Bir Bilen...
Türkiye, zengin maden yataklarıyla öne çıkıyor. Ülke, madeni hem çıkarmada hem işlemede hem de satma tecrübesiyle dikkat çekiyor. Kuşku yok ki Anadolu topraklarını kıymetli kılan en büyük cevherlerden biri bor. Bu cevherin ekonomiye katkısı büyük. Bordan nükleer ve yenilenebilir enerji, cam, seramik, yalıtım, gübre katkı maddesi olarak faydalanılıyor. Madenden petrol ve gaz sondajlarında da yararlanılıyor. Bu nedenle borun enerji dönüşümüne odaklı sektörler ve geleneksel endüstriler için önemli bir mineral konumunda bulunuyor.
Türkiye, dünya bor rezervlerinin yüzde 73'üne sahip. Yüzde 73, yüksek bir oran olup dünya devlerini kıskandırıyor. Kaliteli ve pahada ağır olan bor mineralleriyle ülkeler de yatırımcılar da yakından ilgileniyor. Bilhassa ABD'nin anılan minerallerle ilgili önemli adımlar atacağı ifade ediliyor. Kaldı ki Washington yönetimi kritik mineraller listesine boru ekledi. Yine 5E adlı şirket, yatırım arayışına girdi.
İhracatta iyi bir efor ortaya konuyor. Öyle ki Türkiye, geçen yıl 2.5 milyon ton ürün karşılığında yüzde 97'si ihracat olmak üzere 1.3 milyar dolar satış geliri elde etti. İhracattan en önemli payı güçlü ülkeler, ekonomiler aldı. Çin, ABD ve Rusya yine en önemli bor alıcılarındandı.
Üretimde güzel bir karne var. Eskişehir'de bulunan Kırka Bor İşletme Müdürlüğü'nde yıllık 3 milyon ton tinkal üretimi yapılıyor. Burada boraks pentahidrat, boraks dekahidrat, susuz boraks gibi ürünlere dönüştürülüyor. Kütahya'da yer alan Emet Bor İşletme Müdürlüğü'nde kolemanit cevheri üretiliyor, fiziksel zenginleştirme yapılıyor. Dünya kolemanit rezervlerinin yüzde 40'ı bu alanda. Balıkesir'de olan Bandırma ve Bigadiç İşletmeleri'nde rafine bor ürünleri (borik asit, boraks, Etibor-48, Etidot-67) üretiliyor. Bor karbür üretim tesisi ve ferrobor üretim tesisi faal. BORON markalı anti-fungal ve anti-bakteriyel temizlik ürünleri beğeniliyor. Covid-19 kapsamında üretilen el dezenfektanı BOREL de öyle.
Bor ürünleriyle ilgili araştırmaları koordine eden TENMAK bünyesinde bulunan BOREN ise emin adımlarla ilerliyor.
Ekonomik boyutta bor yatakları Türkiye, ABD, Arjantin, Rusya, Kazakistan, Çin ve Şili gibi ülkelerde yer alıyor. Dünya bor üretim kapasitesi 5.7 milyon ton olup en büyük üreticiler Türkiye, ABD, Rusya ve Çin. Bor tüketiminin yüzde 82'sini cam, seramik, tarım ve deterjan-temizlik sanayilerinde.
Biz de borda istikbal görüyor ve bu mantaliteyle gerek üretim gerek ihracat gerek yatırımda gelinen aşamayı gururla anlatıyoruz. Yazımızda Türkiye'nin yarınlarında borun önemli rolünün olacağını da belirtmekle keyifli okumalar diliyoruz.
Adem Şahin \ Timeturk
