Uluslararası toplumun demokratikleşme baskısının sürdürdüğü, Müslümanların yanı sıra 134 etnik topluluğun büyük bölümünün özerklik talep ettiği Myanmar'da dün 16 etnik silahlı isyancı örgüt, hükümete bağlı Bütünleştirici Arabulucu Çalışma Komitesi ile yapılan 7. tur görüşmelerde ateşkes anlaşmasının taslak metni üzerinde uzlaştı.
Yetkililer, ateşkes anlaşmasının nisan ayının sonunda imzalanması beklentisini dile getirirken, barış sürecini eleştirenler, ülkede hala güçlü konuma sahip ordunun, anlaşmaya bağlı kalıp kalmayacağının soru işareti olduğunu savunuyor.
- Myanmar'ın etnik sorunları -
Myanmar'da özellikle 1962 yılındaki askeri darbenin ardından özgürlüklerin kısıtlanması, Burman etnik unsurunun iktidardaki hakimiyetinin güçlenmesi, ekonomik, kültürel ve siyasi ayrımcılıklar, Müslümanlar gibi dini azınlıkları ve etnik toplulukları olumsuz etkiledi. 55 milyonluk ülkede nüfusun yüzde 60'ını oluşturan Burmanlar hala siyasetten ekonomiye, eğitimden ulusal güvenliğe kadar tüm kilit kademeleri elinde bulunduruyor.
Myanmar'da askeri vesayetin sürdüğü yaklaşık yarım asır boyunca diğer etnik unsurlar üzerindeki baskılar neticesinde, Burmanlar dışındaki 134 etnik topluluktan bazılarında silahlı mücadele eğilimi güçlendi. Ülkede şu an irili ufaklı ve etnik temelli 20'den fazla silahlı örgütün bulunduğu biliniyor.
Myanmar'da 2010 yılının son aylarında ordunun muhaliflere karşı yumuşama sinyalleri vermeye başlaması, kademeli olarak bazı siyasi mahkumların serbest bırakılması, gösterilere zaman zaman izin verilmesi, doğrudan yabancı yatırımların önündeki birtakım engellerin kaldırılması gibi adımlar, Batı ülkeleri tarafından olumlu karşılanarak teşvik edildi.
ABD Başkanı Barack Obama'nın ikinci kez seçilmesinin ardından 19 Kasım 2012 tarihinde ilk resmi dış ziyaretini Myanmar'a yapması, bu ülkeye verilen önemin en açık işareti oldu.
Siyasi faaliyetlerin hala oldukça sınırlı olduğu ülkede, Mart 2011'de Myanmar devlet başkanlığı görevine gelen emekli general Thein Sein'in siyasi tutuklulara af sözü vermesi ve ülkedeki tüm silahlı gruplarla ateşkes imzalanabileceğini söylemesi, iç barışa ilişkin umutları artırmıştı. Sein'in, bu açıklamasından hemen sonra ülkede 73 siyasi tutuklu serbest bırakılmıştı.
- 1947'ye dönüş talebi -
Askeri vesayetin sürdüğü Myanmar'da yönetimin silahlı gruplarla ateşkes ve nihai barış için atacağı adımlar beklenirken, etnik toplulukların ortak talebi ise özerklik.
Temel hak ve özgürlüklerin güvenceye alınmasını da isteyen topluluklar, azınlıklara özerklik hakkı tanıyan 1947 Panglong Anlaşması'nın azınlıklara sağladığı haklara saygı gösterilmesini istiyor.
İngiliz hakimiyetinin devam ettiği tarihte o zamanki "Burma" yönetimi, Kaçinler, Şanlar ve Çinler arasında varılan anlaşma, dönemin Burma lideri Aung Sang'ın imzadan 45 gün sonra suikaste kurban gitmesiyle rafa kaldırılmıştı.
Hükümetin ülkedeki tüm silahlı etnik unsurlarla ateşkes anlaşması imzalamak niyetinde olduğunu açıklamasının ardından Aung Sang'ın kızı, aynı zamanda Myanmar mahalefetinin lideri Aung Sang Suu Çi, yapılacak barış görüşmelerine destek vereceğini açıklamıştı.
