Tam adıyla Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi, 1992 yılından itibaren düzenlenen Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları Zirvelerinin ürünü olarak 2009'da Nahçıvan'da imzalanan anlaşmayla kuruldu. Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan'dan oluşan konseyin projelerinde Türkmenistan da rol alıyor.
Konseyin yeni genel sekreteri Azerbaycanlı diplomat Ramil Hasanov, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2009'da Nahçıvan'da Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in ev sahipliğinde gerçekleştirilen zirvede Türk devletlerinin tarihte ilk defa bir araya gelerek Türk birliğini, Türk Konseyi adı altında kurduklarını anlattı.
Türk Konseyi'nin kurulması yönündeki teklifin sahibinin Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev olduğu bilgisini veren Hasanov, dönemin Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan'ın da teklife destek verdiğini vurguladı.
Türk Konseyi'nin üyeleri arasında askeri alan dışındaki tüm alanlarda işbirliğini öngören bir uluslararası kuruluş olduğunu belirten Hasanov, konseyin 4 üye devleti Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, İslam İşbirliği Teşkilatı ve Birleşmiş Milletler gibi daha geniş uluslararası platformlarda temsil edebildiğini kaydetti.
Konseyin, faaliyet gösterdiği işbirliği alanları itibarıyla üyelerinin gelecekte Avrupa Birliği'ne benzer bir entegrasyonuna açık olduğunu ifade eden Hasanov, ancak bunun uzun yıllar alacak bir süreç olduğunu dile getirdi.
- "Turancılık" yakıştırması
Hasanov, Türk Konseyi'nin zaman zaman bir STK gibi algılandığını ancak bunun yanlış bir algı olduğuna işaret ederek, "Biz sivil inisiyatif değiliz. Bunun, iyi anlaşılması lazım. Konseyde görev yapan 17 diplomat, 4 üye ülkenin 10 bakanlığı arasında koordinasyonu sağlıyor. Ben de genel sekreter olarak devlet başkanlarına karşı sorumluyum" diye konuştu.
Konseyle ilgili bir diğer yanlış algının da "Turancılık, ırkçılık, kafatasçılık" gibi yakıştırmalarda kendini gösterdiğine dikkati çeken Hasanov, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Temel prensibimiz 'Herkese saygılıyız, herkesten de saygı bekliyoruz.' Türk Konseyi'nin amacı bölgesinde barışa, istikrara, ekonomik refaha, toleransa, halkların yakınlaşmasına katkı sağlamak. Din, dil, ırk farkı bizim için yok, insanlık ve insan değerleri var, 4 kardeş devletin birlikte çalışmasının başka ülkelere, bölgelere zararları değil, katkıları ve faydaları vardır."
- "Macaristan da üye olabilir"
Konseye tam üyelik için temel şartın, üye olmak isteyen devlette resmi dillerden en az birinin Türkçe olması olduğunu belirten Hasanov, "Ancak misafir ve gözlemci üye statüleri de bulunuyor. Bölgeden veya bölge dışından devletler de bu statüleri kazanarak bizimle işbirliğine gidebilirler" dedi.
Konseyin potansiyel tam üyelerinden birinin Macaristan olduğuna değinen Hasanov, bu ülkenin kökeninin Avrupa Hun Devleti ve Macarca'nın Altay dil ailesine mensup olduğunu söyledi.
Macaristan'ın yakın zamanda Türk Konseyi'nin bir alt kuruluşu olan Türk Parlamenter Assemblesi'ne (TÜRKPA) gözlemci üye kabul edildiğini anımsatan Hasanov, ayrıca Macar Bilimler Akademisi ile yine konseyin bir diğer alt kuruluşu olan Astana merkezli Türk Akademisi arasında iyi ilişkiler bulunduğunu kaydetti.
- "Ortak tarih kitabı hazır"
Konsey çalışmalarının ekonomi, sanayi, ulaştırma, kalkınma, milli eğitim, gençlik ve spor, kültür, enformasyon teknolojileri ve gümrük gibi alanlarda yoğunlaştığını anlatan Genel Sekreter Hasanov, konseyin işbirliği çalışmalarının en çarpıcı örneklerinden birinin üye ülkelerin tamamında okutulacak ortak tarihi kitabı olduğunu dile getirdi.
