İran’ın batıyla petrol kardeşliği İslam kardeşliğinden önde mi?

Irak krizi, bugüne kadar görünürde düşman olan İran ve ABD arasında sürdürülebilir işbirliğinin kapısını araladı. İran Irak savaşı sırasında ‘İrangate skandalı’ patlak verdiğinden bu güne, zaman zaman adı geçen iki ülkenin gizli dayanışma içinde olduğu ortaya çıktı. İran sempatizanlarına garip görünse de, bu iki düşman ülkenin daha önce Irak ve Afganistan krizlerinde de işbirliğinde bulundukları belirtiliyor. ABD'nin 2001 Afganistan işgalinde, Taliban'a karşı ABD İran arasında istihbarat paylaşımında bulunduğu, İran’ın ABD’ye askeri istihbarat hizmeti verdiği haber ve yorumları, Avrupa basınında. Ankara’da görüştüğüm İranlı bir dostum; Tahran meydanlarında ‘Merg berg Amrika’ sloganlarını haykırmaktan hançereleri yırtılan İran halkının, gün gelecek ikiyüzlü siyasetçilerden elbet hesap soracağını söylüyor.

İran-ABD çıkarları Irak’ta örtüşüyor. Sözde siyasi ve ideolojik karşıt profil çizen Amerika ve İran’ın çıkarları Irak’ta pişti oldu. Uzmanlar, ABD’nin Irak’ı, Saddam rejimine karşı 9 yıl sürdürdüğü, yaklaşık beş bin askerini kaybettiği, yüzlerce milyar dolar harcadığı savaşta tüm elde ettiklerini tamamen elinden çıkarmayı istemediğinden hareketle, İran’la aynı yatağa girmekten başka çıkar yolu olmadığı görüşünde. ABD ve İran’ın çıkarlarının Irak’ta örtüşmesi, konuyla ilgili yapılan İran-Amerika doğrudan görüşmeleri, iki ülke arasındaki güveni arttırarak, İran nükleer sorununun nihai çözülmesini sağlayacak önemli bir faktör. Tahran yönetimi Washington ile Irak konusunda işbirliğini konuşmak için nükleer programla ilgili müzakerelerin başarıyla sonuçlanması şartını ileri sürüyor. ABD’li yetkilerin İran’ın bu şartına hayır dediği duyulmadı.

Irak’ta petrol oyunu kızışıyor. Irak'taki durum petrol fiyatlarını arttırabilir. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) ikinci büyük üreticisi konumunda olan ve günde 3 milyon varilden fazla petrol çıkarılan Irak'ta bazı büyük rafineri bölgelerinin Irak Şam İslam Devleti'nin (IŞİD) eline geçiyor olması, küresel enerji piyasasında tedirginlikle izleniyor. IŞİD'in Musul'u işgal etmesinden bu yana geçen son bir haftada petrolün varil fiyatında 5 dolarlık artış yaşandı. Irak’ın kuzeyinden başlayarak diğer bölgelerinde yayılan IŞİD savaşçılarının son hedefi, ülkenin en büyük petrol rafinerisi oldu.

Musul'la Bağdat arasında bulunan Beyci rafinerisinde şiddetli çatışmalar yaşandı. Irak Şam İslam Devleti'nin (IŞİD) ​Kuzey Petrol Şirketi'nin işlettiği Beci Petrol Rafinerisi'ni ele geçirmesiyle Irak'ta başlayan yakıt krizi giderek derinleşiyor. Irak’ın en büyük petrol rafinerilerinden biri olan Beyci’nin IŞİD tarafından ele geçirilmesi üzerine bölgede petrol spekülasyonu yapıldığı iddia edildi. Irak’taki gelişmeler sonrasında petrol fiyatları son yılların en yüksek seviyesine çıktı. Dünyanın en büyük petrol üreticileri arasında yer alan Irak’ta durum kötüye giderse, fiyatların daha da artması mümkün. Ancak bazı uzmanlar şimdilik paniğe gerek olmadığını söylüyor.

