Metris R Tipi Cezaevi 'geçici bakımevi' gibi

HANİFE SEVİNÇ - Türkiye İnsan Hakları Kurumu'nca (TİHK), ruhsal rahatsızlıkları olan tutuklu ve hükümlülerin kaldığı 150 kişilik Metris R Tipi Kapalı Ceza IÌ‡nfaz Kurumu'nda yapılan incelemede, kurumun tedavi veya rehabilitasyona imkan sagÌ†layacak kosÌ§ullara sahip olmadığı, ancak agÌ†ır hasta mahpuslar icÌ§in bir tuÌˆr "gecÌ§ici bakımevi" olarak düşünüldüğü belirtildi.

Kurum tarafından ceza infaz kurumlarındaki tutuklu ve hükümlülerin sağlık hizmetlerine erişimine ilişkin hazırlanan raporda, ruhsal rahatsızlıkları olan tutuklu ve hükümlülerin kaldığı Metris R Tipi Kapalı Ceza IÌ‡nfaz Kurumu'nda yapılan incelemelere yer verildi.

Akıl hastalıgÌ†ı dısÌ§ında ruhsal rahatsızlıkları olan ancak ruh ve sinir hastalıkları hastanelerinde tutulmalarına gerek görülmeyerek infaz kurumlarına goÌˆnderilen mahkumlar için ElazıgÌ†, Samsun, Manisa, Adana ve Metris'te rehabilitasyon merkezi bulunuyor.

Adli Tıp Kurumu'ndan rapor bekleyen ya da tek basÌ§ına oÌˆz bakımını gercÌ§eklesÌ§tiremeyen hasta tutuklu ve huÌˆkuÌˆmluÌˆlerin barındırılması, rehabilite ve tedavilerinin sagÌ†lanması amacıyla 2 Nisan 2012'de faaliyete geçen Metris R Tipi Kapalı Ceza IÌ‡nfaz Kurumu 150 kisÌ§ilik kapasiteye sahip. Bunun 48'i ruhsal rahatsızlığı olan tutuklu ve hükümlülere, 102'si agÌ†ır ve suÌˆrekli hastalıgÌ†ı nedeniyle bakıma muhtacÌ§ durumda bulunanlara ayrıldı.

- "Hasta tutuklu ve hükümlülerle görüşme"

Raporda, yogÌ†un sÌ§ekilde dile getirilen sÌ§ikayetler ile bu husustaki talepler üzerine, TİHK, TuÌˆrk Tabipleri BirligÌ†i, TuÌˆrkiye IÌ‡nsan Hakları Vakfı ve Ceza IÌ‡nfaz Sisteminde Sivil Toplum DernegÌ†i'ni temsilen 10 kişilik heyetin, 19 Şubat 2014'te, Metris R Tipi Ceza IÌ‡nfaz Kurumu'nu ziyaret ettiği, hasta tutuklu ve huÌˆkuÌˆmluÌˆlerin durumlarını yerinde gördüğü belirtildi.

Cezaevi yetkilileri tarafından heyete yapılan sunumda, şu bilgiler yer aldı:

"Merkezde ruh sağlığı bozukluğu nedeniyle 55, bakıma muhtacÌ§ 42 ve 9 isÌ§cÌ§i mahkum olmak uÌˆzere toplam 106 erkek tutuklu ve huÌˆkuÌˆmluÌˆ kalıyor. Merkezde iki pratisyen hekim, 1 kadrolu psikolog, 1 fizyoterapist, 4 sagÌ†lık memuru, 18 hastabakıcı ile haftada iki yarım guÌˆn cÌ§alısÌ§an bir psikiyatrist görev yapıyor. Kurumda, 36 uÌˆcÌ§luÌˆ ve 12 tekli kogÌ†usÌ§ bulunuyor. 30 metrekare olan 3 kişilik koğuşların yüksekliği 3 metre. Her odada banyo ve tuvaleti mevcut.

Metris Ceza IÌ‡nfaz Kurumu'na ait 4 ambulansın biri, R Tipi Cezaevi'ne tahsis ediliyor. Hasta mahkumlar doktorun uygun goÌˆrmesi durumunda ambulansla aksi takdirde ring aracıyla hastaneye goÌˆnderilirken, hastaneye sevklerde icÌ§ ve dısÌ§ guÌˆvenlik birimlerinin farklı olması nedeniyle sorun yasÌ§anıyor.

Muayene esnasında kelepcÌ§enin cÌ§ıkarılması, Cumhuriyet savcısının bu konudaki talimatına göre, hekimlerin inisiyatifinde. 'Mavi oda' olarak da anılan doÌˆrt 'yumusÌ§ak oda' bulunan kurumda hastalar uzman raporu olmadan buraya alınmıyor."

- Heyetin izlenimleri

Raporda, heyetin, kurumda bir kısmı oÌˆnceden belirlenen, bir kısmı da hapishanede rastgele secÌ§ilen yirmi civarında tutuklu ve huÌˆkuÌˆmluÌˆ ile oÌˆzel goÌˆruÌˆsÌ§tüğü, agÌ†ır hastalar, bedensel ve zihinsel engelliler, yasÌ§lılar, diyaliz hastaları ile basÌ§basÌ§a konuşulduğu kaydedildi.

