Cumhurbaşkanı seçimini izleyen AGİT uluslararası gözlemciler heyeti, Sheraton Otel'de basın toplantısı düzenledi. Basın toplantısını, heyet üye ve yöneticilerinden Meritxell Mateu Pi, Vilija Aleknaite-Abramikiene, Asa Lindestam ve Büyükelçi Geert-Hinrich Ahrens yaptı.
Uluslararası gözlemciler, cumhurbaşkanı adaylarının özgürce kampanya yürütebildiğini ancak "pek dengeli bir ortamın olmadığı" değerlendirmesini yaptı. Gözlemciler, üç adayın da toplanma ve ifade özgürlüğüne uygun olarak propaganda yapabildiklerini, bununla birlikte, "Başbakanın resmi pozisyonunun ve medyanın eşitsiz kullanımının, bir adaya diğer adaylar üzerinde büyük avantaj sağladığını" savundu.
Kampanyaların finansmanı ile ilgili yeni gelişmelerin olumlu bir yenilik olduğuna değinen gözlemciler, diğer bir olumlu gelişme olarak, yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının bulundukları yerde oy kullanabilmeleri olduğunun altını çizdi.
Gözlemci Meritxell Mateu Pi, gözlem esnasında mümkün olduğu kadar geniş bir alanı kapsamaya çalıştıklarını belirterek, Ankara, Antalya, Adana, İstanbul, İzmir, Konya, Diyarbakır ve Van'da gözlem çalışmaları yürüttüklerini anlattı. Gözlemcilerin ziyaret ettikleri sandıklarda son derece sıcak biçimde karşılandıklarına değinen Pi, "Ancak bazılarımız sandık kurulu başkanlarının yeterince önceden bilgilendirilmemiş olması dolasıyla bazı sandıklara ulaşımda bir takım sıkıntılar yaşadık" diye konuştu.
Dün yapılan seçimlerin tarihsel önemine vurgu yapan Pi, şunları kaydetti:
"Türkiye cumhurbaşkanının ilk kez halk tarafından seçildiği bir seçim yaşadık. Bu sayede de halkla cumhurbaşkanı arasında doğrudan bir bağ kuruldu. Ancak ben aynı zamanda şunu da vurgulamak istiyorum; Bu, Türkiye'nin demokratik gelişiminde yeni bir dönemin başlangıcıdır. Hepimizin bildiği gibi seçim süreci seçim gününden çok daha ötesini kapsar."
Pi, Türk makamlarının ilerde ele alması gereken bir takım eksiklikler bulunduğunu aktararak, "Seçim süreci boyunca medyada haberlerin dengesiz olması, idari kaynakların usulsüz kullanılması ve aynı şekilde kampanya ile ilgili belirsizliklerin olması, ele alınması gereken konular arasında yer almaktadır" diye konuştu.
"Seçim süreci boyunca hemzemin bir oyun alanı oluşturulması için halen düzeltilmesi gereken bir takım unsurlar var" diyen Pi, "Bu noktada Avrupa Konseyi kendi uzmanlığını Türkiye ile paylaşmayı arzu etmektedir" dedi.
- "Buradaki profesyonelliği gözlemleme şansına sahip oldum"
Heyet üyelerinden Vilija Aleknaite-Abramikiene ise Türkiye'de son derece canlı bir siyasi yaşam olduğunu gördüklerini belirterek, "Buna rağmen bizim dikkatimizi çeken bir takım eksiklikler var. Özellikle medyada dengesiz haber yapılması insanların demokratik beklentilerini tam anlamıyla karşılama konusunda bir anlamda eksik kalmıştır. Bunların da üstesinden gelmek gerekmektedir" şeklinde konuştu.
Abramikiene, adayların doğrudan karşılaşabilecekleri açık oturumların yapılmasını tercih edeceğini ifade ederek, "Bu sayede seçmenler üç adayın görüşleri arasındaki farklılıkları karşılaştırma imkanına sahip olabilirlerdi" dedi.
AGİT Parlamenterler Heyeti Başkanı Asa Lindestam da seçim prosedürlerini "son derece etkileyici" bulduklarına dikkati çekerek, "Ben şahsen İstanbul'daki sandıkta yürütülen açılışı izledim. Buradaki profesyonelliği gözlemleme şansına sahip oldum. Sandık kurulu görevlilerine bu vesileyle teşekkürlerimi sunmak istiyorum" ifadelerini kullandı.
- "Seçim günü başarılı bir şekilde geçmiştir"
Büyükelçi Geert-Hinrich Ahrens ise genel olarak bakıldığında "Özgür bir seçim ortamının olması, Türkçe dışında başka bir dilin kullanılmasını" olumlu gelişmeler olarak nitelendirerek, "Seçim günü başarılı bir şekilde geçmiştir" dedi.
Ahrens, olumsuz hususların ise "resmi makamların bir aday tarafından usulsüz biçimde kullanılması ve medya haberlerinin taraflı olması" olduğunu öne sürdü. Ahrens, başlıca televizyon kanallarında Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın kampanyasına çok geniş yer verildiğini, diğer adaylara sadece sınırlı yer ayrılarak, başbakan lehinde bir tutum sergilendiğini iddia etti.
Ahrens, YSK'nın 2012 Cumhurbaşkanlığı Seçim Yasası'ndan daha eski bir kanunu uygulanması kararına ilişkin bir soru üzerine, uygulanan kanunun 10 günlük bir kampanya dönemi yaşanmasına neden olduğunu hatırlatarak, "Yasanın sağladığı güvenceye rağmen YSK'nın bu kararı, eşit şartların oluşmasının yetersizliğine katkıda bulunmuştur" yorumunu yaptı.
"Başbakan Erdoğan'ın başbakan sıfatıyla katıldığı programlarla seçim kampanyasını örtüştürdüğü" eleştirisini getiren Ahrens, "Bu düzenlemenin uygulanmasının gecikmesi ve devletin idari kaynaklarının suistimal edilmesi, iktidar partisinin adayının yararına olmuştur" değerlendirmesinde bulundu.
Adaylara yapılan bağışlara ilişkin bir soru üzerine ise Ahrens, bireylerin yaptığı doğrudan bağışlar dışında yasada başka kaynaklardan yapılan bağışlar konusunda herhangi bir düzenleme yapılmadığına dikkati çekerek, bu nedenle adayların kendi kişisel fonlarını sınırsız bir şekilde kullanılabildiğini söyledi.
Heyetin seçime ilişkin raporunun ise 8 hafta sonra açıklanacağı bildirildi.
