Kaos/kargaşa ortamlarında fikir beyan etmek oldukça kolay olmayan bir teşebbüstür. Kaos ortamının verdiği panikle düşünce geliştirenlerin fikirleri ya olgunlaşmamış fikirlerdir ya da yerini bulmayan salvolardır. Hele ki hâkim güç karşısında afallayanlar savrulan biri gibi tutunacak tutamaklar ararlar kendilerine. İşte böyle bir ortamda düşünce kurgusu ve psikolojisi darma duman olan Türk düşünürü Osmanlılık, İslamcılık ve Türkçülük gibi izmlerle kendisine kurtuluş yolunu aramıştır.
Gerek Yusuf Akçura gerekse Ziya Gökalp çıkış yolunun Türkçülük akımından geçtiğine inanmışlardır. Akçuraoğlu Yusuf eniştesi İsmail Gasprinski (Gaspıralı) kadar olmasa da Türkçülük akımının teorisyenlerinden biridir. Yusuf Akçura’nın döneminde Osmanlı devletinin varlığı yani devletin küçülmemesi Akçura’nın teorilerinin havada asılı kalmasına yol açmıştır. Turancılığa yaklaşan görüşleri güçlü bir devlet olan Rusya’nın varlığından dolayı zemin bulamamıştır. Bundan dolayı Yusuf Akçura görüşleri pratik olmaktan daha çok teorik ve hayalidir.
Ziya Gökalp’ın görüşlerinin Yusuf Akçura’ya göre daha ayaklara yere basmasının nedeni Turancılık anlayışından uzak oluşu ve Anadolu coğrafyasının üzerine odakladığı Türkçülüktür. Yusuf Akçura teorik düşüncelerini pratiğe kavuşturacak devlet lideriyle muhatap olamazken Ziya Gökalp ise bu konuda çok şanslıdır. Methiyelerde ve övgüde bulunduğu Mustafa Kemal bir devlet lideri olarak düşüncelerini pratiğe geçirecek büyük bir liderdir Ziya Gökalp için.
Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyetinin temellerini oluşturan Ziya Gökalp’ın fikirleri devletin oluşumu süreci meydana getirdiği gibi daha sonraki yıllarda aynı devletin olgunlaşmasını sağlayacaktır. Yeni devletin Din, Sanat, Hukuk, Siyaset, İktisat ve Felsefe anlayışında düşünceleri etkili olmuştur. Bazen kavmiyetçiliğe yakın düşünceleri bazen şamanizme, Eski Türkçü geleneklere yaslanan problematik yaklaşımı söz konusudur. İçinde bulunulan coğrafi ve siyasi durum Ziya Gökalp’ın fikirlerinin tutulmasını koylaştırmıştır.
Ziya Gökalp yeni kurulan bir devletin kurulması ve olgunlaşmasını sağlayacak kadar güçlü bir teorisyen değildir. Günümüzde bu teorisyenliğinin yetersiz olmasının neticelerinden kaynaklanan sorunlarla karşılaşmaktayız. Gökalp’ın fikir adamlığı büyük bir medeniyet geleneği oluşturan köklerle ilişkisi olmayan bir fikir adamlığıdır. Gökalp, İslam’dan koparılmış bir devlet ve hayat yapılanması vaat etmiştir.
Yorum Yap