İstanbul listelerinde AK Parti Ermeni gazeteci Markar Esayan'ı 2. bölge 12. sıradan, CHP Selina Doğan'ı 2. bölge 1. sıradan, HDP Murad Mıhçı'yı 1. bölge 11. sıradan, Filor Uluk Benli'yi 2. bölge 10. sıradan ve Garo Paylan'ı 3. bölge 2. sıradan aday gösterdi.
Yazar ve gazeteci, halen Yenişafak gazetesinde köşe yazarlığı yapan Markar Esayan, seçilmesi halinde AK Parti'nin ilk Ermeni milletvekili olacak.
AK Parti'nin İstanbul 2. Bölge 12. sıra adayı Esayan, farklı partilerin seçilebilecek sıradan Ermeni adaylara yer vermesinin önemine işaret ederek, "Bu bizim normalimiz. Biz bu normalimizden 2000'e kadar son 70-80 yılda uzaklaşmıştık. Biz çok kültürlü Osmanlı devlet geleneğinden geliyoruz. Bu devlet geleneğinde çok kültürlülük yönetime de yansımıştı" dedi.
Özellikle 19. yüzyılda Osmanlı'nın yönetiminde farklı tebaalardan temsilcilerin önemli ve kritik görevler yaptığını ve bu durumu kimsenin garipsemediğini dile getiren Esayan, bunun toplumun renkliliğinin doğal bir sonucu olduğunu söyledi.
Esayan, bunun Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan itibaren kaybedildiğini ifade ederek, "Uzun yıllar monolitik, tek yapılı bir vatandaşlık mühendisliği üzerinden sadece azınlıklar, farklı dinlerden olanlar değil, toplumun neredeyse yüzde 90'lık kesimi devletin yönetiminden dışlandı, ötekileştirildi. 12 yıldır AK Parti yönetimiyle birlikte bir rehabilitasyon süreci yaşıyoruz, kendi özümüze, doğal, siyasi ve içtimai hayatımıza dönüyoruz. Bu adaylıklar da bununla ilgili" diye konuştu.
- "Devrimsel bir zihniyet değişikliği"
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın geçen yıl yayımladığı 1915 olaylarına ilişkin taziye mesajı, Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun Etyen Mahçupyan'ı başdanışman olarak davet etmesi, AK Parti'nin ilk parti programında ve sonraki uygulamalarında ötekileştirmeyi sona erdiren yaklaşım içerisinde olması, yasayla azınlıkların taşınmazlarının iade edilmesi gibi gelişmeleri hatırlatan Esayan, şöyle devam etti:
"AK Parti yönetimi bu anlamda devrimsel bir zihniyet değişikliğine gitti. Tüm bunlar tekrardan toplum olma yolumuzda büyük adımlar attığımızı gösteriyor. Açıkçası AK Parti'yi bu konuda diğer partilerle aynı safhada göstermeyi bir haksızlık olarak görürüm. AK Parti, gayrimüslimler dahil bütün ötekilere yaklaşımında çok daha ahlaki, ilkesel, risk alan ve bunu ilk günden itibaren gösteren bir parti. Pragmatik bir seçim taktiği olarak hiçbir zaman vatandaşlarının kimliklerine böyle yaklaşmadı. Benim adaylığım da doğal, onore edici bir sonuçtur. Benim için önemli olan zihniyetteki bu devamlılıktır. Bu noktada AK Parti'nin tercihlerini de çok daha tutarlı, demokratik, güvenilir buluyorum."
- "Diğer adaylar da memnuniyet verici"
Esayan, diğer partilerin de Ermeni aday göstermesinin memnuniyet verici olduğunu kaydederek, "AK Parti'nin bu ön açıcı hamleleri diğer partileri de değişmeye zorluyor. Bu önce belki biraz taklit ve taktik yoluyla oluyor. Ama taklit ede ede CHP'nin de demokratikleşeceğini düşünüyorum" diye konuştu.
