Çocuklar için 'koruyucu politikalar' mercek altında

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Türkiye'de çocuklara yoÌˆnelik kamu kurum ve kurulusÌ§larınca yuÌˆruÌˆtuÌˆlen koruyucu ve oÌˆnleyici politikaların ele alınması ve yeni bir yol haritasının oluşturulması amacıyla düzenlenen "TuÌˆrkiye'de CÌ§ocuklara YoÌˆnelik Koruyucu ve OÌˆnleyici Politikaları DegÌ†erlendirme CÌ§alısÌ§tayı"nın sonuç raporunu yayımladı.

Kamu kurumları, sivil toplum kurulusÌ§ları ile uÌˆniversitelerin cÌ§ocuk koruma ve arasÌ§tırma merkezlerinden temsilcilerin katılımıyla düzenlenen çalıştayın sonuç raporunda, var olan çalışmalar, detaylı bir şekilde ele alınırken, çocuk koruma sisteminde yapılması gereken değişiklikler ve hayata geçirilecek yeni uygulamalara ilişkin öneriler sıralandı.

Raporda, çocuklara ilişkin koruyucu ve oÌˆnleyici politikalarda karsÌ§ılasÌ§ılan en önemli sorunun koordinasyon eksikliği olduğu tespitinde bulunularak, bu konuda yaşanan aksaklıkların giderilmesi gerektiği ifade edildi.

Çocuklara yönelik kurumların verilerini paylaşabileceği ortak bir sistemin kurulmasının önemli olduğu belirtilen raporda, kurumların uyguladığı farklı şekillerdeki psikososyal müdahale programlarının içeriği ve etkinliğinin değerlendirilmesi gerektiği kaydedildi.

İnternet uyarısı

Çocuklar için koruyucu-önleyici politikaların yanında riskleri önlemek açısından "yönlendirici" politikaların da hayata geçirilmesinin önemli olduğu ifade edilen raporda, "Teknolojinin cÌ§ocuk bakıcısı olarak kullanıldıgÌ†ı guÌˆnuÌˆmuÌˆzde, ebeveynler cÌ§ocugÌ†un tabletlerde, televizyonlarda, telefonlarda nelerle mesÌ§gul oldugÌ†unu denetlememektedir. CÌ§ocuklara yapılan muÌˆdahale programları yetisÌ§kin egÌ†itimleri ile koordineli olmalıdır." değerlendirmesi yapıldı.

Raporda, çocukların internet kullanımı ve burada karşılaştıkları risklere ilişkin şu öneriler gündeme getirildi:

"IÌ‡nternette cÌ§ocukların nelerle mesÌ§gul oldugÌ†una ilisÌ§kin anne ve babaların bilincÌ§lendirilmesi gerekmektedir. GuÌˆvenli IÌ‡nternet Hizmeti bu alanda oÌˆnleyici bir tedbirdir. Devletin oÌˆzellikle internette yayılan ihmal/istismar icÌ§erikli sosyal medya paylasÌ§ımlarında proaktif oÌˆnlem alması gerekmektedir. Medya okuryazarlıgÌ†ı egÌ†itiminin erken yasÌ§larda verilmesi, anne babaların da egÌ†itilmesi gerekmektedir."

Ayrıca internette cÌ§ocukların gelisÌ§imini olumsuz etkileyebilecek icÌ§eriklerle ilgili oÌˆnleme mekanizmalarının yaygınlasÌ§tırılması amacıyla sivil toplum kurulusÌ§larının projeler uÌˆreterek Bilgi Teknolojileri ve IÌ‡letisÌ§im Kurumu'na (BTK) sunması, BTK'nın da IÌ‡nternet Yardım Hattı'nın bilinirligÌ†ini artırması gerektiğine işaret edildi.

"Ailelere broşürler gönderilsin"

Raporda aile eğitim programlarının da çocukların gelişim özellikleri ile ihtiyaçlarını içeren bütüncül bir şekilde oluşturulmasına vurgu yapıldı.

Aile eğitim programlarının davranış değişikliği oluşturabilmesi için uzun süreli planlanması gerektiği belirtilen raporda, şunlar kaydedildi:

"Aile eğitim programları tek taraflı bilgi aktarımından ziyade karsÌ§ılıklı etkilesÌ§im olusÌ§turacak sÌ§ekilde tasarlanmalıdır. Farklı kurumlar tarafından verilen aile egÌ†itim programlarının icÌ§eriklerinin degÌ†erlendirilmesi ve herkesin ulasÌ§abilecegÌ†i sÌ§ekilde planlanması gerekmektedir. Aile egÌ†itim programlarındaki goÌˆrseller, TuÌˆrk kuÌˆltuÌˆruÌˆne uygun olmalıdır. YasÌ§ gruplarına goÌˆre cÌ§ocukların oÌˆzelliklerini icÌ§eren brosÌ§uÌˆrler ailelere posta yoluyla iletilmeli ve brosÌ§uÌˆrlerin herkese ulasÌ§ması sagÌ†lanmalıdır."

