Ukrayna'da iş yapan Türk özel sektör temsilcileri AA muhabirinin ülkedeki gelişmelere ilişkin sorularını yanıtladı.
Ukrayna'nın turizm merkezi olan ve her yıl 6 milyon turist ağırlayan Kırım'ın geçen yıl Rusya Federasyonu tarafından ilhak edildiğini hatırlatan Pehlivan, sanayinin yüzde 15'inin bulunduğu ve ülke ihracatının yüzde 25'ini yapan Doğu Ukrayna'daki Donetsk ve Lugansk bölgelerinin oluşturduğu Donbas'ın önemli bir bölümünün fiili kontrolünün merkezi hükümetin elinden çıkmış durumda olduğunu belirtti.
Pehlivan, "Düşük yoğunluktaki savaşta ne yazık ki binlerce insan yaşamını yitirirken, 2015 yılı sonu itibarıyla, ülkenin 2013 yılında 180 milyar dolar olan milli gelirinin 75-100 milyar dolar arasında gerçekleşmesi öngörülüyor, bu rakam ortalama dolar kurunun nereye oturacağı ve ekonomideki reel küçülmeye bağlı olarak değişecek" değerlendirmesini yaptı.
- "Bankacılıkta batak-şüpheli alacak oranı yüzde 50"
Pehlivan, Ukrayna'nın iflas edip etmeyeceği tartışılırken, onlarca bankaya ödeme güçlerini kaybettikleri için Merkez Bankası tarafından el koyulduğunu anımsatarak, şunları kaydetti:
"Resmi verilere göre bankacılık sistemindeki batak-şüpheli alacak oranı yüzde 10 iken, uluslararası kredi değerlendirme kuruluşları bu oranı yüzde 50 olarak hesaplıyorlar. Daha birçok bankanın sistem dışına çıkacağı artık genel bir kabul. Merkez Bankasının el koyduğu bankaları ve önümüzdeki dönemde el koyacağı bankaları güçlü bir biçimde fonlaması gerekiyor, bunun için ise önemli bir kaynak gerekecek.
Ukrayna, 2014 yılında parası dolar karşısında en çok değer kaybeden ülke olurken, Merkez Bankası rezervleri ise IMF antlaşması öncesi 5,6 milyar dolara inerek, ülkenin aylık ithalatını bile karşılayamayacak seviyelere geriledi. 2013 yılında bir dolar 8 grivnadan işlem görürken, bir ara bir doların satış fiyatı serbest piyasada 40 grivnalara ulaştı. Şimdi ise Merkez Bankası kuru sağlanan ateşkes, alınan önlemler ve IMF antlaşmasıyla 23,5 grivnaya geriledi. Enflasyon resmi verilere göre yüzde 29'a ulaşırken, halkın hissettiği enflasyon oranı bu rakamın çok ötesinde."
- "Ukrayna'da kritik kurumların başında Türkler var"
IMF İcra Kurulu'nun Ukrayna'ya 4 yıl için 17,5 milyar dolarlık mali paket sağladığını aktaran Pehlivan, "İlk dilim 5 milyar dolar olarak 12 Mart'ta Ukrayna Merkez Bankası rezervlerine girdi. Aynı şekilde Ukrayna maliyesi Türkiye'nin de aralarında bulunduğu dost ülkelerden ikili antlaşmalarla kredi sağlıyor. Dünya Bankası, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, Avrupa Yatırım Bankası'nın yanı sıra AB'nin de ülkeyi belli alanlarda fonlaması söz konusu" diye konuştu.
Türkiye Ukrayna Serbest Ticaret Antlaşması'nın bu yıl içinde imzalanmasının söz konusu olduğunu belirten " diyen Pehlivan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ülkeye yaptığı ziyaretin iki ülke arasındaki uzun vadeli iş birliğini pekiştireceğini, ancak kısa sürede somut adımlar beklemenin iddialı bir yaklaşım olacağını söyledi.
Ukrayna'da Türk dizilerine yoğun ilgi görüldüğünü belirten Pehlivan, ülkedeki üst düzey profesyonel yöneticiler arasında önemli sayıda Türk bulunduğunu kaydetti.
