1970'li yılların sonunda ABD'de ölenlerin sadece yüzde 5'i yakılmayı isterken, 2020'de bu oran yüzde 56'ya çıktı.
Ülkede ilk olarak kapalı mekanda cenaze yakılmasına Pensilvanya eyaletinin Lancester kentinde 1886 yılında başlandı.
Cenaze yakmak için ilk iş yerini kuran ve faaliyete sokan Francis LeMoyne, özellikle Katolik Kilisesi'nin sert eleştirilerine hedef oldu.
Cenazelerin yakılma yöntemi, “geleneksel dini cenaze törenini ve toplumun ahlak ve haysiyet duygusunu tehdit ettiği için tehlikeli” olarak değerlendirildi.
Yaklaşık 100 yıl bile geçmeden 1963 yılında İngiliz yazar Jessica Mitford'un “ The American Way of Death ” (Amerikan ölme tarzı) isimli romanı en çok satan kitaplar listesine girdi.
Yazar bu romanda Amerikalılarda, toplumda “ölmenin, ölümün ve anmanın korkunç ticarileştirilmesine yönelik ciddi eleştiriler getirdi.
Cenaze levazımatçıları, mezarlıklar ve ilgili tüm meslek sahiplerine sert eleştiriler yönelten yazar, romanını öldükten sonra yakılmayı överek tamamladı.
Peki son yıllarda giderek artan bu eğilimin sebebi ne?
ABD vatandaşlarının neden giderek artan oranda gömülmek yerine yakılmayı tercih ettiklerini ve bu kararlarının arkasındaki nedenleri sizlere için derledik.
Cenaze ve gömülme masrafları pahalı
ABD genelde cenaze ve gömülme masraflarında, ailelerin mali kaynakları arasındaki derin uçurumlar yüzünden oldukça büyük farklılıklar görülüyor.
Ancak ortalama bir cenaze töreni ve gömülme masrafı için 8 bin dolar civarında para gerekiyor. Mississippi‘de 6 bin 700 dolar olan cenaze masrafı, Hawaii'de 15 bin dolara kadar çıkabiliyor.
Yakılma ise bin dolar ila 2 bin dolar ardasında değişiliyor. Cenaze yakanlar başka bir seremoni ve hizmet sunmadığı için bu yol oldukça ucuza çıkabiliyor.
Öte yandan, Ulusal Cenaze Yöneticileri Derneği, mezarlığa gömülme ve cenaze töreni gibi hizmetlere oranla çok daha ucuz olsa bile, yakılarak gömülmek için masrafın 6 bin dolara kadar çıkabileceği görüşünde.
Çevre faktörü
Cenaze masrafı kadar önemli bir faktör olmamasına rağmen yakılmayı tercih edenlerin en önemli nedenlerinden biri olarak çevre faktörü gösteriliyor.
Cenazenin tabuta yerleştirildiği ve tabutun gömüldüğü mezarlıkla ilgili çevresel kaygılar bazıları için önemli sorun olarak ortaya çıkıyor.
ABD'de sürdürülebilir çevre korunması alanında çalışan peyzaj mimarı Alexandra Harker, yaptığı açıklamada, mezarlığa gömülmeler ve defin işlemlerinin arazinin kullanımıyla ilgili yarattığı sıkıntılardan, cenazenin hazırlanma ve saklanma yöntemlerine yönelik endişelere dikkat çekti. Harker'a göre, bazı insanlar, cenaze töreninin çevresel maliyetlerinden giderek daha fazla endişe duyuyor.
ABD'de geleneksel gömme, vücudun genellikle formaldehit ile mumyalanmasını gerektiriyor. Genellikle sert ağaçtan veya çelikten yapılmış tabuta yerleştirilen cenazeler daha sonra, çoğu zaman pestisitlerin de kullanıldığı çimenlik alana defnedilirken, beton veya çelik mezar taşı veya kasası kullanılıyor. Bu ritüele göre, yaklaşık 1,5 milyon cenazenin gömülmesi için binlerce ton bakır, bronz ve çelik, 800 bin galondan fazla mumyalama için gerekli kimyevi madde ve milyonlarca ton ağaç kullanılması gerekiyor.
Kuzey Amerika'da cenaze yakma işi yapan derneklerin 2008 yılı verilerine göre, yakılmayı tercih edenlerin yüzde 13'ü, mezarlık arazisindeki kıtlık yüzünden bu yolu tercih ettiği yolunda görüş belirtti.
Bununla birlikte ABD'de giderek artan oranda çevreci gömülme kavramına destek de artıyor. Mezarlıklarda gömülmek için harcanan paranın oluşturulacak bir fona gitmesi ve bu fonun daha sonra mezarlığın daha fazla yeşillendirilmesi için çalışması da tartışılan projeler arasında.
Cenazelerin yakılmasında genellikle doğal gazla kullanılıyor. Bu da genelde çok çevreci bir yaklaşım olarak görülmüyor. Doğal gazın, özellikle eski krematoryumlarda partikül madde ve cıva gibi sert metaller yaydığı biliniyor.
Giderek daha az oranda Amerikalı bir kiliseye bağlı
Üçüncü önemli faktör ise insanların giderek artan oranda dini kurumlarla ilişkisinin azalması. Bu da insanları mezarlıklardan uzaklaştıran faktörler arasında gösteriliyor.
2021 verilerine göre, Amerikalıların yüzde 47'si bir kilise, cami veya sinagoga bağlı olduğunu bildirdi. Bu oran, 1999 yılında yüzde 70 civarındaydı.
Özellikle giderek artan sayıda genç Amerikalı, büyükanne ve büyükbabalarının ve ebeveynlerinin ölümlerinden sonra bir ayin yapabilmek veya cenaze kortelerini düzenleyen bir dini kuruma bağlı değil. Bu yüzden gençler de eskisi gibi klasik cenaze törenlerine rağbet etmiyor.
Bu arada çoğu Amerikalı için cenaze yakma, külleri mezarlık dışında, evde saklama ya da park, orman, deniz veya okyanusa bırakma imkanı veriyor.
Kaynak: Euronews Türkçe
