Kültürlerin buluştuğu, medeniyetlerin yoğrulduğu İzmir, idari yönden tarihi aşamalardan geçerek bugünlere geldi. İzmir'in idari anlamda bu günlere gelmesinde ise belli şahsiyetlerin önemli payı oldu. Belediyecilik anlamında ise çok değişik uygulamalara şahitlik edildi.
İstanbul'dan sonra İzmir'de de bir belediye biriminin oluşturulması yolunda ilk girişimler İzmir ve hinterlandında ticari etkinliklerini sürdüren yabancı tüccarlar, konsolosluklar ve Levanten aile şirketlerinden gelmişti.
Levanten aile şirketlerinin etkisi
İstanbul'da Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk beledi örgütlenmesi olarak kurulan ve Paris Belediyesi örnek alınarak oluşturulan Altıncı Daire-i Belediye'den sonra İzmir'de ticaret yapan Levanten aile şirketleri ve çok sayıda konsolosluk İzmir'de de İstanbul'dakine benzer bir belediye dairesinin kurulması gerektiği konusunda taleplerini 1860'ların başından itibaren dillendirmeye başladılar.
1868'lerde temeli atılıyor
1868'lerden Cumhuriyet dönemine kadar uzanan gelişmelerde İzmir belediyesinde görev yapan belediye başkanları gerçekleştirmiş oldukları altyapı hizmetleriyle İzmir'i batılı modern bir kent havasına büründürmüşlerdir. İzmir'in ilk belediye başkanının kim olduğunu tam olarak bize göstermese de Hüseyin Rıfat'ın Ticaret Rehberi'nde İzmir'in ilk belediye başkanları arasında Süleyman Bey isminde birinden zikredildiği bilinmekte.
Bütün bunlarla birlikte kaynakların saptayabildiği ilk belediye başkanı 1875'te İzmir Belediye Reisi olan Yenişehirlizade Ahmet Efendi'dir.
Uşakizade Muammer Bey çalışmaları
Meşrutiyetinin ilanının ardından Temmuz 1909 seçimlerinde belediye reisi olan Uşakizade Muammer Bey'in çalışmaları övgüye değer bulunmuştur. Kazım Paşa'nın kısa süren görevinin ardından Aydın Valiliği'ne atanan Mahmut Muhtar Paşa yeni caddelerin açılması, belediye hizmet alanlarının (Buca gibi) yeni dairelere bölünmesi fikirleri nedeniyle belediye meclisiyle çatıştı. Süreç, Muammer Bey'in azledilmesi, istifa etmesi ve Ali Nazım Bey'in reisliğine dek uzandı.
Balkan hareketliliği
Balkanlar'da başlayan karışık süreçin getirdiği siyasi çekişmeler belediye başkanının görevden alınıp, 1913 yılında Aydın Valiliği'ne atanan Nazım Paşa'nın yeni belediye seçiminde Kantarağası Ali Bey'in yerine Evliyazade Refik Bey'i atamasına dek ulaştı.
Bu dönemlerde İzmir Belediyesi'nin elde ettiği gelir ve yürüttüğü hizmetlerin son derece sınırlı olduğu, Eşref Paşa'nın dar gelir olanaklarını genişleterek hizmet vermeye çalıştığı bilinmektedir.
Belediye başkanları serencamı
1914 yılında İttihat ve Terakki yönetiminin etkili ismi Rahmi Bey'in Aydın Valisi Nazım Paşa'nın yerine hizmet verdiği 1913 - 1918 İzmir'deki görev dönemi istikrar ortamını getirir.
Osmanzade Hacı Hasan Paşa'nın Şubat 1919'da başlayan belediye reisliği, şehre hakim siyasi ve toplumsal çalkantılar ve üstüne Yunan işgaliyle birlikte hizmetlerin verilemediği bir dönemdir.
Alataş ve Söker dönemleri
1925 - 1930 yılları arasında İzmir'de iki belediye seçimi daha yaşanmış, Aziz Bey'in ardından Dr. Hulusi Alataş, Sezai Söker bey görev yapmış; kanunun da etkisiyle basın belediyeye yönelik eleştirel tavırdan kaçınmıştır.Aziz Akyürek döneminde; belediyede düzenli çalışma koşulları belirlendi; Hoizler Şirketi kanalizasyon planı yaptı, Türk şirketi aracılığıyla mezhaba kuruldu, elektrikli tramvay işletmesi gerçekleştirildi, Darağaç'ta elektrik fabrikası hizmete girdi.
1930 yılında 1580 sayılı Belediyeler Kanunu belediyelerin hizmet alanını genişletti ve görevlerini ayrıntılı biçimde tanımladı. Yeni kanunla belediye meclisinin seçimi ve belediye başkanı Sezai Söker oldu.
12 Eylül süreci ve sonrası dönem
1973 - 1980 yıllarında görev yapan İhsan Alyanak ve diğer kent belediyeleri demokratik, katılımcı, üretici, düzenleyici, yönlendirici, birlikçi, özerk belediye anlaşıyla çalışmalarına yön verdi. Bir önceki belediye başkanı Osman Kibar dönemi projeleri uygulamaya devam etti.
12 Eylül darbesi ile 12 Eylül'de Ege Ordusu Sıkıyönetim Komutanlığı'nca belediye başkanlığına getirilen Eshot müdürü Cahit Günay dönemi boyunca çalışmaya hız verildi.
25 Mart 1984 yerel seçimlerinde Burhan Özfatura anakent belediye başkanı seçildi.Mart 1989 seçimlerinde Özfatura yerini Yüksel Çakmur'a bıraktı. 1999 yerel seçimlerinin galibi Ahmet Piriştina oldu. Devamında 2019 yerel seçimlerinde Aziz Kocaoğlu görevini Mustafa Tunç Soyer'e bıraktı.
