Küresel piyasalarda doların hakimiyeti artıyor

Geçen yılın küresel ekonomik büyümeye yönelik endişelerle tamamlanmasının ardından, bu yıla bir yandan Yunanistan ile Avrupa'da devam eden ekonomik sorunlar ve Rusya-Ukrayna başta olmak üzere jeopolitik gerilimler, bir yandan da ABD ekonomisindeki pozitif ayrışmanın piyasalar üzerindeki negatif etkisiyle başlandı.

Bu süreçte, Avrupa ve Japonya merkez bankalarının ABD Merkez Bankası'nın (Fed) sona erdirdiği rekor teşvik programını devralması küresel ekonomiye umut doğururken, Fed'in faizleri artırmak için belirlediği çıpalardan biri olan ABD istihdam piyasasındaki iyileşme, uluslararası rezerv para birimi olan doların küresel piyasalarda gücünü artırdı.

Özellikle geçen hafta ABD'de açıklanan istihdam verilerinin beklentilerin üzerinde gelmesi, Fed'in bu ayki toplantısına ilişkin karar metninden "sabırlı" ifadesini kaldıracağı, haziran ayında da faizlerde artırıma gideceği tahminlerini güçlendirdi. Tüm bu gelişmelerle merkez bankalarının aldığı tedbirlere karşın, doların diğer ülke para birimleri karşısındaki yükselişi önlenemedi ve birçok ülke piyasası satış baskısı altında kaldı.

Geçen yılın temmuz ayında 81,5 seviyelerinde bulunan dolar endeksi, yılın ilk ayına hızlı başladı ve yaklaşık 12 yılın zirvesini gördü. Dolar endeksi, yıl başından itibaren yükselişini sürdürdü ve 99,0 seviyeleri görüldü. Dolardaki yükselişe karşın avronun sakin seyretmesi ise avro/dolar paritesinin Nisan 2003'ten bu yana ilk kez 1,06 seviyelerine gerilemesine yol açtı.

Analistler, Fed'in gelecek hafta gerçekleştirilecek toplantısında sözlü yönlendirmede bir değişikliğe gidip gitmeyeceğinin piyasaların odağında bulunduğunu belirterek, faiz artırımına yönelik verilecek herhangi bir sinyalin dolar endeksinin yönünde etkili olabileceğini ifade ediyor.

- En fazla değer kaybı Ukrayna Grivnası'nda

Yılbaşından bu yana dolara olan talebin artması, en çok Rusya'yla yaşanan gerilim sonrasında ekonomik anlamda da zor günler geçiren Ukrayna'nın para birimi grivnayı etkiledi. Dolar karşısında geçen yılı 15,774 seviyelerinden kapatan ve şubat ayında 33,725 seviyelerine kadar yükselen grivna, iki ülke arasında uzlaşmanın sağlanmasıyla mart ayında kayıplarının bir kısmını telafi etti. Ancak, mart ayında dolar/grivna paritesindeki toparlanmaya karşın, yıl başından bu yana yüzde 36,5'lik değer kaybıyla Ukrayna Grivnası dolar karşısında en fazla zarar gören para birimi olarak kayıtlara geçti.

Brezilya Reali ise yıl başından bu yana dolar karşısında en kötü performansı gösteren ikinci para birimi oldu. Brezilya Reali, ülke merkez bankasının aldığı faiz artırım önlemine karşın dolar karşısında yıl başından bu yana yaklaşık yüzde 16,8 değer kaybetti. Dolar/ruble paritesi geçen yılı 2,658 seviyelerinden tamamlarken, bu yıl 3,10 seviyesinin üzerinde seyrediyor.

Türk Lirası ise Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın aldığı birçok önleme karşın dolar karşısında zayıf bir seyir izledi. Dolar/TL paritesi, ocak ayında en düşük 2,27 seviyelerini görürken, bu dönemden sonra yükseliş trendine girdi. Son zamanlarda yükselişi ivme kazanan ve 2,6476 ile tüm zamanların en yüksek seviyesini gören dolar/TL, böylece yıl başından bu yana yaklaşık yüzde 13 artış kaydetti.

Yılbaşından bu yana dolar karşısındaki performanslarına bakıldığında, Japon Yeni'nde 122,023 ile yaklaşık son 8 yılın zirvesi görülürken, Güney Afrika Randı'nda da yüzde 6,8'lik değer kaybı yaşandı.

Aynı dönemde dolar/Rus Rublesi paritesinde ise Ukrayna'yla yaşanan gerilimin ardından Batılı ülkelerin yaptırımları ve petrol fiyatlarındaki sert düşüşün ardından görülen kayıpların bir kısmı telafi edildi. Rus Rublesi, geçen yılı 60,75 seviyelerinden tamamlarken, bu yıl 72 sınırını test etmesinin ardından 62,5 seviyelerine kadar geriledi.

- En iyi performansı rupi sergiledi

Gelişen ve gelişmiş ülke para birimlerinde yaşanan dalgalanmalara karşın, Hindistan Rupisi dolar karşısında istikrarlı bir grafik çizdi. Dolar/rupi paritesi yıl başından bu yana 61,3 - 63,6 bandı arasında bir seyir izlerken, bu dönemde dolar karşısında yüzde 0,4 gibi sınırlı bir oran da olsa kazanç elde etti.

Bazı para birimlerinin yıl başından bu yana dolar karşısındaki performansı şöyle;