1979'da yayınlanan ilk romanım, Hear the Wind Sing-Rüzgârın Şarkısını Dinle 200 sayfadan daha kısaydı. Yine de tamamlanması aylar ve çok çaba aldı. Bir sebebi, elbette üzerinde çalışmak zorunda olduğum sınırlı zamandı. Bir caz kafe işlettim ve 20'li yaşlarımı borçları ödemek için sabahtan akşama kadar çalışarak geçirdim. Ama asıl sorun, nasıl roman yazılacağına dair hiçbir fikrim olmamasıydı. Doğruyu söylemek gerekirse, her tür şeyi okumaya dalmış olsam da - favorilerim Rus romanlarının çevirileri ve İngilizce ciltsiz kitaplardı - modern Japon romanlarını ("ciddi" türden) hiçbir zaman uyumlu bir şekilde okumamıştım. Bu nedenle, o sırada ne tür bir Japon edebiyatının okunduğu veya nasıl Japonca kurgu yazmam gerektiği hakkında hiçbir fikrim yoktu.
Birkaç ay boyunca, olası görünen bir tarzı benimseyerek, onunla birlikte koşarak saf bir tahminde bulundum. Ancak okuduğumda etkilenmekten çok uzak kaldım. "Aman Tanrım," diye inledim, "bu umutsuz bir durum." Yazdıklarım bir romanın biçimsel gereklerini yerine getiriyor gibiydi, ancak oldukça sıkıcıydı ve bütün olarak beni soğuttu.
Geriye dönüp baktığımda, iyi bir roman yazamamam doğaldı. Benim gibi hayatında hiçbir şey yazmamış bir adamın hemen parlak bir şeyler ortaya çıkarabileceğini varsaymak büyük bir hataydı. Belki de en başta “romanistik” bir şeyler yazmaya çalışmak bir hataydı. "Sofistike bir şey yaratmaya çalışmaktan vazgeç," dedim kendi kendime. "Neden 'roman' ve 'edebiyat' hakkındaki tüm bu kuralcı fikirleri unutup, duygularınızı ve düşüncelerinizi size geldiklerinde özgürce, hoşunuza giden bir şekilde yazmıyorsunuz?"
Birinin izlenimlerini özgürce yazmaktan bahsetmek kolay olsa da, aslında bunu yapmak o kadar basit değildi. Yeni bir başlangıç yapmak için yapmam gereken ilk şey, el yazması kağıt yığınımı ve dolma kalemimi atmaktı. Önümde durdukları sürece yaptığım şey “edebiyat” gibi geliyordu. Onların yerine dolaptan eski Olivetti daktilomu çıkardım. Sonra bir deney olarak romanımın açılışını İngilizce yazmaya karar verdim. Ne olur, diye düşündüm. Eğer alışılmışın dışında bir şey yapacak olursam, neden sonuna kadar gitmeyeyim?
Söylemeye gerek yok, İngilizce kompozisyon yeteneğimin pek bir önemi yoktu. İngilizce sözdizimine hakim olduğum gibi kelime dağarcığım da oldukça sınırlıydı. Sadece kısa, basit cümleler yazabildim. Bu da, kafamda ne kadar karmaşık ve sayısız düşünceler dolaşsa da, aklıma geldikleri anda onları bir kenara koymaya kalkışamadığım anlamına geliyordu. Dil basit olmalı, fikirlerim anlaşılması kolay bir şekilde ifade edilmeli, açıklamalar tüm yabancı etkilerden arındırılmış, form sıkıştırılmış ve her şey sınırlı büyüklükte bir kaba sığacak şekilde düzenlenmiş olmalıydı. Sonuç, kaba, işlenmemiş bir nesir türüydü. Ancak kendimi bu şekilde ifade etmeye çalıştıkça kendine özgü bir ritim oluşmaya başladı.
Japonya'da doğdum ve büyüdüm, bu yüzden Japonca'nın kelime dağarcığı ve kalıpları – kısacası dilin içeriği – bana ait sistemi patlamak üzere doldurmuştu. Düşüncelerimi ve hislerimi kelimelere dökmeye çalıştığımda, bu içerikler deli gibi dönmeye başladı ve sistem bazen çöktü. Yabancı bir dilde yazmak, tüm sınırlamalarıyla birlikte bu engeli kaldırdı. Aynı zamanda düşüncelerimi ve duygularımı, onları etkili bir şekilde birleştirdiğim ve ustalıkla birbirine bağladığım sürece, sınırlı bir dizi kelime ve gramer yapısı ile ifade edebileceğimi fark etmemi sağladı. Sonunda, çok fazla zor söze gerek olmadığını öğrendim – insanları güzel ifadelerle etkilemeye çalışmama gerek yoktu.
