Tatarlar Referanduma gitmeyerek Rusya’yı destekledi mi?

Türkiye; Ukrayna olayları ile başlayan ve Kırım’ın Rusya’ya referandumla Rusya’ya bağlanması sürecini nasıl okudu? Rusya ile Batı bloku arasında yaşanan Ukrayna geriliminin Kırım’a sıçraması üzerine Türkiye; hem ülkedeki Kırım Türklerinin dört milyona ulaşan varlığı hem de olası bir sıcak çatışmanın yaratacağı bölgesel istikrarsızlık nedeniyle, gelişmeleri çok daha yakından izledi. Türkiye için sayıları 350,000’i bulan Kırım Türklerinin durumu toprak bütünlüğü kadar önemli bir konuydu.

Türkiye, Kırım Türklerinin can ve mal güvenliklerinin korunması için her türlü desteği vereceğini açıklamış hatta Ankara’dan heyetler göndererek “Yalnız değilsiniz” mesajını vermişti. Türk hükümeti bir yandan başta ABD ve NATO olmak üzere Batı blok’uyla yakın istişare içinde kalmaya diğer yandan da bu sürecin Rusya ile gelişen ekonomik ve ticari ilişkilerini etkilememesine özen gösteriyor.

Türk Dışişleri Avrupa Birliği ülkelerinin kendi aralarında Ukrayna krizine çözüm arayışlarındaki farklı söylem ve usullerine, ayrıca ABD ve AB ülkeleri arasındaki ilişkilerin seyrine bakarak, öncelikle ‘Kırım Yüzünden Dünya Savaşı Çıkmaz' belirlemesinde bulundu. Avrupa Birliği ülkelerinin, Ukrayna ve Rusya’yla ilişkiler konusunda tek blok olmamasının bu belirlemede etkili olduğu anlaşılıyor. Ayrıca bazı Avrupa ülkelerinin -kriz durumlarını da düşünerek- enerji ihtiyacını ABD’den sağlamanın olanakları üzerinde durmaları da ABD’nin Avrupa’yı kuşatması şeklinde yorumlanabildi.

ABD’nin Ukrayna krizine ilişkin beklentilerinin ne olabileceğine dair birinci elden malumat; Başkan Obama’nın şu sözlerinde kendini belli ediyor; “Doğalgazın Suudi Arabistan'ına dönüştük, elimizde bundan çok miktarda, evet çok miktarda var!” Avrupa Birliği ve Almanya için sorun şu; Gelecekte Avrupalıların, ilk sırada da Almanların doğalgaz ve petrol ihtiyaçlarını Rusya'dan mı, ABD'den mi karşılayacaklarına karar vermeleri ve ona göre proje geliştirmeleri. Tüm bu açıklamaları ve gelişmeleri takip eden Türk Dışişleri; sonraki aşamada ise ‘Türkiye’nin, Kırım Krizinde Rusya’ya Karşı Cephe Almamasının milli menfaatlere uygun olduğunu’ kararlaştırdı.

Türk Dışişleri Üçüncü aşamada ise Dışişleri Bakanı Prof Dr Ahmet Davutoğlu’nun ifade ettiği gibi; “Bir güç, Kırım sorununu bir Tatar-Rus, devamında da meseleyi bir Türk-Rus krizine dönüştürmeye çalışabilir” öngörüsünde bulundu. Küresel kraliyetçilerin bu uluslararası kumpasına düşmemek için azami gayret gösterdi ve şimdi gelinen noktaya bakıldığında bunda başarılı olduğu da ortada. İşte bu nedenle Türkiye, Kırım Türkleriyle paylaştığı gibi Moskova ile olan olumlu ve sağlıklı ilişkilerini bu süreçte Kırım Türklerinin lehine kullanabileceğini düşünüyor.

Kırım Tatarlarının referandumu protesto ederek katılmadıkları gelen haberler arasında. ABD ve birçok Avrupa ülkesinin uluslararası hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle tanımadığı referandum, Kırım Tatarları tarafından boykot edildi. Boykot kararının Kırımdaki Ukraynalıların hayır oyu sayısında önemli bir düşüşe yol açtığı bunun yanı sıra evet oyu kullananların oranının yüksek çıkmasına neden olduğu değerlendiriliyor.

Boykotu değerlendiren siyasi gözlemciler, Kırım Tatar Türklerinin, referandumu boykot ederek dolaylı yoldan Ruslara destek verdiklerini ileri sürüyor. Kırım Türklerine referandumu boykot etmelerinin Türk Dışişleri tarafından telkin edilmiş olabileceği de yine aynı siyasi gözlemciler tarafından belirtiliyor. Kırım Yüksek Konseyi Referandum Organize Komisyonu Başkanı Mihail Malışev’in yaptığı açıklamaya göre, Sivastopol hariç Kırım’daki halk oylaması referandumuna katılan %96.6’lık kısım Rusya ile yeniden birleşme yönünde oy kullandı.

