İnsan yaratılışı itibari ile kıymetli bir varlık. Ve bu varlığın en önemli organlarından birisi hatta en önemlisi ise beyin.
İnsanoğlunun beyni bir taraftan bilimsel incelemelerle aydınlatılmaya çalışılırken bir yandan da yeni yeni bilinmezleri ortaya çıkıyor...
İnsan beyninin ağırlığı
İnsanlardaki beyin zarı tüm hayvan türleri arasında en gelişmiş ve karmaşık olanlarından biridir. Sadece daha büyük değil aynı zamanda kendi içinde oluklar ve katmanlar oluşturarak kıvrılmış ve katlanmıştır ve bu da ona kırışık görünüm özelliğini kazandırır.
Kişiden kişiye, 1130 ile 1260 cm3 olarak değişen hacme sahip. İnsan beyni ortalama 1,5 kg ağırlığında.
Beyin (ve beyin kökü), darbe aldığında kafa tasını koruyan ve meninksler denilen zarlarla kaplı.
Daha fazla koruma için beyin omurilik sıvısının içerisinde "yüzmektedir"
Çoğunluğu gliyal hücreler ve nöronlardan oluşmak üzere insan beyninde 100 milyar sinir hücresinin bulunduğu tahmin ediliyor.
Beynimizle ilgili ilginç bilgiler
Vücut ağırlığımızın sadece yüzde 2'sini oluşturan, yaklaşık 1300-1400 gram olan beynin yüzde 69-85'ini su oluşturuyor. Beynimiz vücudumuzda kapladığı yerin aksine tüm enerjimizin yüzde 20'sini harcıyor.
Yeni bilgileri 24 saat içerisinde tekrar eder, konu üzerine kafa yorar ve hayal kurarsak, beyinde bir network oluşur ve öğrenilenlerin kalıcılığı sağlanır. Bu şekilde kimyasal kayıt devreye girmiş olur.
Çocukluk ve gençlik döneminde yaşanılanlar daha sonra yaşanılanlara oranla daha az unutulurlar.
Çocuklar, altı yaşına gelene kadar duygusal empatiyi, daha sonra da zihinsel empatiyi öğrenirler.
Sol beyin, rasyonel ve stratejik düşünceler üretip uzun vadeli planlar yapar.Sağ beyin ise duygusaldır.
İnsanda sağ beynin fonksiyonu olarak güzelliği sevme eğilimi vardır.
Gece uykusu gündüz öğrenilenleri pekiştirir. Beyin için “en ideal uyku” olan gece uykusu, beyinde bulunan sinir hücreleri arasındaki bağların geliştirilmesini sağlar.
Beyin, vitaminlerin yanında kaliteli yağlara da ihtiyaç duyar. Yağ çeşitlerinde Omega 3 ve Omega 9 içeren besinler dolaşım sisteminin düzenli çalışmasını sağladığından, beynin de fonksiyonlarında iyileşme sağlar.
İnsan beyni nasıl çalışıyor?
Beyin elektrokimyasal titreşimlerle nöronlar (ya da diğer alıcı veya efektör hücreler) arasında bilgi aktarım yaparak çalışmaktadır. Bu bilgi aktarımı kromozom birleşmesi esnasında meydana gelmektedir. Kromozom birleşmesi sırasında nöronlar ve hücreler bağlantı kurar ve kimyasal yüklemeler ve elektrik titreşimleri ve diğer hücrenin hareketini etkinleştirmek ya da engellemekten sorumlu nörotransmitterler aracılığıyla değiştirilir. Aksonun uç düğmeleri nöral iletişimin presinaptik öğeleridir, bunlar aracılığıyla nöronlar dentritler, soma ya da başka bir aksonla iletişim kurar.
Nöronlar aracılığıyla yapılan bu bilgi aktarımı sadece milisaniyeler içinde gerçekleşiyor. Algılama, anlama ve doğru biçimde tepki vermemizi sağlayan yüzlerce bağlantı koordineli şekildedir. Saniyeler içinde binlerce girdi alır ve yine binlerde çıktı oluştururuz ve her şey bir İsviçre saatinin hassasiyetiyle işler. Beynimiz, tüm vücudumuzu zihnimize bağlayan büyük bir kablo gibidir.
Beynimizin gelişim seyri
İlk soluğumuzu aldığımızda beyin sekiz ayı aşkın bir süreyi geride bırakmıştır. Beynimiz, embriyondaki üç katmandan birinin derinleşerek sinir tübünü oluşturduğu, gebeliğin ilk dört haftası içinde gelişmeye başlar. Bir hafta sonra tübün eğilmesi sonucunda beynin ön, orta ve arka bölümleri oluşur.
