İsrail Filistin'e kara harekatına başladı. Peki siz? Üretime devam ediyor musunuz?
Üretim hala devam ediyor. Ancak ister istemez, Batı Şeria'da olduğumuz için Gazze'ye mal gönderemiyoruz. Her gün konuşuyoruz fabrikayla. Genelde iftardan sonra karışıklık başlıyor. Şaşırtıcı şekilde genel anlamda moraller yüksek. Bu anormallik onlar için normal bir hal almış. Birçoğu için acının son noktası bu. Ama 'iyiyiz' diyorlar. Gazze'de müşterilerimizle konuştuk. 'Trafoyu çalıştırayım da Skype'dan konuşalım' diyen bile var.
Üretim tesisiniz olaylara yakın mı?
Tesis El Halil'de. Batı Şeria'dayız. Biliyorsunuz bir de Gazze var. Bunlar çok yakın olsalar da Gazze kapalı bir hapishane gibi. Batı Şeria İsrail'in daha çok kontrolünde. A-B-C diye bölgeler var. El Halil'de hayatın akışı aynı.
Orada tek Türk yatırımcı hala siz misiniz?
Duyduğum başka yok. Filistin Büyükelçisine sordum. O da başka duymamış. Sanırım tek biz varız.
Türk çalışan var mı şu an fabrikanızda?
Fabrikada Türk yok. İlk yıllarda Türk çalışanlarımız orada gerekli eğitimleri verdiler. O nedenle Türkler yok orada.
Fabrikayı kurarken Türk çalışanlarınızı Filistin'e gitmek konusunda ikna ederken zorlandınız mı?
Zorlandık. Hatta sonunda kura çekerek gönderdik çalışanlarımızı. Fabrika kurma karar aldığımızı, bir teknik ekip zorunluluğumuzu söylediğimizde gönüllü çıkmadı. Biz de çok iyi bir paket hazırladık. Çekiliş yaptık. 'İsteyen sonuca itiraz edebilir' dedik. Ama itiraz eden çıkmadı. Gidenler 1.5-2 ay kaldılar. Sonra ben de gittim. Baktım oranın kurdu olmuşlar. Teknik ekibin başındaki kişi geceleri İsrail'e gidip eğlenir olmuş. Filistin'de Türkiye'ye büyük sempati var.
Kaç kişi çalışıyor orada?
55 çalışanımız var. Sayı 80'lerdeydi. Ama yeni teknoloji ile otomasyon geldi tesise. 55 olduk. İlk gittiğimizde tek otel vardı orada. Tek olduğu için adı The Hotel'di. 2 yıldız seviyesindeydi ama Filistin'e destek için gelen her ünlü de orada kalırdı. Ben çok severim The Hotel'i.
Bugün gidemeyeceğiniz bir yerde üretim yapıyorsunuz. Nasıl bir duygu?
Aslında giderim. Evet biraz risk olur ama biz nasıl gidilir, nereden girilir biliyoruz. Tel Aviv'den gidiyoruz. İsrail El Halil'i kendi toprağı kabul ediyor. Bu nedenle geçiş çok zor değil. Normalde 1 saatte giriyoruz. Bugün olsa 1 gün sürer girmem herhalde. Gitsem bir faydam olmaz ki. Fayda olsun isteyenler yatırım yapsın Filistin'e. Filistin'in ekonomik olarak güçlenmesi lazım. Bu da para vererek olmaz. Biz yatırım yaptıktan sonra bizim etrafımızda 10 tane daha üretici plastik tabak bardak üretmeye başladı bölgede.TOBB'un Filistin'de bir Organize Sanayi Bölgesi çalışması vardı. Ama bu uzun sürer. Başta küçük üretici desteklense yararlı olacağını düşünüyorum.
Filistin'de üretim yapıyorsunuz. İsrail'e satış. Ne diyor İsrail'deki müşterileriniz bu duruma?
Aslında bugün Filistin'de ürettiğim malı İsrail'e göndersem oradaki müşterilerimiz buna itiraz etmez. Biz bu yapılanı insani açıdan yanlış bulduğumuzu her ortamda herkese söylüyoruz. Ama ticaret devam ediyor. Bu halktan çok bir devlet politikası. Ben İsraillilerin 'Ne güzel oluyor' diye düşündüğüne inanmak istemiyorum.
DEİK Türkiye Filistin iş konseyi verilerine göre 2005-2009 yılları arasında Filistin'e 179 milyon dolar Doğrudan Yabancı Yatırım (DYY) girişi olmuş. Öte yandan, 2005-2009 yılları arasında Filistin'den 158 milyon dolar Doğrudan Yabancı Yatırım (DYY) çıkışı olmuş. Türkiye ülkenin ithalatında yüzde 19 ile öne çıkan ülkeler arasında.
Aysegul Guven /WSJ TÜRKİYE