Çok sonra, Macar yazar Ágota Kristóf'un çok benzer bir etkiye sahip bir tarzda çok sayıda harika roman yazdığını öğrendim. Kristóf, 1956'da ayaklanma sırasında Macaristan'dan ayrılan ve Fransızca yazmaya başlayan bir Macar vatandaşıydı. Bunu kısmen zorunluluktan yaptı, çünkü Macarca romanlar yazarak geçimini sağlamanın hiçbir yolu yoktu. Yine de yabancı bir dilde yazarak yeni ve kendine özgü bir tarz geliştirmeyi başardı. Kısa cümlelere dayanan güçlü bir ritim, hiçbir zaman dolambaçlı olmayan, her zaman basit bir diksiyon ve duygusal bagajdan uzak, noktasal bir açıklama içeriyordu. Romanları, daha sonra, işiyle ilk karşılaştığımda, yüzeyin altında gizli olan önemli konulara işaret eden bir gizem havasında gizlenmişti.
Yabancı bir dilde beste yapmanın ilginç etkisini keşfederek, böylece benimkinden farklı bir yaratıcı ritim elde ettikten sonra, Olivetti'mi dolaba geri koydum ve bir kez daha el yazması kağıdımı ve dolma kalemimi çıkardım. Sonra oturdum ve İngilizce yazdığım bölümü Japoncaya “çevirdim”. Eh, "nakli" kelimesi kelimesine çeviri olmadığı için daha doğru olabilir. Bu süreçte, kaçınılmaz olarak, yeni bir Japon tarzı ortaya çıktı. Benim olan, keşfettiğim tarz. “Şimdi anladım” diye düşündüm. "İşte böyle yapmalıyım." Gerçek bir netlik anıydı.
Az önce bitirdiğim “oldukça sıkıcı” romanı, yeni geliştirdiğim yeni tarzda baştan aşağı yeniden yazdım. Hikaye az çok bozulmadan kalsa da, ifade tarzı tamamen farklıydı. Okuyucu üzerindeki etkisi de farklıydı. Tabii ki, Hear the Wind Sing adlı kısa romandı. Ortaya çıkan yoldan tamamen memnun değildim. Tekrar okuduğumda, olgunlaşmamış ve hatalarla dolu buldum. Söylemeye çalıştığımın sadece %20-30'u karşıma çıktı. Yine de bu benim ilk romanımdı ve bir şekilde işe yarayan bir formda yazmayı başarmıştım, bu yüzden büyük bir ilk adım attığım hissine kapıldım.
Yeni tarzımda yazmak, edebiyat bestelemekten çok müzik icra etmek gibiydi, bugün de bende kalan bir duygu. Sanki kelimeler kafamdan değil de vücudumdan çıkıyordu. Ritmi sürdürmek, en havalı akorları bulmak, doğaçlamanın gücüne güvenmek müthiş heyecan vericiydi. Her gece mutfak masasına oturup yeni tarzımı kullanarak romanım (eğer öyleyse) üzerinde çalışmaya geri döndüğümde, elimde yeni, son teknoloji bir alet tutuyormuş gibi hissettim. Ve 30. doğum günümün yaklaşmasıyla ortaya çıkan manevi boşluğu doldurdu.
Başından beri, yaratmak istediğim romanlar hakkında oldukça net bir fikrim vardı. Görünüşe göre “orijinal” sesimi ve tarzımı zaten bildiklerime ekleyerek değil, ondan çıkararak keşfettim. Hayatımız boyunca ne kadar çok şey topladığımızı bir düşünün. İster aşırı bilgi ister fazla bagaj demeyi seçelim, aralarından seçim yapabileceğimiz çok sayıda seçeneğe sahibiz, böylece kendimizi yaratıcı bir şekilde ifade etmeye çalıştığımızda, tüm bu seçenekler birbiriyle çarpışır ve durmuş bir motor gibi kapanırız. Felç oluyoruz. En iyi başvurumuz, gereksiz olan her şeyi çöp kutusuna atarak bilgi sistemimizi temizlemek ve zihnimizin tekrar özgürce hareket etmesine izin vermektir.
O halde, çok önemli olan, daha az gerekli olan ve tamamen gereksiz olan içerikleri nasıl ayırt edebiliriz?