Avrupa Birliği'nde üye ülkelerin kendi tarihlerinin yanı sıra Avrupa tarihini de okuduğuna değinen Hasanov, şöyle konuştu:
"Türk Akademisi, 15. yüzyıla kadar gelen ortak tarih kitabının taslağını 26 Kasım'da Bakü'de üye ülkelerin milli eğitim bakanlarına sundu ve bakanların olurunu aldı. Mayıs ayında bakanlar kitabın son halini onaylayacak. Devlet başkanlarının ve meclislerin onayından sonra, kitabın 2016 öğretim yılında 8. sınıflarda okutulmaya başlanacağını öngörüyoruz."
- "İlk diaspora merkezi, Kiev'de 24 Aralık'ta açılacak"
Hasanov, konseyin diğer bir çalışmasının "Kardeş Limanlar" projesi olduğunu ifade ederek, "Hazar'da Türkmenbaşı ve Aktau limanlarından Bakü'ye gelecek mallar demiryoluyla Samsun limanına ulaştırılacak. Samsun, dünyaya açılan kapımız olacak" dedi.
Konseyin Fransa'nın Paris, Almanya'nın Berlin, ABD'nin Washington ve Ukrayna'nın Kiev kentlerinde üye ülkelerin bu devletlerde yaşayan vatandaşları için diaspora merkezleri oluşturacağını anlatan Hasanov, bu merkezlerden ilkinin açılışını Kiev'de 24 Aralık'ta yapacakları bilgisini verdi.
Diaspora merkezlerinin, konseye üye ülkeler için lobi çalışması yapacak sivil nitelikte kuruluşlar olacağını belirten Hasanov, konseyin buralara daha ziyade manevi destek vereceğini kaydetti. Hasanov, Türk Konseyi olarak üyelerinin başka ülkelerde yaşayan vatandaşlarının bulundukları ülkelerle entegrasyonunu teşvik edeceklerini vurguladı.
- "Ortak televizyon kanalı 2 yıl içinde yayında"
Türk Konseyi'nin üye ülkelerin ortak televizyon kanalı kurması için de çalışmaların sürdürüldüğünü anlatan Hasanov, bunun 2 yıl içinde yayına geçmesinin öngörüldüğünü kaydetti.
Hasanov, konseye üye ülkelerin Avrupa Kalkınma Ajansı'na benzer yapıda bir ortak yatırım fonu kurma yönündeki çalışmaların da devam ettiğini, bunun 2016 yılında hayata geçirilmesinin hedeflendiğini söyledi.
Türk Konseyi'nin en önemli projelerinden Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu'nun da 2015'te hizmete gireceğini anımsatan Hasanov, Gürcistan'ın başta bu projedeki rolü olmak üzere konsey ile en fazla işbirliğine giden ülke olduğunun altını çizdi.
- Erasmus'a karşılık Orhon
Türk Konseyi'nin Astana merkezli Türk Akademisi, Bakü merkezli TÜRKPA, Ankara merkezli Türksoy ve Bakü merkezli Türk Kültürü ve Miras Vakfı gibi kuruluşları altında toplayan şemsiye bir kuruluş olduğunu dile getiren Hasanov, konseyin 17'si diplomat 22 kişilik kadrosuyla yorucu ama başarılı bir hizmet verdiğini ifade etti.
Üye ülkelerin 15 üniversitesinin bir araya gelerek kurdukları üniversiteler arası birliğin Avrupa'daki Erasmus Değişim Programı'na benzeyen bir program hazırladığını belirten Hasanov, "Buna Orhon Süreci adını verdik. Şu anda yaklaşık 200 öğrenci programdan yararlanıyor. Ancak bu sayı hızla artacak, ayrıca program öğretim üyesi değişimini kapsayacak şekilde genişletilecek" diye konuştu.
Hasanov, Orhon Süreci kapsamında üye ülkeler arasında diplomaların karşılıklı geçerliliğinin de sağlanacağını sözlerine ekledi.
- "Ey Türk! Senin ilini ve töreni kim bozabilir"
Türk Konseyi Genel Sekreterliği İstanbul Balmumcu'da bulunuyor. Binanın girişinde, Göktürk alfabesiyle yazılmış "Ey Türk! Senin ilini ve töreni kim bozabilir" yazısı göze çarpıyor.
Kapıda Türkiye, Azerbaycan, Kırgızistan ve Kazakistan bayrakları dizili. Ülke bayraklarının tam ortasında da hepsinin karışımı gibi, rengini Kazakistan, güneş motifini Kırgızistan, hilalini Türkiye Cumhuriyeti ve sekiz köşeli yıldızını Azerbaycan bayraklarından alan Türk Konseyi bayrağı duruyor.