Ukrayna krizinde Rusya’dan kötek yiyen Avrupalılar, Irak’taki gelişmeleri dört gözle izliyor. Nasıl izlemesinler? Irak’taki istikrarsızlık yüzünden petrol fiyatları geçen Eylül ayından bu yana rekor seviyeye çıktı. Ancak uzmanlar, Irak’ın toplam kapasitesinin %80 ila 90’ının ülkenin güneyinde bulunduğuna dikkati çekerek IŞİD tehdidinin boyutlarının sınırlı olacağını söylüyor. Amerika Merkez Bankası bu yılın başında yaşanan kısa bir durgunluğun ardından ekonomik büyümenin hız kazandığını açıklamıştı. Ancak FED bununla birlikte bu yıl ekonomik büyüme tahminlerini yüzde 3’ten yüzde 2’nin biraz üzerine düşürdü. Sebebi ne biliyor musunuz? Iraktaki gelişmeler…

İran resmi ajansı IRNA’nın servis ettiği habere göre, İran gazının başlıca müşterisi Irak. İran’ın günlük 40 milyon metreküp gazı Irak’a ihraç ederek Türkiye’yi de geride bırakan Irak, İran gazının başlıca müşterisi konumunda. İki ülke arasındaki anlaşmaya göre İran gazının Irak’a ihracat hacmi, günlük 40 milyon metreküpe ulaştı. Petrol Bakan Yardımcısı Ali Macidi; ilk anlaşmaya göre İran’ın günlük 25 milyon metreküp gazı Irak’a ihraç ettiğini, tesislerin ve nakil boru hattı araç gereçlerinin tamamlanmasından sonra Irak’a günlük 5-7 milyon metreküp gaz ihracatı başlayacağını söylüyor.

Şimdi anladınız mı İran’ın Irak konusundaki hassasiyetinin nedenini? Şii kardeşliği, Şiilere ait kutsal mekanları koruma falan hikâye. Asıl mesele para para para yani petrol yani doğalgaz. O nedenle Ayetullah Sistani Iraklı Şiilerin kendi göbeğini kendi kesmesi, kendi başının çaresine bakması için Cihat fetvası verdi. İstiyor ki Şii Arap Irak halkı, Arap olmayan Perslerin Türkiye’deki halkın deyimiyle Acemlerin, oyuncağı olmasın.

Irak hükümeti yanı başında kendisi gibi Şii olan, her ihtiyacı olduğunda kapısını çaldığı İran dururken kalktı ne yaptı? Ülkenin kuzeyindeki bazı kentleri ele geçiren IŞİD’e karşı mücadelede Amerika’dan hava desteği sağlaması yönünde resmi talepte bulundu. İran’ın haberi olmadan böyle bir şey yapabilir mi? Bağdat’ta daha şimdiden binlerce İranlı Şii gönüllüler başlarında anlı şanlı komutanları İran'ın parlayan yıldızı General Kasım Süleymani ile Sünni ilerlemeye karşı saf tutarken Irak Hükümetinin Amerika’dan yardım istemesi akıl kârı mı? İran’ın kendi çıkarları için Irak’ı kullandığı görüşünde olan uzmanlar, bu tavrın İslam kardeşliği veya Şii yandaşlığı hiç te örtüşmediğine dikkat çekiyor.

Baksanıza Beşşar Esed’in dahi utancından yüzü kızardığından bir şey diyemiyor. Rusya Irak meselesinde İran’la aynı düşünmüyor. Üstü örtülü Türkiye’nin Irak politikasını destekliyor. Ha bu arada yıllar önce Türkiye’nin verdiği kırmızı pasaportla dolaşan Barzani’nin yaptığına ne demeli? Amerika ile ters düşmesi pahasına merkezi Irak hükümetine kafa tutuyor, İran’a diş biliyor, Kerkük’ü Farsların kuklası Arapların işgalinden kurtarıyor. Hem de Türkiye’nin gözü önünde yapıyor bunları. Türkiye’ye rağmen mi tabi ki hayır? Kırmızı Pasaport’un hakkını iyi veriyor doğrusu. Türkiye oyunu kurdu mu böyle kurar.

Twitter:@oc320c39

[email protected]