Kuşatma altındaki Saraybosnalıların yaşadıklarının kanıtı olan Saraybosna güllerinin kimi yolların onarımı sırasında, kimi ise insanların verdiği zarar nedeniyle yok oluyor. Savaşta yakınlarını kaybeden kent sakinleri ise Saraybosna güllerinin, gerçeğin unutulmaması adına korunması gerektiğini düşünüyor.
Savaşta 11 yaşındaki kızı İrma'yı kaybeden Kuşatma Altındaki Saraybosna'da Öldürülen Çocukların Aileleri Derneği Başkanı Fikret Grabovitsa, Saraybosna güllerinin yerlerinin belli olmasının, kendileri için özel öneme sahip olduğunu söyledi.
Kuşatma altındaki Saraybosna'da hayatını kaybeden her vatandaşın hatırlanması için bu tür sembollerin korunmasının önemine dikkati çeken Grabovitsa, savaşın üzerinden sadece 20 yıl geçmesine rağmen insanların yakın tarihlerini unutmaya başladığını ve bu tarihten ders çıkarmadığını savundu.
Grabovitsa, "Güller, vatandaşlar ve gelecek nesilleri için birer uyarıdır. Güller insanları geçmişe döndürüp, kuşatma altındaki kentte neler yaşandığını hatırlatmalı" diye konuştu.
Savaşta 17 yaşındaki kızı Maya'yı kaybeden Saraybosnalı Melita Cokiç de kızının havan topu saldırısı sonucu hayatını kaybettiğini belirterek, kızının öldürüldüğü yerde daha önce bir "Saraybosna Gülü" bulunduğunu ancak yapılan yol onarımı sırasında bu gülün yok olduğunu söyledi.
Savaşın izleri olan güllerin kaybolmasından ve yaşananların unutulmasından dolayı üzüntü duyduklarını anlatan Cokiç, "Sık sık insanların 'artık her şey geride kaldı, yaşananları unutmak gerek' dediklerini duyuyorum ancak şunu söylemem gerek ki yaşananlar unutulamaz. İnsanlar her zaman Saraybosna'da yaşananları hatırlamalı, hatırlatmalı" şeklinde konuştu.
- "Kentin ve mücadelenin sembolü"
"Saraybosna Gülleri" filminin senaristi Roger M. Richards de güllerin kentin ve kuşatma boyunca verilen mücadelenin sembolü olduğunu söyledi.
Saraybosna'ya kuşatmanın başladığı tarihlerde geldiğini hatırlatan Richards, Saraybosna güllerinin korunması için herhangi bir adım atılmadığı takdirde, gelecek nesillerin de bundan zarar görebileceği konusunda endişeli olduğunu ifade etti.
Saraybosna Kantonu Kültürel, Tarihi ve Doğal Mirası Koruma Kurumu'ndan yapılan açıklamada, Saraybosna güllerinin kuşatma dönemine ait özgün anıtlar listesinde yer aldığı belirtilirken, bu güllerin ilk kez 1996 yılında savaşta yakınlarını kaybeden vatandaşların girişimiyle ortaya çıktığı belirtildi.
Saraybosna Kantonu Kültürel, Tarihi ve Doğal Mirası Koruma Kurumu Uzmanı Amra Çusto, yerel yönetimlere birçok kez yazı göndererek, Saraybosna güllerinin korunmasının önemine işaret ettiklerini ancak Saraybosna güllerine zarar verenlere yaptırım uygulayacak bir yasal düzenlemenin olmamasının bu konuda büyük eksiklik olduğunu söyledi.
Saraybosna Kantonu Gazi ve Engelli İşleri Bakan Yardımcısı Osman Smayloviç de bir alanın Saraybosna Gülü olarak işaretlenmesi için söz konusu yerde en az üç kişinin hayatını kaybetmiş olması şartının arandığını belirterek, ilk etapta kentte 100'e yakın Saraybosna Gülü bulunduğunu ancak daha sonra bakanlık tarafından yapılan araştırmalar neticesinde bazıları "en az üç vatandaşın öldürülmesi" kriterine uymadığından bu sayının 50'ye indiğini vurguladı.
Saraybosna Kantonu Savaşın Sivil Kurbanları Birliği'nin verilerine göre, bin 425 gün süren kuşatma boyunca Saraybosna'ya günde ortalama 329 top mermisi düştü, bin 601'i çocuk 11 bin 541 sivil hayatını kaybetti, 50 binden fazla sivil yaralandı.
