Son olarak Gürpınar ilçesine bağlı Yurtbaşı Mahallesi'nde Erken Demir Çağı'na ait olduğu değerlendirilen 3 bin yıllık kale bulundu.
Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Mehmet Top, mahalle muhtarı İrfan Yücel'in girişimleri sonucu yerini tespit ettikleri kalede inceleme yaptı.
İlçe merkezine yaklaşık 80 kilometre mesafedeki kaleye, bir saatlik zorlu tırmanışın ardından ulaşılabiliyor. Bölgeye hakim, yüksek bir tepenin zirvesine kurulan kalenin duvarları, zamanla yıkılarak taş yığınlarına dönüşmüş durumda.
Muhtar Yücel ve mahallelilerle kalenin bulunduğu alana çıkan Top, burada bulduğu çanak, çömlek parçalarını detaylı inceleme yapmak amacıyla topladı.
Top, AA muhabirine açıklamasında, 2007 yılından beri Hoşap Kalesi'nde kazı çalışması yürüttüklerini ve kale civarındaki kültürel doku hakkında araştırmalar yaptıklarını anımsattı.
Araştırmaların önemine değinen Top, muhtarın bilgi vermesi üzerine Yurtbaşı Mahallesi'ndeki kaleye ulaştıklarını söyledi. Kalenin bölge halkı tarafından eskiden beri "Derbend Kalesi" adıyla anıldığını anlatan Top, şöyle devam etti:
"Araştırmalarımda buranın Erken Demir Çağı'na ait bir kale olabileceği fikrine ulaştım. Gerek buradaki taş duvar kalıntıları gerekse yerlerde bulduğumuz seramik parçaları buranın bir yerleşim yeri olduğunu bize kanıtlıyor. Muhtemelen bir yayla yerleşimi. İzler buradaki kültürün daha çok bizi Urartu öncesi, Erken Demir Çağı'na götürebileceğine işaret ediyor. Yani bu çağ, Milattan Önce (MÖ) bin 200 ile bin 300'lerden başlıyor, M.Ö bin 800'lü yıllara kadar geliyor. Zaten biliyoruz ki Van'da kale mimarisi o dönemlerde başlayarak daha sonraki dönemlerde de devam etmiş."
- Yaklaşık 3 bin yıllık bir kale
Kalede yaptıkları araştırmanın bir ön temas olduğunu ve daha detaylı incelemenin arkeologlar tarafından yapılması gerektiğini anlatan Top, konuyla alakalı Van Müzesi'ne bilgi verdiğini, bu alanın kayıtlarda olmadığını, kayıtlara alınması için gerekli işlemlerin başlatılacağını ifade etti.
Top, "Bu yaklaşık 3 bin yıllık bir kale. Çünkü o dönem kaleleri, iri taşların oluşturduğu duvarlarla yapılıyor ve kesinlikle harç kullanılmıyordu. Bağlayıcı bir unsur yok. Bir yüzü ise düzeltilmişti. Daha çok yaylaya ve vadiye hakim noktalarda kuruluyordu. İşte aradığımız bu özelliklerin hepsini burada görmemiz mümkün" dedi.
Muhtar Yücel ise Yrd. Doç. Dr. Top ile Hoşap Kalesi kazılarında tanıştığını ve ona mahallerindeki bu kaleden bahsettiğini anlattı.
Daha sonra Top'u mahallelerine davet ettiklerini dile getiren Yücel, "Mahallemizde bir kale olduğunu biliyorduk ancak bu kadar önemli olduğunu bilmiyorduk. Sağolsun Mehmet hoca da bizi kırmayıp buraya gelerek kaleyi gün yüzüne çıkardı. Bizi de bu konuda aydınlattı. İnşallah yetkili birimlerinde yardımıyla bu tarihi değerlendiririz" şeklinde konuştu.