Temel kurallardan biri kendinize “Bunu yaparken iyi vakit geçiriyor muyum?” diye sormaktır. Sizin için önemli görünen şeylerle meşgulken kendinizden zevk almıyorsanız, bunda kendiliğinden haz ve neşe bulamıyorsanız, muhtemelen bir sorun var demektir. Bu olduğunda, başlangıca geri dönmeli ve gereksiz kısımları veya doğal olmayan unsurları atmaya başlamalısınız.
Bu göründüğünden çok daha zor olabilir.
Rüzgârın Şarkısını Dinle'den hemen sonra yeni yazarlar için bir Japon edebiyat ödülü kazandım. Liseden bir sınıf arkadaşım romanım hakkında yorumlarını sunmak için caz kafeme uğradı. "Bu kadar basit bir şey başarılabilirse, ben de bir roman yazabilirim," diye burnunu çekti ve gitti. Biraz moralim bozuldu tabii ama ne demek istediğini de biliyordum. "Adam tamamen amacından sapmış olmayabilir," diye düşündüm. "Belki de herkes bu kadar iyi bir şey ortaya çıkarabilir." Tek yaptığım oturup kafama ne gelirse onu mırıldanmaktı. Karmaşık kelimeler, ayrıntılı ifadeler, zarif bir tarz yoktu. Giderken bir araya getirmiştim. O sınıf arkadaşım eve gidip bir roman yazdıysa, bunu hiç duymadım. Belki de benimki kadar yarı pişmiş romanların geçebileceği bir dünyada yazmanın gerekmediğini düşündü. Eğer öyleyse, muhtemelen kendi adına iyi bir yargı.
Ancak geriye dönüp baktığımda, hevesli bir yazar için “bu kadar basit bir şey” yazmanın o kadar basit olmayabileceğini düşünüyorum. Zihninizi gereksiz şeylerden arındırmak hakkında düşünmek ve konuşmak yeterince kolaydır, ancak aslında bunu yapmak zordur. Yazar olma fikrine hiçbir zaman takıntılı olmadığım için çok fazla telaşa kapılmadan bunu başarabildiğimi düşünüyorum, bu yüzden bu hırs beni engellemedi.
Romanlarımda gerçekten özgün bir şey varsa, bunun özgürlük ilkesinden kaynaklandığını düşünüyorum. 29 yaşıma yeni basmıştım ve hiçbir sebep yokken “canım bir roman yazmak istiyor!” diye düşündüm. Yazar olmayı hiçbir zaman planlamamıştım ve ne tür bir roman yazmam gerektiği konusunda hiçbir zaman ciddi düşünmemiştim, bu da belirli bir kısıtlama altında olmadığım anlamına geliyordu. Sadece o an hissettiklerimi yansıtan bir şeyler yazmak istedim. Kendini bilinçli hissetmeye gerek yoktu. Aslında yazmak eğlenceliydi – özgür ve doğal hissetmemi sağlıyordu.
Romanlarımın merkezinde özgür ve doğal duyarlılığın yattığını düşünüyorum (veya umuyorum). Beni yazmaya teşvik eden de bu oldu. Benim motorum olduğu gibi. Tüm yaratıcı ifadelerin temelinde zengin, spontane bir neşenin yattığına inanıyorum. Ne de olsa özgünlük, başkalarına bu özgürlük duygusunu, bu sınırsız neşeyi iletmek için doğal dürtüden kaynaklanan şekil değil de nedir?
Belki de saf dürtü, kendi biçimini ve tarzını doğal, istemsiz bir şekilde beraberinde getiriyor. Biçim ve üslup bu anlamda yapay olmaktan uzaktır. Zeki bir insan, zekasının her zerresini biçim ve stil geliştirmek için kullanabilir, her adımı çizebilir, ancak bu doğal dürtüden yoksunsa, başarısız olması veya başarısız olmazsa da, uzun sürmeyecek bir şey üretmesi muhtemeldir. Kökleri toprağa kök salmamış bir bitki gibi: Çok az yağmur yağarsa canlılığını kaybeder ve kurur, çok yağmur yağarsa üst toprakla birlikte süpürülür.
Bu tamamen benim görüşüm, ancak kendinizi olabildiğince özgürce ifade etmek istiyorsanız, muhtemelen en iyisi “Ne arıyorum?” diye sormamak. Bunun yerine, “Hiçbir şey aramasaydım kim olurdum?” diye sormak daha iyidir. Ve sonra kendinizin bu yönünü görselleştirmeye çalışın. “Ne arıyorum?” diye sormak sizi her zaman ağır konular üzerinde düşünmeye sevk eder. Tartışma ne kadar ağırlaşırsa, özgürlük o kadar uzaklaşır ve ayaklarınız o kadar yavaşlar. Ayaklarınız ne kadar yavaş olursa, düzyazınız o kadar az canlı olur.