Myanmar'da belli başlı silahlı etnik gruplar arasında Birleşik Va Devleti Ordusu, Kaçin Bağımsızlık Ordusu ve Şan Devleti Ordusu'nun, Myanmar ordusuna karşı etkili bir direniş gösterdiği biliniyor. Ülkede Myanmar yönetimine direnişte öne çıkan örgütler şöyle:
- Birleşik Va Devleti Ordusu -
Burma Toplum Partisi'nin 1989'da dağılması üzerine kurulan Birleşik Va Devleti Ordusu (USWA), ülkedeki en büyük silahlı etnik hareket olarak gösteriliyor.
Myanmar'ın doğusunda Çin sınırında geniş bir bölgeyi kontrol eden USWA, güneyde Tayland sınırında da bu bölgenin üçte biri kadar bir alanı elinde bulunduruyor.
Vaların her iki bölgedeki toplam nüfuslarının 1 milyon civarında olduğu tahmin ediliyor.
Myanmar yönetimiyle 1989'da ateşkes imzalayan USWA, 2009'da askeri yönetimin ülkedeki azınlık güçlerini Sınır Muhafız Kuvvetleri'ne (BFG) dahil etme teşebbüsüne tepki olarak yeniden silahlandı.
Çin devleti tarafından desteklendiği iddia edilen örgütün 30 bin silahlı adamının olduğu tahmin ediliyor. 2005'te kontrolündeki bölgeleri "afyon yetiştirilen serbest bölge" ilan eden USWA, uyuşturucu kaçakçılığından gelir sağlamakla suçlanıyor.
- Kaçin Bağımsızlık Ordusu -
General Ne Vin'in Myanmar'da 1962'de darbe yapmasıyla, Kaçin Bağımsızlık Ordusu'nun (KIA) kuruluşu ilan edildi.
Ülkenin en kalabalık ikinci silahlı unsuru olarak gösterilen KIA'nın kuzeyde kontrol ettiği bölgenin nüfusu iki milyondan fazla.
En düzenli silahlı güç olarak da dikkat çeken KIA'nın siyasi temsilcileri, 1994 yılında yönetimle ateşkes anlaşması imzaladı, fakat askeri yönetimin kendilerini Sınır Muhafız Kuvvetleri'ne (BFG) dahil etme çabası sonrasında yeniden silahlandı.
2011'den beri devam eden çatışmalarda 100 binin üzerinde bölge sakinin yerinden olduğu belirtiliyor.
Çin'in arabuluculuğunda yapılan görüşmelerde geçen yıl mayıs ayında Myanmar hükümetiyle 7 maddelik ateşkes anlaşması imzalayan grup, bu tarihten sonra hükümet güçlerinin kendilerine 20 kez saldırdığını ileri sürmüştü. Haziran sonunda taraflar arasında yaşanan gerginliğin ardından yapılan görüşmelerde, KIA'nın Kaçin eyaletinin başkenti Myitkyina'da irtibat ofisi açması kararlaştırılmıştı.
- Şan Devleti Ordusu -
Hükümet güçlerinin 1964'de Doğu Myanmar'daki Şan topraklarına girmesi üzerine kurulan örgüt daha sonra kuzey ve güney olmak üzere iki parçaya ayrıldı.
Örgütün kuzey grubu 1989'da, güney grubu ise ocak 2012'de Myanmar yönetimiyle ateşkes anlaşması imzaladı. Ancak o günden bu yana Güney Şan Devleti Ordusu ile Myanmar ordusu arasında 120'den fazla çatışma çıktığı kayıtlara girdi.
Güney Şan Devleti Ordusu'nun 6 ile 10 bin silahlı adamı bulunuyor ve siyasi kanadını Şan Devleti İlerici Partisi oluşturuyor.
Myanmar ordusu ile Şanlar arasında çatışmaların kalıcı olarak önlenmesi için son olarak geçen yıl temmuz ayında görüşmeler yapıldı, ancak bundan iki gün sonra tekrar çatışma yaşandı.
- Ulusal Demokratik İttifak Ordusu -
Myanmar'ın Çin sınırındaki Çin kökenli etnik Kokang unsuru tarafından kurulan Ulusal Demokratik İttifak Ordusu (MNDAA) 1989'da askeri yönetimle ateşkes imzaladı.