Pehlivan, şöyle devam etti:
"Ukrayna'ya, IMF'den sonra en çok krediyi verecek olan Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası'nın ülke direktörü bir Türk. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'nın 1.000'in üzerinde personeli olan Ukrayna Özel Gözlem Misyonu'nun başında yine bir Türk diplomat bulunuyor. Birçok uluslararası şirketin Ukrayna operasyonlarının başında da Türk profesyonellerin olduğunu görüyoruz. Tüm bunlar Ukrayna'daki Türk ve Türkiye imajına olumlu katkıda bulunuyor."
- 700 Türk şirketi
Ukrayna'da, 700 civarında Türk firmasının 2,5 milyar doların üzerinde yatırımı bulunduğunu anlatan Pehlivan, Türk müteahhitlerin bugüne kadar 4 milyarın üzerinde tamamladıkları taahhüt olduğunu, ülkenin en büyük havalimanı, en büyük stadı, otoyollar, köprüler ve 5 yıldızlı otellerin Türkler tarafından inşa edildiğini anlattı.
Pehlivan, devamla şunları kaydetti:
"Ukrayna'daki Türk iş dünyası herşeye karşın ayakta durmaya çalışıyor hatta yatırımlara devam eden firmalarımız var. Turkcell'in ana hissedarı olduğu cep telefonu operatörü Astelit 2015 yılı içinde ülkede gerçekleşen en büyük yatırım miktarıyla ve her şeyden önce şeffaf bir ihaleyle ülkenin ilk 3G haklarını aldı. Ayrıca birçok ülke havayolu şirketinin Ukrayna operasyonlarını kapadığı ya da seferlerini azalttığı bir ortamda, bayrak taşıyıcı havayolu şirketimiz Türk Hava Yolları (THY), 13 yıldır uluslararası uçuş gerçekleşmeyen Herson'a, İstanbul'dan sefer başlattı, Zaporoje'ye ise yakın bir zamanda uçacak. THY, Ukrayna'daki şirketleri dünyaya, dünyayı ise Ukrayna'ya bağlıyor.
Bunlar güzel tablolar ancak çoğunluğu ithalatçı olan firmalarımız özellikle kurda yaşanan büyük değer kaybı ve ülkedeki siyasi, ekonomik istikrarsızlıktan dolayı ciddi zararlar gördü. Ukrayna'nın bağımsızlığını ilan ettiği 90'lı yılların başından bu yana burada faaliyet gösteren firmalarımız var. Bu altyapılar, iş bağlantıları kolay kurulmadı ve kaybedildiğinde yeniden tesisi uzun zaman alacaktır."
- "Ukrayna hala yatırım yapılabilir bir yer"
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türk Ukrayna İş Konseyi Başkanı Ruşen Çetin ise ülkenin doğusunun Rus askerler ve ayrılıkçıların denetiminde olduğunu söyledi.
Ülkenin doğusundaki tüm yatırımların sıkıntılı süreçler yaşadığını aktaran Çetin, "Bir ilerleme söz konusu değil, güvenlik problemi var. Her gün ne olacağı belli değil, insanlarda inanılmaz bir korku var. Doğudaki insanların büyük bir kısmı ya ülkenin batısına ya da Belarus'a göç etmiş durumda. Büyük bir kısmı da Rusya'ya göç etmiş durumdalar. Çadır şehirlerde 300 binin üzerinde insan var" diye konuştu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın son ziyaretinin Ukrayna'ya "yanınızdayız" mesajı verdiğini söyleyen Çetin, geziyi bir iyi niyet gezisi olarak niteledi.
Çetin, iki ülke arasında vizelerin kalkmasının başarılı bir adım olduğunu, buna karşın STA'da kısa süre içinde somut bir adım beklemediğini aktardı.
Ukrayna'daki mevcut sıkıntılı günlerde ülkede sebat eden şirketlerin gelecekte de başarılı olacağını söyleyen Çetin, "Tehlikeler, riskler var ama bu tehlikeler dünyanın pek çok yerinde var. Orta ve uzun vadeli yatırım planı bulunan iş adamları için hala yatırım yapılabilir bir yer" ifadelerini kullandı.