CHP'nin Selina Özuzun Doğan'ı, İstanbul 2. Bölge 1. sıradan milletvekili adayı göstermesinin CHP için çok büyük bir adım olduğunu dile getiren Esayan, CHP'nin Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu'nun imzasıyla 3-5 yıl önce "Neden gayrimüslim vatandaşların mallarını iade ediyorsunuz" diyerek, Anayasa Mahkemesi'ne gittiğini hatırlattı.
- "Seçilirsem Türkiye'nin genel demokratikleşmesiyle ilgileneceğim"
Markar Esayan, 12-13 yıldır bu süreci başından beri takip eden birisi olarak, seçilmesi halinde Türkiye'nin genel demokratikleşmesiyle ilgileneceğini belirterek, yeni Anayasa'nın yapılmasını, çözüm sürecinin başarıyla sonuçlandırılmasını, başkanlık sistemiyle vesayeti tamamen tarihe havale etmeyi arzu ettiğini aktardı.
Bu gelişmelerin bütün vatandaşların hayatını olumlu anlamda etkileyeceğini ifade eden Esayan, halkın hayat kalitesini artıracak bu adımlara destek vereceğini vurguladı.
- "Benim için sürpriz oldu"
CHP'nin İstanbul 2. bölge 1. sıradan millletvekili adayı Ermeni asıllı Selina Doğan, sürpriz olarak tabir edilen isimlerden. Seçilmesine kesin gözüyle bakılan ve Meclis'e girmesi halinde uzun yıllar sonra parlamentodaki ilk Ermeni kadın milletvekili olacak Doğan, Notre Dame De Sion Fransız Lisesi ve Galatasaray Hukuk Fakültesi mezunu.
Ermenice ve Türkçe'nin yanı sıra Fransızca ve İngilizce bilen Doğan, birinci sıradan aday gösterilmesinin kendisi için de sürpriz olduğunu, evinde haberi öğrendiğinde büyük mutluluk yaşadığını söyledi.
Partilerin seçilecek sıradan Ermeni kökenli aday göstermesini olumlu bulan Doğan, "Sonuçta yasal zeminde, Meclis'te azınlıkların kendini temsil etme kabiliyetini sergileyebilmeleri, bu olanağı bulabilmeleri, içinde bulundukları konumda orayı dönüştürme imkanına sahip olabilmeleri önemli" dedi.
- "Çok önemsiyorum"
Ermeni kökenli adayların seçilebilecek sıralarda yer bulmasının zihniyet değişimi olarak yorumlanabileceğini aktaran Doğan, "Ermeni kökenli adayların seçilebilecek sıralarda yer bulmasını zihniyet değişimi olarak değil de 'vitrin aday' şeklinde değerlendirirsek bile çok önemli. Bunu kabaca söylüyorum. Çünkü benim kulağıma geldi 'vitrin aday' meselesi. Metafor yapmak gerekirse vitrindeki eşyaları özenle korumak ve onlara iyi bakmak gerekiyor" diye konuştu.
Seçim çalışmaları sürecinde toplumun farklı kesimleriyle görüşerek talepleri toplayacağını dile getiren Doğan, "En temel sorun şu; temsili görünür kılmak. Bunu tüm sesini duyurma imkanı bulamayan dezavantajlı gruplar için söylüyorum. Görünür kıldıktan sonra yasal zeminde elimden gelen çabayı sergilemek istiyorum" değerlendirmesinde bulundu.
- "HDP'nin hassasiyetinin tezahürü"
HDP de listelerinde seçilebilecek sıralarda azınlıklara yer verdi. İstanbul 3. bölge 2. sıradan milletvekili adayı gösterilen Ermeni asıllı Garo Paylan (Karabet Paylan), Özel Yeşilköy Ermeni İlk ve Ortaokulu'nun kurucuları arasında yer alıyor.
Paylan, CHP ve AK Parti'nin de seçilebilecek sıradan Ermeni asıllı aday göstermesine ilişkin, "Bu durum, HDP'nin bütün halkların temsiliyeti konusundaki hassasiyetinin tezahürüdür" dedi.
