Türkiyeli yaşıyor
Ülke genelinde çocuk ve eşlerle birlikte yaklaşık 150 Türkiyeli yaşıyor. Bir kısmı çok eskiden 1960'larda gelenler. Bunlar ticaret ile uğraşıyor genelde. 1980'lerde gelenler de var. Emlakçı olan da var, kuyumcu olan da. Bir de 2000'li yıllarda gelenler var, bunlar burada proje gerçekleştiren inşaat firmalarıyla gelip daha sonra kalanlar. Çoğunluğu küçük esnaf diyebileceğimiz kişiler. Türkiye'den gıda, tekstil, kozmetik gibi çeşitli ürünler getirip satanlar ve inşaat sektöründe faaliyet gösterenler var. Lokantacılık, oto tamirciliği gibi işlerle uğraşanlar da bulunuyor. Büyük bir kısmı 10-12 senedir burada yaşıyor.
Birgün