Çocukluk evresi beynin en etkin ve en esnek olduğu evredir. Çocuk çevresindeki dünyayı keşfettikçe, beyin de yıldırım hızıyla gelişmesini sürdürür. Bizlere garip gelebilir, ama öğrenme, bellek ve dil gibi yetenekler doğumdan çok önce gelişmeye başlar.
On üç ile on dokuz yaşlar arasında beyin gelişmesini tamamlamış olsa bile, kimi bağlantılar henüz yerli yerine oturmuş değil.Son zamanlarda yapılan görüntüleme işlemleri yeniyetmelerle 20'li yaşlarının başlarında olan gençlerde birtakım yapısal değişikliklerin meydana geldiğini göstermekte.
22 yaş dolaylarında beyin gücü doruk noktasına erişir ve topu topu beş yıl içinde inişe geçer. Bu noktadan itibaren de yaşamın sonuna dek sürekli bir düşüş yaşanır. Farklı yetiler farklı hızlarda inişe geçmekle birlikte, bu uzun ve ağır düşüş süreci yaklaşık 27 yaşında başlar.
65'li yaşlarda beynin hipokampus gibi can alıcı bölgesindeki hücreler hızla yok olmaya başlarlar. Bu durum ilk başlarda pek bir sorun yaratmaz. İleri yaşlarda bile beyin birtakım olumsuzlukları giderebilecek esnekliğe sahiptir. Ancak belli bir noktadan sonra bu yitim kendini iyiden iyiye hissettirmeye başlar.
İnsan zekası ile insan
Yaradılanların içinde en üstünü insan. İnsanı diğer canlılardan ayıran ise beyni.
Zeka olarak üstün konumda bulunan insanoğlu bu zekasını hemen her alanda gösterirken ekonomik, sosyal ve kültürel atılım ve açılımlar da zeka ile gerçekleşiyor.
İşte zekaya ilişkin ünlülerden hafızalara kazınan sözlerden bazıları:
Başınız beyninizin ev sahibi olabilir, ama onu yöneten siz misiniz? Marilyn Vos Savant
Zekânın ışığına her zaman ulaşabiliriz ama gönül zenginliğini bize kimse veremez. Goethe
Çok zeki olduğumdan değil, sadece sorunların üstünde daha çok duruyorum. Albert Einstein
Zekanın sakıncası, insanı devamlı surette bir şeyler öğrenmeye zorlamasıdır. Bernard Shaw
Bir insanın zekası bilgisine göre değil, bilgi edinme yeteneğine göre ölçülür. Bernard Shaw
Zeka, ancak kendisine zorunluluk yüklenildiği zaman, yeteneklerini kullanır. Henry Poincare
Bir insanın zekası, vereceği cevaplardan değil, asıl soracağı sorulardan anlaşılır. N. Levis
İyiliği, hastalığı, sefaleti, mutluluğu, zenginliği, fakirliği yapan zihindir. Edmund Spencer
Sözcükler bir adamın zekasını gösterebilir, ama amacını gösteren eylemlerdir. Benjamin Franklin
Büyük zekalar, birlikte düşünür. Malcolm X
Düşüncenin gücü, zekanın gücüdür. Lord Byron
Dünyayı idare eden tek şey, zekâdır. Emerson
Zekâ öğrenmek, kalp hissetmek ister. Fonvizin
Zeka, bence parlak bir varlık, tabiatı güzelleştiren bir süs, hayatın bir tesellisidir. Dostoyevski
Bir yöneticinin zekasını belirlemenin ilk yolu; etrafındaki insanlara bakmaktır. Niccolo Machiavelli
Yeryüzünde iki kuvvet var: Kılıç ve zeka, çok zaman kılıç, zeka ile mağlûp edilmiştir. Genceli Nizami
Büyük beyinler fikirleri, orta beyinler olayları, küçük beyinler ise kişileri konuşur. Hyman Rickover
Hafızanızı test etmek istiyorsanız, bir yıl kadar önce neye üzüldüğünüzü hatırlamaya çalışın. Rotarian
Bir insanın nasıl güldüğünden terbiyesini, neye güldüğünden ise zekâsını ve seviyesini anlarsınız. Mevlana
İnsan beyni anlayabileceğimiz kadar basit olsa, bizler öyle basit olurduk ki onu anlayamazdık. Emerson Pugh