HDP'nin seçilebilecek sırada azınlık adaylara yer vermesinin doğal olduğunu belirten Paylan, "HDP'nin bütün kimliklerin temsili anlamındaki duruşu diğer partileri de etkilemiştir. AKP'nin de CHP'nin de bu konuda çalışmalarını görmekteyiz. Bu olumlu bir gelişme" diye konuştu.
Paylan, HDP'nin sembolik olarak Ermeni veya bir başka aday göstermeyeceğini kaydederek, bu kesimlerin aynı zamanda ortak siyasetin aktörleri olduğunu, Türkiye'nin eşitlik temelindeki geleceğinde bütün kimliklerin aktörlüklerini yapacaklarını ifade etti.
- "Türkiye'deki anlayış değişimi açısından güzel bir gelişme"
Ermeni adayların Türkiye'deki anlayış değişimi açısından da sevindirici bir gelişme olduğunu aktaran Paylan, şöyle devam etti:
"AKP daha çok muhafazakar kesimin, CHP Alevilerin ve şehirli modernlerin partisiydi. Tek kimlikli siyasetlerdi. Diğer kimliklerle çok fazla ilgilenmezlerdi. Bu anlamda partimizin ortaya koyduğu duruşun aldığı teveccüh diğer partileri de etkilemiştir. Bu da olumlu bir gelişmedir. Nihayetinde parlamentoda bu partiler olacak ve Türkiye'nin gelecek projesini konuşacak seçildikten sonra. Yeni anayasayı, toplumsal mutabakat projesini konuşacağız. Bu tip bir duruşun olması elbetteki Türkiye'nin geleceğini örmekte aktör olacak partilerin ortak uzlaşması anlamında iyi bir gelişmedir."
Paylan, Meclis'e girmek istemesi halinde adil bir hafızayla sadece Ermeni kesimin değil, bütün halkların sorunlarıyla ilgili çalışmalar yapmak istediğini söyledi.
- "Esas mesele kendi kimliğinle mücadele edebilmek"
HDP'nin İstanbul 1. bölge 11. sıra milletvekili adayı Ermeni asıllı Murad Mıhçı ise siyasete Özgürlük ve Demokrasi Partisi'nde başladı, Eşitlik ve Demokrasi Partisi'nin Kadıköy teşkilatında yöneticilik yaptı.
Bir gazetede köşe yazıları yazan, radyo programcılığı yapan ve aile firmasında satış müdürlüğü görevini üstlenen Mıhçı, "Bu seçimde farklı partilerden Ermeni adayların çıkması olumlu ama esas mesele bulundukları partide ne kadar kendi kimlikleriyle mücadele verebilecekleridir. Bu manada HDP içinde emek harcayan biri olarak, vekil olalım ya da olmayalım parti içinde söylemlerimiz var olacak. İşin özü partinin sembolik Ermeni adayı olmamak, HDP'de var olan esas fark bu" ifadelerini kullandı.
- "Sadece Ermeniler değil, bütün emekçiler için mücadele edeceğim"
TBMM'ye girmesi halinde "siyasi çizgisinin gerektirdiği tüm çalışmaların içinde söz söylemeyi" amaçladığını ifade eden Mıhçı, "Sadece Ermenilerin yaşadığı sorunlarla anılmak en arzu etmediğim durum. Sadece Ermeniler değil, bütün emekçiler için mücadele edeceğim" dedi.
Mıhçı, bugüne kadar Ermeniler ve Hıristiyanların sorunlarını bu kimlikleri taşımayanların konuştuğunu, Meclis'e girmesi halinde sıkıntılarını kendisinin dillendirmek istediğini söyledi.
Ermeni kökenli Filor Uluk Benli de HDP tarafından İstanbul 2. bölge 10. sıradan aday gösterildi. Benli de Ermenilerin aday gösterilmesinin önemine işaret etti.
