Hocalı Katliamı'nın tanıklarından Saide Alekberova (52), Ermenilerin 1992 yılındaki saldırısında esir düştü, işkencelere maruz kaldı.
Ermeni katliamında eşi, annesi, iki kız kardeşi, yeğenleri, kayınvalidesi ile kayınatası, kayınbiraderi dahil 49 yakınını kaybeden Alekberova, o günlere AA'ya anlattı.
Hocalı'nın 25 Şubat 1992'de Ermeniler tarafından ablukaya alındığını, top ateşine tutulduğunu belirten Alekberova, kasabadaki tüm kadın ve çocukların bodrumlarda saklanmak zorunda kaldığını söyledi.
Ermenilerin köylere girdiğini kasabanın merkezine yaklaştığını öğrenince kaçmaya çalıştıklarını aktaran Alekberova, tüm evlerin yandığını, insanların panik halinde koşuşturduğunu ifade etti.
Alekberova, "Şiddetli soğuk ve kar vardı. O havada dokuz kişiyle beraber buz gibi bir nehri geçerek ormanlık alana girdik. Niyetimiz Ağdam bölgesine gitmekti. Fakat yolu tanımıyorduk. Sabaha kadar ormanda bekledik. Kaçmaya çalıştık fakat pusu kuran Ermeni askerleri bizi esir aldı. Yardımcı olmak için yanımızda bulunan genç bir askeri oracıkta öldürdüler" diye konuştu.
-"Gördüklerim karşısında kelimeler yetersiz"
Değerli eşyalarının Ermeni askerlerince alındığını vurgulayan Alekberova, Eskeran'daki hapishaneye götürüldüklerini aktardı.
Alekberova, esaret günlerinde yaşadıklarını şöyle anlattı:
"80 kadın ve çocukla bir koğuşa kapatıldık. Yan tarafımızda erkekleri tutuyorlardı. Hem onlara hem de bize işkence ediyorlardı. Annelerinin elinden genç kızları alıp götürüyorlardı. Kimsenin karşı koymaya gücü yetmiyordu. Gördüklerim karşısında kelimeler yetersiz. Kadınların ve erkeklerin bağırtısı bir birine karışmıştı. Çığlıklar, yakarışlar arşa yükselmişti sanki."
Esir Azerbaycanlılara sadece Ermenilerin değil Rus tankçıların da işkence yaptığını öne süren Alekberova, "Kadınların Rus askerleri tarafından kocasının yanından alınıp götürülmesine, hamile kadınların karınlarına dipçikle vurulmasına şahit oldum. Gözlerimin önünde bir gencin başını, bir kadının göğsünü kestiler. Bir çocuğun gözleri önünde babasını öldürdüler. Büyüdüklerinde intikam almasınlar diye erkek çocuklarını, gençleri öldürüyorlardı" dedi.
- "Hocalı'ya dönmek istiyoruz"
Hapishanede iki gün tutulduktan sonra Azerbaycan'ın elindeki bir Ermeni'nin cesediyle değiştirildiğini ve Ağdam'a götürüldüğünü anlatan Alekberova, katliamda çok sayıda akrabasının öldürüldüğünü kaydetti.
Ermenilerin katlettiği yakınlarının fotoğraflarına bakarak gözyaşı döken Alekberova, şöyle devam etti:
"Eşim, annem, iki kız kardeşim, kız kardeşlerimin üç çocuğu, kayınvalidem, kayınatam, kayınbiraderim, teyzem dahil 49 yakınımı kaybettim. Bazı akrabalarımın cesedini 19 Mart'ta Ağdam'a getirerek defnettik. Ağdam da daha sonra işgal edildi. Mezarları orada kaldı. Bugün Hocalı'ya gitmek istiyoruz. Fakat orada en yakın insanlarımızı bulamayacağız. Onların ruhlarının şad olması için Hocalı'ya dönmek istiyoruz."
- Hocalı'da ne oldu?
Ermeni güçlerinin 1991'in sonlarına doğru ablukaya aldığı Hocalı, 936 kilometrekarelik alana sahip, 2 bin 605 ailenin, toplam 11 bin 356 kişinin yaşadığı bir kasabaydı. Aralık 1991'de Karabağ'ın başkenti olarak kabul edilen Hankendi şehrini işgal eden Ermenilerin bir sonraki hedefi, bölgenin tek havaalanına sahip ve stratejik önem taşıyan Hocalı'yı ele geçirmekti.
Hocalı'nın etrafındaki bütün köy ve yolları tek tek ele geçiren Ermeni güçleri, kasabanın diğer illerle karayolu bağlantısını kesti. Hocalı'nın diğer bölgelerle tek bağlantısı olan helikopter ulaşımı, 28 Ocak 1992'de Şuşa Ağdam seferini yapan helikopterin Ermeniler tarafından vurulmasıyla ortadan kalktı. Bu olayda çoğunluğu kadın ve çocuklardan oluşan 44 sivil hayatını kaybetti.
Ocak ayının başlarından itibaren elektrik verilmeyen Hocalı'nın savunması sadece hafif silahlara sahip yerel savunma güçleri ve az sayıdaki milli ordu askerinden ibaretti. 25 Şubat 1992'den itibaren Hocalı'ya saldırıya başlayan Ermeniler, bölgede bulunan Sovyet ordusuna bağlı 366. Zırhlı Alayı'nın bütün araçlarını kullanarak şehri iki saat boyunca top ve tank ateşine tuttu. Saldırıdan bir gün sonra ise hafızalardan yıllarca silinmeyecek "Hocalı katliamı" yapıldı.
Resmi verilere göre, Hocalı katliamında savunmasız durumdaki 106'sı kadın, 83'ü çocuk olmak üzere 613 Azerbaycan vatandaşı hayatını kaybetti. Katliamdan 487 kişi ağır yaralı olarak kurtuldu, Ermeni güçleri bin 275 kişiyi rehin aldı. Esirlerin 150'sinden bir daha haber alınamadı.
