Kırgız Cumhurbaşkanı Jeenbekov’un ilk 100 günü

Cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanmasının ardından resmi olarak 24 Kasım 2017'de göreve başlayan Sooronbaj Jeenbekov, 3 Mart 2018 itibari ile cumhurbaşkanlığı görevindeki ilk 100 gününü tamamlamış oldu.

Bilindiği gibi Kırgızistan'da yapılan 15 Ekim 2017 cumhurbaşkanlığı seçimleri, Almazbek Atambayev'in desteklediği Sosyal Demokrat Partisi SDPK adayı ve eski Başbakan Jeenbekov'un %54 zaferi ile sonuçlanmıştı.

Görevdeki 100. gününü tamamlayan ülkenin 5. Cumhurbaşkanı Jeenbekov, bu süreçte ülkenin iç ve dış politikasında sorunların çözümü için birçok adım atmıştır.
Jeenbekov, 9 Şubat'ta, ülkesindeki yolsuzluk sorunu ile mücadele edeceğini ilan etmişti. “Kırgızistan'ın her bölgesine gittim, insanların öncelikli şikâyetleri yolsuzluk. Halkımız bu sorunun çözülmesini istiyor. Makamı ne olursa olsun, kim olursa olsun yolsuzluk yapanların peşinde olacağız” ifadelerini kullanmış ve yolsuzluğu bir ‘milli güvenlik sorunu' olarak nitelendirmiştir.

Orta Asya'daki diğer ülkelerde olduğu gibi Kırgızistan'da da kamu çalışanlarının maaşı oldukça düşük ve bu nedenle bölgede rüşvet, çok yaygın ve sıradan bir uygulama.

Cumhurbaşkanı Jeenbekov, 10 Ocak'ta yaptığı açıklamada 2018'in Kırgızistan için kalkınma yılı olacağını açıklamıştı. Bu kapsamda istihdamın artacağını ve ülke dışına yapılan göçlerin önüne geçmeyi planladıklarını belirtmişti.

Ocak ayında yapılan yasa değişikliği ile okullardaki eğitim faaliyetleri, maliyetli olduğu ve genel eğitim sistemleri ile uyuşmadığı gerekçesi ile haftada 6 günden 5 güne düşürüldü.

Öte yandan Jeenbekov, göreve geldikten sonra dış politikada da birtakım adımlar attı. Bu süreçte güçlü Rus-Kırgız ilişkilerinin altı çizilmiş, Özbekistan ve Tacikistan ile ilişkiler oldukça geliştirilmiş, Kazakistan ile olan gerginlik ise azaltılmıştır.

Bilindiği üzere Jeenbekov, resmi olarak göreve başlamasının ardından ilk yurt dışı seyahatini tıpkı eski Kırgız cumhurbaşkanı Atambayev gibi Rusya'ya yaptı. İlk ziyaretini Rusya'ya yapmasına ilişkin Jeenbekov, “Aksi olamazdı, Rusya bizim için stratejik ortak ve müttefiktir. Davet dolayısıyla Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e minnettarım, ona Kırgızistan Cumhuriyeti'nin en yüksek ödülü olan Manas Nişanı'nı verme fırsatım oldu” şeklinde konuşmuştu.

Jeenbekov, 13 Aralık'ta ise resmi temaslar için Özbekistan'ı ziyaret etti ve havalimanında Özbek Başbakan Abdulla Aripov tarafından karşılandı.

Özbek Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Jeenbekov ile yaptıkları toplantıdan sonra “Her iki liderin iradesi, pek çok konuda karşılıklı anlayışı ve ortak işbirliği isteği, Özbekistan ile Kırgızistan arasındaki ilişkileri güçlendirmeye katkıda bulunuyor. Kırgızistan'ın cumhurbaşkanı olarak Özbekistan'ı, ilk dış ziyaretlerden biri olarak seçtiğiniz için size teşekkür ediyoruz ve bunu dostluğumuz ve ülkeler arasındaki stratejik ortaklığın derinleşmesine bağlı olarak değerlendiriyoruz” açıklamasında bulunmuştu.

Jeenbekov da Mirziyoyev'e bu açıklamaları nedeniyle teşekkür etmiş ve uzun yıllar çözülemeyen Özbek-Kırgız sınır problemine atıfta bulunarak “Ülkelerimiz arasındaki sınırı dostluk ve komşuluk sınırına çevirdiniz” ifadelerini kullanmıştı.

Bilindiği gibi 1370km'lik Özbek-Kırgız sınırının yaklaşık 1170km'lik kısmı, yapılan anlaşma ile tartışmalı hâle gelmekten çıkmıştır. Kerimov sonrası Özbekistan'ın dış politikadaki yapıcı rolü neticesinde Özbek-Kırgız ilişkileri tarihin en iyi seviyesine ulaştı.

Jeenbekov, bölgedeki diğer ülke olan Tacikistan ile de ilişkileri geliştirmek için bir dizi adım attı. Şubat ayının başında Cumhurbaşkanı Jeenbekov, Tacikistan'a resmi bir ziyaret gerçekleştirdi. Orta Asya'nın en zayıf iki ekonomisine sahip Kırgızistan ve Tacikistan arasında 8 anlaşma imzalandı.

Tartışmalı Kırgız-Tacik sınırı konusu ise hâlâ çözüm beklemektedir. Kırgız yetkililer, sorun içim iki ülke liderinin çözüm için ortak çalışacağını ancak çözüme ulaşmak için henüz erken olduğunu açıkladı. Mevcut Kırgız-Tacik sınırında 70 sorunlu bölgenin olduğu biliniyor.

Seçim döneminde Kazakistan ile olan gerginlik ise Jeenbekov'un göreve başlamasıyla azalmış durumda. Bilindiği gibi Kazakistan, seçim kampanyası boyunca eski cumhurbaşkanı Atambayev tarafından, ülkenin içişlerine karışmakla suçlandı.

Seçimlerden yaklaşık 1 ay önce Kazakistan'a giden ve Jeenbekov'un en büyük rakibi konumundaki Ömürbek Babanov, Kazak Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ile buluşmuştu. Eski Kırgız Cumhurbaşkanı Atambayev, Babanov'u kastederek onu yabancı devletlerin uşağı olmakla suçladı.

Eski Kırgız Cumhurbaşkanı Atambayev, 77 yaşındaki Kazak cumhurbaşkanı için “ihtiyar” ifadesini kullanmış ve ilişkiler gerilmişti. Seçimlere kısa süre kala Kazakistan, sınır kapılarında Kırgızlara zorluk çıkartmaya başlamıştı. Kazak-Kırgız sınırında 50 günü aşkın bir süre boyunca geçişler neredeyse durma noktasına gelmişti.

Kazak Cumhurbaşkanı Nazarbayev, göreve geldiğinden beri gerginliği azaltıcı bir tutum sergileyen Jeenbekov'u arayarak teşekkür etti ve kendisini Kazakistan'a davet etti.