Kırım’da referandum sürerken Türk Dışişleri tarafından Türkiye’ye davet edilen Ukrayna Yüksek Rada’sı milletvekili Kırım Tatar Önderi Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu önce Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu arkasından da Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, ile görüştü. Başbakan Erdoğan, İzmir'de, Kaya Termal Otel'de, Kırımoğlu ile bir araya geldi. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Balkan İş Adamları Derneği tarafından Kaya Termal Otel'de düzenlenen ‘Türkiye 2. Balkan Buluşması’na katıldı. Program öncesinde Kırımoğlu ile oldukça önemli görüşme gerçekleştirdi.

Başbakanlık kaynaklarından alınan bilgiye göre, görüşmede, Kırım’daki son gelişmeler ele alındı. Kırımoğlu'nun, Kırım'daki son gelişmeler hakkında Başbakan Erdoğan'a bilgi verdiği öğrenildi. Başbakan Erdoğan'ın da yaşanan olaylardan ve artan gerilim ortamından endişe duyduğunu ifade ederek, Kırım’da bir çatışma olmaması ve Kırım Tatarlarının zarar görmemesi için Türkiye'nin büyük çaba harcadığını vurguladığı belirtildi. Erdoğan, ayrıca Türkiye olarak Ukrayna’nın egemenliği, toprak bütünlüğü ve siyasi birliğinin korunması için yoğun bir diplomasi faaliyeti içinde olduklarına da dikkati çekti.

Ukrayna'nın özerk bölgesi Kırım'ın Rusya'ya bağlanıp bağlanmaması yönünde dün yapılan referandumun sandık çıkış anket sonuçlarına göre yüzde 93 oranında Rusya'ya bağlanma kararı çıktı. Kırım'da düzenlenen 'Rusya Federasyonu'na katılım referandumu'ndan evet çıktı. ABD, Rusya'nın 'bedel ödeceğini' açıkladı. AB, Moskova'ya yönelik yaptırımları görüşüyor. İlk sonuçların ardından Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada, Rus ordusunun 'şiddet ve gözdağı tehditleri' altında yapılan referandumu ABD'nin tanımadığı kaydedildi. Açıklamada ayrıca Rusya'nın bu hareketinin 'tehlikeli ve istikrar bozucu' olduğu vurgulandı. Referandumu anayasaya aykırı olarak değerlendirilen AB, açıklamasında gözlemci gönderilmeyen 16 Mart referandumunu 'kanunsuz etkinlik' olarak tanımladı. Almanya Dışişleri Bakanı Frank-Walter Steinmeier, Kırım politikası nedeniyle Rusya'ya 'uygun bir karşılık' vermeye hazırlandıklarını söyledi. Önde gelen 7 sanayi ülkesinin Rusya'yı izole edecek yeni adımlar atmayı planladığı bildirildi. Öte yandan sandık başlarında AB gözlemcilerinin olmadığı görüldü.

Yaklaşık 1 milyon 200 bin seçmenin bulunduğu Kırım'daki referandum, 23 ülkeden 135 gözlemci tarafından izlendi. Ancak sandık başlarında AB gözlemcilerinin olmadığı görüldü. Kırımlıların %93’ü Rusya ile birleşmeye destek verdi. Seçmenlerin %7’si ise 1992 yılı Anayasasının yeniden yürürlüğe girmesini ve Kırım’ın Ukrayna’nın parçası olma statüsünün devamını destekledi” Kırım Tatarları, Kırım statüsüne ilişkin referanduma, yoğun olarak yaşadığı yerlerden farklı olarak kentlerde daha aktif katıldığı bildirildi.

Rusya Yüksek Müftüsü Talgat Taceddin, Rusyalı Müslümanların Kırım halkının kararını destekleyeceğini söyledi. Ukrayna’daki olayların kalplerini yaraladığını vurgulayan Müftü, “Komşunun evi yanıyorsa yardım etmek gerekir, zira yangın senin evine de sıçrayabilir” dedi. Rusya’nın Kırım sakinleri karşısında üçlü sorumluluk taşıdığını ifade eden Taceddin, bunun iman, komşuluk ve akrabalık sorumluluğu olduğunu belirtti. Kırım Türkleri ile ilgili şimdilik endişe edilecek bir gelişme olmadığı söylenebilir. Avami tabirle, işler ayna çal çal oyna…

Twitter:@oc320c39

[email protected]