Koruyucu-oÌˆnleyici cÌ§alısÌ§maların cÌ§ocugÌ†un dogÌ†umundan itibaren basÌ§layan bir suÌˆrecÌ§ olduğu ve bu süreçte cÌ§ocugÌ†un bakımından sorumlu kisÌ§iler basÌ§ta olmak uÌˆzere, cÌ§ocukla muhatap olan herkesin cÌ§ocugÌ†un korunmasından sorumlu olduğu vurgulanan raporda, "CÌ§ocuk Koruma Kanunu kapsamında koordinasyon kurulları daha etkin hale getirilmelidir. Bu kanun kapsamında verilen tedbir kararlarına yoÌˆnelik veri tabanı olusÌ§turulmalı ve elektronik sistem uÌˆzerinden takip edilmelidir." önerisinde de bulunuldu.

Çocuğa yönelik cinsel istismarı önleme rehberi

Öte yandan, Bakanlık tarafından, "Çocuk Bakım Kuruluşlarında Çalışan Personele Yönelik İstismar ile Mücadele Rehber Kitapçığı" da hazırlandı.

Kitapçıkla koruyucu ve önleyici mekanizmaların hızlıca harekete geçirilmesi, mağdura nasıl yaklaşılması, adli süreç dahil her aşamada neler yapılması gerektiğine ilişkin bir yol haritası belirlendi.

Kitapçıkta, istismara ilişkin şüphenin oluşmasından, değerlendirme ve müdahaleye kadar farklı aşamalara ilişkin kilit noktalar hakkında pratik bilgilere yer verildi.

Çocukları korumanın ve refahlarını sağlamanın ortak sorumluluk olduğu bilinciyle hazırlanan, erken ve doğru müdahale için temel bilgileri içeren kitapçıkta, şu başlıklar bulunuyor:

"Çocuklara Yönelik İstismar Nedir? İstismarın Türleri, Aile İçi Cinsel İstismar, Çocukların Ticari Cinsel Sömürüsü, Çocuğun Cinsel İstismara Maruz Kaldığını Açıklaması, Çocukların Yaşadıkları Cinsel İstismarı Açıklayamamalarının Temel Nedenleri, Cinsel İstismarın Belirtileri, Çocuk İstismarı ile İlgili Duyum Alındığında veya Çocuk Tarafından İstismar Vakası Anlatıldığında Neler Yapılmalı? Türkiye'de Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar."

Çocuklara, kendilerini cinsel istismardan nasıl koruyabilecekleri ve riskleri önceden fark ederek ne tür önlemler alabileceklerine ilişkin farkındalık kazandırmak amacıyla verilecek eğitimlere ve bilgilendirme çalışmalarına ilişkin örnekler de öne çıktı.

Kitapçıkta personelin çocuklara vereceği farkındalık eğitimlerinde yapacağı uyarılar şöyle sıralandı:

- Yeni tanıştığınız kimselerin sizi eve ya da gideceğiniz yere bırakma tekliflerini kabul etmeyin.

- Alkol ve uyuşturucular sağlıklı düşünmenizi ve iletişim kurmanızı engelleyebilir. Alkol ve uyuşturuculardan uzak durun.

- Arkadaşınız, sürekli sizin yerinize karar vermeye çalışan, size nasıl davranmanız gerektiğini söyleyen, sizi sürekli kendi istekleri doğrultusunda zorlayan bir kişi ise bu tip durumların ona karşı dikkatli olmanız konusunda uyarı işaretleri olabileceğini unutmayın.

- Aynı kişi ya da kişiler tarafından yinelenen tarzda laf atma, takip edilme, telefon sapıklığı gibi cinsel taciz ve saldırılara maruz kaldığınızda -bu durum sadece sözel de olsa- savcılığa dilekçe ile başvuruda bulunun. İşlem sizin için karmaşık veya zor ise bir yetişkinin desteğini alın.

- İnternette oyun, müzik, sinema, alışveriş veya başka türden bir siteye girmeden önce sitenin güvenilirliğini araştırın. Sohbet odalarında kişisel bilgilerinizi, telefon ve adresinizi paylaşmayın. Burada tanıştığınız biri ile buluşmayın. İnternet sitelerinde pek çok insan kendisi hakkında gayet inandırıcı şekilde yalan söyleyebilmektedir, bunu göz önünde bulundurun.

- "Hayır" demekten çekinmeyin. Birden fazla "hayır" deme şekli bulunuyor. 'Hayır, teşekkürler', 'Hayır, acelem var, gitmek zorundayım', 'Hayır, belki daha sonra' denebilir. 'Hayır' kelimesi birkaç kere tekrarlanabilir, 'Hayır' deyip ortamdan uzaklaşılabilir.