Toplum'un yokediciliği, kardeşliğin varediciliği

Önceki yazımda, 'bir şeyi yok etmek istiyorsanız, putlaştırın onu yeter', demiştim. Toplum kavramı, modernlikle birlikte icat edilmiş yapay ve mekanik bir fenomendir. Sadece icat edilmekle kalınmamış, aynı zamanda putlaştırılmıştır toplum.

Toplum, olsa olsa bir sonuç olabilir ancak. Eğer sonuç değil de, her şeyin başı ve başlangıcı olarak kurgulanırsa, orada ve ortada toplum diye bir şey varolamaz.

Toplumun bir mekanizma olarak tasarlanıp sonra da icat edilmesi toplumun daha baştan varolamayacağının en temel, en önemli göstergesidir.

Toplum fikri, insan kardeşliği fikrine dayanmaz. Aksine ırk ve toprak kardeşliği ya da özdeşliği fikrine dayanır. Irk ve toprak kardeşliği fikri, daha baştan kendisiyle çelişen ve imkânsız bir fikirdir. Burada bir kardeşlikten olmasa bile bir birlikteliğinden sözedilebilir. Ancak ırk ve toprak birlikteliğiyle bir ülkede kalıcı, herkese, bütün farklılıklara ruh üfleyici müşterek bir ruh üretilebilir mi?

Üretilemez çünkü ruh, nitelik ifade eden bir 'şey'dir; oysa ırk bir nitelik ifade etmez, nicelik ifade eder yalnızca.

Ama bir ırk kutsandığı ya da putlaştırıldığı zaman bir tür bir 'ırk kardeşliği' icat edilebilir: Ancak ırk kardeşliği denen ve icat olunan, kurmaca ve sahte 'kardeşlik türü'nün bir ruhu olmadığı için, ırk da, ırk bütünlüğü de, ırk bütünlüğü üzerinden üretilen ve icat edilen toplum da kutsanır ve putlaştırılır. Ve putlaştırıldığı andan itibaren varolma, kök salabilme, hayat sunabilme, insanca yaşanabilecek müşterek bir ruh varedebilme imkânlarını yitirir.

Toplum, ulus, ırk, vatandaşlık, toprak üzerine inşa edilen birliktelikler hakîkî, kanatlandırıcı, herkesi kardeş kılcı bir ruhtan yoksun oldukları için, en zor zamanlarda un ufak olmaktan, darmadağın olmaktan kurtulamazlar. Aslolan ırk, ulus, toplum gibi mekanik, dolayısıyla arızî birliktelikler kurmak değildir. Aslolan, kardeşlik ruhu müştereği ve müşterekliği gibi organik, dolayısıyla bütün farklı azalara da kucak açabilen, aslî bir yekvücutluk vücut buldurabilmektir.

İşte modernler bu yakıcı gerçeğin farkına vardıkları için, modernlik projesinin temelleriyle temelden çelişen bir işe soyunma iki yüzlülüğünden medet ummaktan başka bir şey yapamadılar: Modernler, bir yandan ruhu hayattan kovdular; ama öte yandan da bir ırk ruhu, bir toplum ruhu, bir ulus ruhu icat etmeye çalıştılar. Ve işe tersinden başladılar. O yüzden ırk ruhu, ulus ruhu, toplum ruhu diyerek icat ettikleri varlıklar en zor zamanlarda canavarlaşmaktan, canavara dönüşmekten kurtulamazlar: İşte bu nedenledir ki, bir nasyonal sosyalizm biçimi olan Nazizm, nasyonu çekilmiş bir sosyalizm biçimi olan komünizm tecrübeleri ve nasyonu simülatif olarak icat edilen Amerikan liberalizm biçimleri hep cennet vaat etmelerine rağmen, insanlığa cehennem armağan etmişlerdir.

İşte Ramazan ve Bayram, ırk fikrini de, ulus fikrini de, toplum fikrini de yıkan ve kardeşlik ruhu fikrini vareden hakîkî varoluş, varediş ve varkılış vasatları ve vasıtalarıdır.

Ruh, en zor zamanlarda gücünü ve kudretini gösterir. Oysa ırk, ulus, toplum en zor zamanlarda en zayıf yanlarını hemencecik dışa vururlar. Ve yapay bir güç ve kudret devşirebilmek için son kertede ruha başvurmaktan başka çıkar yol bulamazlar: Irk ruhu, ulus ruhu, toplum ruhu gibi kendilerine ait olmayan, kendilerinde varolmayan aslî bir fenomeni yedeklerine alarak bir ruh üretmeye çalışırlar; ama bu ruh sahte, yapay, icat edilmiş, kurmaca ve monteleme, yani dolaylı ve dolayımlanarak icat edilen bir ruh olduğu için kalıcı ve köksalıcı olamaz hiçbir zaman. Bu tür sahte ruhların en güçlü olduğu zamanlar, aynı zamanda en fazla canavarlaştıkları, canavarlaşma özellikleri gösterdikleri zamanlardır.

Ramazan ve Bayram, toplum, ulus ve ırk birlikteliklerinin ne kadar mekanik, zoraki ve yapay olduğunu, benzersiz bir kardeşlik ruhu, dayanışma ruhu, paylaşma ruhu üreterek gözler önüne serer.

Not: Bütün okuyucularımın ruh ve kardeşlik üreten Ramazan Bayramı'nı bütün kalbi duygularımla tebrik ediyorum.

Yeni Şafak