Metris R Tipi Cezaevi'nin, digÌ†er cezaevlerinden farklı bir konuma sahip olduğu belirtilen raporda, "Ne tam bir cezaevi ne de tam bir hastane veya rehabilitasyon merkezi. Tedavi veya rehabilitasyona imkan sagÌ†layacak kosÌ§ullara sahip degÌ†ildir. Daha cÌ§ok agÌ†ır hasta mahpuslar icÌ§in bir tuÌˆr "gecÌ§ici bakımevi" olarak duÌˆsÌ§uÌˆnuÌˆlduÌˆgÌ†uÌˆ degÌ†erlendirilmisÌ§tir" ifadelere yer verildi.

Cezaevindeki hijyen kosÌ§ullarıyla ilgili genel anlamda ciddi bir sorun tespit edilmediği dile getirilen raporda, odaların temizligÌ†inin duÌˆzenli olarak cezaevi personeli tarafından yapıldıgÌ†ı, bazı mahpusların kendi imkanlarıyla odalarını temizledikleri anlatıldı.

- Adli tıp süreci sıkıntılı

Adli tıp suÌˆrecinde gecÌ§ici olarak merkeze nakledilen agÌ†ır hasta tutuklu ve huÌˆkuÌˆmluÌˆlerin, suÌˆrecin uzaması nedeniyle burada uzun suÌˆreli kalabildiği anlatılan raporda, şu değerlendirmelere yer verildi:

"Adli tıp suÌˆrecinin genellikle uzun oldugÌ†u ve bu durumun bazı sorunlara yol acÌ§tıgÌ†ı, oÌˆrnegÌ†in bu mahpusların ailelerinden ve onların manevi destegÌ†inden yoksun kaldıkları, daha oÌˆnce kalmakta oldukları cezaevlerinde aldıkları tedavilerinin (kemoterapi vb.) aksamasına neden olabildigÌ†i goÌˆruÌˆlmuÌˆsÌ§tuÌˆr.

Hastaneye sevklerde genel olarak, acil durumlar dısÌ§ında ciddi sorunlar yasÌ§anmaktadır. DısÌ§ guÌˆvenligÌ†in jandarma tarafından sagÌ†lanması nedeniyle bazen bir hafta veya daha fazla suÌˆre sevk beklendigÌ†i, bu nedenle tedavilerin ve rapor suÌˆrecinin aksadıgÌ†ı, oÌˆzellikle burada agÌ†ır hasta mahpuslar bulundugÌ†u dikkate alınırsa bu sorunun yasÌ§amsal oÌˆnemi oldugÌ†u gerek kurum personeli gerekse hasta tutuklu ve huÌˆkuÌˆmluÌˆler tarafından dile getirilmisÌ§tir."

- Cezaevi personeli "tükenmişlik sendromunda"

Cezaevi personelinin de sorunlarına da yer verilen raproda, personelin, özluÌˆk haklarıyla ilgili duÌˆzenleme yapılması ve cÌ§alısÌ§ma kosÌ§ullarının iyilesÌ§tirilmesi, ayrıca oÌˆzel egÌ†itimler verilmesini talep ettiği kaydedildi.

Raporda, cezaevi sagÌ†lık cÌ§alısÌ§anlarıyla goÌˆruÌˆsÌ§me üzerine yapılan tespitler şöyle sıralandı:

"Sağlık çalışanları, burada buÌˆtuÌˆn guÌˆn agÌ†ır kosÌ§ullarda cÌ§alısÌ§tıklarını, mahpuslarla birlikte hapis hayatı yasÌ§adıklarını, zaman zaman fiziki saldırılara maruz kaldıklarını, oÌˆzellikle cezaevi psikologları yoÌˆnuÌˆnden tayin imkanının pek olmadıgÌ†ını, yıllarca aynı kurumda cÌ§alısÌ§tıklarını belirtti. Aslında kuruma gelen hastaların her birinin ayrı bir cÌ§alısÌ§ma alanı oldugÌ†unu ve egÌ†itim gerektigÌ†ini, oysa egÌ†itim imkanlarının bulunmadıgÌ†ını, mesleki acÌ§ıdan kendilerini gelisÌ§tiremediklerini ifade etti. Antisosyal olarak adlandırılan hastaların da kuruma goÌˆnderildigÌ†ini, bunlarla ugÌ†rasÌ§manın zor oldugÌ†unu ve zaman aldıgÌ†ını, bu nedenle gercÌ§ekten ihtiyacı olan digÌ†er hastalarla ilgilenmek icÌ§in yeterli zamanın ayrılamadıgÌ†ını, esasen cezaevi personelinin hastabakıcı, doktor, psikolog ve infaz memurları dahil, cÌ§ok ciddi anlamda tuÌˆkenmisÌ§lik duygusu yasÌ§adıgÌ†ını ifade etmisÌ§lerdir."