Kant ve kurtlaşan insan

Kant ‘Ebedi Barış” denemesine politikacıların siyaset teorisyenlerini dikkate almadığını ve politikaların onları boş ve soyut düşünceli bilgiç olmakla suçladığını söyledikten sonra «İçinde gizlenmiş-saklı- yeni savaş nedeni –malzemesi – bulunan hiçbir antlaşma bir barış antlaşması olamaz» der.* Akıl sahibi, basireti ve feraseti olan bir siyasetçi hazırlanan metni iyi okuyabilen bir kişi olduğu gibi bu metnin uygulamasının nasıl olacağını ve mevcut metnin ne gibi sonuç ve uygulamalara yol açacağını iyi bilen bir siyasetçidir. Yine Kant «Hiçbir devlet başka bir devletin anayasasına ya da hükümetine zor kullanarak karışmamalıdır» diyerek sömürgeciliğe ve mandacılığa karşı çıkmıştır.

“Kant acaba bir İngiliz olsaydı böyle bir şey söyler miydi?” diye sorsak “elbette söyleyemezdi” diye bir şey söyleyebilirdik. Çünkü İngiliz ahlakı ve siyaset anlayışının Kant gibi bir adamı çıkarması pek fazla mümkün görünmüyor. İngiliz ahlaki duyumculuğun ve siyaset felsefesinin önemli temsilcilerinden T. Hobbes, D. Hume, A. Smith, J. Locke gibi filozoflar bunun en açık göstergesidir. “İnsan insanın kurdudur.” diyen Hobbes, “İnsan serçe parmağının ezilmesinden daha çok dünyanın yıkılmasını ister.” Ve yine “Çin’de açlıktan ölmekte olan ya da ölen birinden daha çok yakınında bulunan ve açlıktan ölmeyen, dilencilik yapan birini kendine daha yakın bulan” bir insan doğasından bahseden İngiliz Hume bunun en açık göstergelerinden biridir.

Bu felsefe ve yaklaşım “ötekine saygı duymamak” ve “benden olmayan canı cehenneme” diyen bir yaklaşımdır. Nitekim bu yaklaşıma sahip İngilizlerin girdiği ülkelerde iflah olmayan sorunlar ortaya çıkmaktadır. İngilizlerin girdikleri, istilah ettikleri birkaç ülkede huzur var. Bu huzuru da Amerika’da yerli Kızılderilileri, Avustralya ve Kanada’da mevcut yerlilerini katlederek edinmişlerdir. Adeta bu adamlara katliam yakışıyor. Nitekim Filistin de, Hindistan ve Pakistan’da, Kıbrıs’ta hala sorunlar devam etmektedir. Çünkü söz konusu devlet bu topraklara sorun ekerek bu topraklardan çıkmışlardır. Pakistan’da iç karışıklıklar ve eli kulağında darbe süreci hala devam etmektedir. Bugün kuzenleri ve stepnesi olan A.B.D Iraktan çekilmiş ama sorunlar katlanarak büyümüş, bölgede Saddam aranır olmuştur. Kant’ın dediği “Ebedi barış mı” mümkün görünmektedir. Çünkü ahlaki ve siyasal düşüncede büyük bir eğrilik var. Hz. Ali'nin dediği gibi "Eğri cetvelden doğru çizgi çıkmaz." Kant gibi adamlar insanın insanlaşmasını salık verirken Hobbes gibi insanlar insana adeta kurtlaşmaya teşvik ediyorlar.

*Not: İ. Kant’ın “Ebedi Barış Üzerine Deneme” eserinin üzerine bir değerlendirme yazısı yazan, bu yazıya katkıda bulunan ve kaynaklık eden Ahmet Hakan Çakır’a teşekkür ederim.