Yaklaşık yirmi yıl aradan sonra, Myanmar yönetiminin MNDAA'yı BFG'ye dahil etme çabası üzerine yeniden başlayan çatışmalar ülkede son dönemlerde yaşanan en şiddetli çatışmalara dönüştü.
Vaların USWA oluşumu ile yakın ilişkileri olan örgüt, geçen yıl haziran ayında hükümet güçleri ve USWA arasında yapılan anlaşmanın şartlarına kendilerinin de uyacağını açıkladı.
"Mogla" grubu olarak da bilinen örgütün bin 200 silahlı adamı olduğu ifade ediliyor.
- Karen Ulusal Bağımsızlık Ordusu -
1949'da İngilizlerin Burma'dan çekilmesi sonrasında silahlanan Karen Ulusal Bağımsızlık Ordusu, ülkedeki en eski isyancı gruplar arasında gösteriliyor.
Karen Ulusal Birliği'nin bir parçası olan örgüt, ülkenin güneydoğusundaki Karen bölgesinde etkili. 2013 yılında yönetimle barış anlaşması imzalayan örgütle, BFG arasında zaman zaman küçük çaplı çatışmalar yaşanıyor.
- Demokratik Karen Budist Ordusu -
Ülkenin güneydoğusunda Karen Ulusal Bağımsızlık Ordusu'na komşu toprakları kontrol eden Demokratik Karen Budist Ordusu (DKBA), 1994'te Karen Ulusal Bağımsızlık Birliği'nden ayrılanlar tarafından oluşturuldu.
DKBA'nın 6 bin civarında silahlı adamı olduğu tahmin ediliyor. Hükümetin kontrolündeki BFG'ye ilk katılan örgüt olarak dikkat çeken DKBA'nın siyasi kanadını ise Demokratik Karen Budist Örgütü oluşturuyor.
DKBA'nun BGF'ye katılmayı reddeden ve örgütten ayrılan fraksiyonlarının bir kısmı 2011'de Myanmar yönetimiyle barış görüşmelerine başladı, fakat 2012 yılı şubat ayında yeniden silahlı mücadeleye döndü.
- Karenni Ordusu -
Karenni Ordusu, Myanmar ordusunun Karenni, şimdiki adıyla Kayah eyaletini işgal ettiği 1951'de kuruldu.
Ordunun siyasi kanadını Karenni Ulusal İlerici Partisi oluşturuyor. Ülkenin güneydoğu bölgesindeki Kayah topraklarında etkili olan örgüt, 2012'de yönetimle ateşkes anlaşması imzaladı. Ateşkes halen yürürlükte.
- Çin Ulusal Cephesi -
Çin Ulusal Cephesi (CNF), özerklik arayışında birçok muhalif Çin grubunun bir araya gelmesiyle 1988'de kuruldu. Myanmar'ın Hindistan sınırındaki Çin eyaletinde etkili olan CNF'nin temsilcisi Çin Ulusal Ordusu, Ocak 2012'de yönetimle barış anlaşması imzaladı.
Anlaşma gereği CNF, Myanmar ordusu tarafından düzenli olarak denetleniyor. En son denetim, 16 Haziran'da CNF'nin Hindistan sınırındaki Viktorya kampına düzenlenmişti.
- Myanmar Ulusal Demokratik İttifak Ordusu -
"Kokang" grubu adıyla da bilinen Myanmar Ulusal Demokratik İttifak Ordusu'na, 2009'da cunta yönetimi tarafından geniş kapsamlı bir operasyon düzenlendi. Doğu Şan Devleti Ordusu adıyla da bilinen örgütün, başkentleri Laogai'nin Myanmar yönetimi tarafından ele geçirilmesi üzerine 30 bin kişiyle birlikte Çin'e göç ettiği ileri sürülüyor. Myanmar Ulusal Demokratik İttifak Ordusu ile güvenlik güçleri arasında 9 Şubat'tan bu yana çatışmalar sürüyor.
- Yeni Mon Devleti Partisi -
Yeni Mon Devleti Partisi (NSMP) tarafından 1949'da kurulan silahlı cephe, 1995'te yönetimle ateşkes anlaşması imzaladı fakat BFG'ye katılmayı reddetti. Şubat 2012'de yönetimle barış görüşmelerine başlayan örgütün 800 civarında aktif silahlı mensubu olduğu tahmin ediliyor.