Bu olduğunda, yazdıklarınız kimseyi, hatta muhtemelen sizi bile cezbetmez.
Hiçbir şey aramayan sen ise tam tersine bir kelebek kadar hafif ve özgürsün. Yapmanız gereken tek şey ellerinizi açmak ve uçmasına izin vermek. Sözleriniz zahmetsizce akacak. İnsanlar normalde kendilerini ifade etmekle ilgilenmezler, sadece hayatlarını yaşarlar. Yine de buna rağmen bir şey söylemek istiyorsun. Belki de “buna rağmen” doğal bağlamında, kendimizle ilgili önemli bir şeyi beklenmedik bir şekilde görürüz.
40 yılı aşkın süredir kurgu yazıyorum; henüz “yazarın tıkanması” olarak bilinen şeyi hiç yaşamadım. Yazmak isteyip de yazamamak benim için bilinmez. Bu, sanki yetenekle dolup taşıyormuşum gibi görünebilir, ancak asıl sebep çok daha basit: Gerçekten istemediğim sürece, yazma isteği ezici olmadığı sürece asla yazmam. Bu arzuyu hissettiğimde oturup işe koyuldum. Hissetmediğimde genellikle İngilizceden çeviriye yöneliyorum. Çeviri özünde teknik bir işlem olduğundan, yaratıcı arzumdan tamamen ayrı olarak günlük olarak yapabilirim; ama aynı zamanda yazma becerilerimi geliştirmek için iyi bir yol. Havamdaysam, deneme yazmaya da dönebilirim. Diğer projelere göz gezdirirken meydan okurcasına kendime "Ne olmuş" diyorum. "Roman yazmamak beni öldürmeyecek."
Ancak bir süre sonra yazma isteği artmaya başlar. Bir baraja basan bahar karı gibi, malzememin içimde biriktiğini hissedebiliyorum. Sonra bir gün (en iyi ihtimalle) bu baskıyı daha fazla kaldıramadığımda masama oturup yazmaya başlıyorum. Söz verilen bir metni sabırsızlıkla bekleyen editörler hakkında endişe asla resme girmez. Söz vermiyorum, bu yüzden son teslim tarihlerim yok. Sonuç olarak, yazar blokajı ve ben birbirimize yabancıyız. Tahmin edebileceğiniz gibi, bu hayatımı çok daha mutlu ediyor. Bir yazarın, canı istemediğinde yazmak zorunda bırakılmak zorunda kalması çok stresli olmalı. (Yanılıyor olabilir miyim? Çoğu yazar bu tür bir stresle gerçekten başarılı olur mu?)
“Özgünlüğü” düşündüğümde çocukluk günlerime geri dönüyorum. Kendimi odamda, küçük transistörlü radyomun önünde oturmuş Beach Boys (Surfin' USA) ve Beatles'ı (Please Please Me) ilk kez dinlerken görebiliyorum. "Vay!.." düşünüyorum. "Bu fantastik! Hiç böyle bir şey duymadım!” çok duygulandım. Sanki müzikleri ruhumda yeni bir pencere açmış gibi ve daha önce hiç solumadığım türden bir hava içeri akıyor. Derin bir esenlik, doğal bir yükseklik hissediyorum. Gerçekliğin kısıtlamalarından kurtulmuş, ayaklarım yerden ayrılmış gibi. Bana göre “özgünlük” böyle hissettirmeli: saf ve basit.
Geçenlerde New York Times'ta Beatles'ın Amerika'daki ilk çıkışı hakkında yazdığım şu söze rastladım: "Taze, enerjik ve kesinlikle kendilerine ait bir ses çıkardılar." Bu kelimeler, orijinalliğin mevcut en iyi tanımını sağlayabilir. “Taze, enerjik ve kesinlikle size ait.”
Özgünlüğü kelimelerle tanımlamak zordur, ancak uyandırdığı duygusal durumu tarif etmek ve yeniden üretmek mümkündür. Romanlarımı yazmak için her oturduğumda o duygusal duruma ulaşmaya çalışıyorum. Çünkü harika bir şekilde canlandırıcı hissettiriyor. Sanki bugün olan günden yeni ve farklı bir gün doğuyor.
Mümkünse okuyucularımın da kitaplarımı okurken aynı duyguyu tatmasını isterim. Ruhlarında bir pencere açmak ve temiz havanın içeri girmesine izin vermek istiyorum. Yazarken düşündüğüm ve umduğum şey bu – tamamen ve basitçe.
The Guardian
