AA muhabirinin Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) bugün açıkladığı birinci çeyrek Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) verilerinden derlediği bilgilere göre net ihracat, 2012 yılı 4. çeyrekten bu yana ilk kez büyümeye pozitif katkı sağlayarak ilk çeyrek büyümesinin temel belirleyicisi oldu.
Net ihracatın yılın ilk çeyreğinde büyümeye katkısı yüzde 2,7 oldu. Net ihracat 2013 yılında çeyrek bazında sırasıyla yüzde 0,7, 3,4, 2,2 ve 3 düzeyinde büyümeye negatif katkı sağlamıştı.
Analistler, genel itibariyle ilk çeyrek büyümesini piyasa beklentisinin bir miktar üzerinde gelmesinin olumlu olduğunu ve yılın tamamı için ise büyüme tahminlerinin Orta Vadeli Program (OVP) ile uyumlu gerçekleşebileceğini ifade ediyor.
İlk çeyrek rakamlarının Türkiye'nin istediği büyüme modelini yansıttığını belirten analistler, özellikle net ihracatın büyümeye pozitif katkısına dikkati çekti. Analistler, öncü göstergeler ile dün açıklanan nisan ayı sanayi üretim verisinin de 2. çeyrek büyümesi için olumlu gelişmeler olduğunu kaydetti.
AA muhabirine konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Burgan Yatırım Başekonomisti Haluk Bürümcekçi, ilk çeyrek büyüme verilerine göre yurtiçi tüketimin fren yaptığını, büyümeyi ise dış talebin sürüklediğini ifade etti.
Harcama grupları arasından büyümeye en yüksek katkının net dış talepten geldiğini belirten Bürümcekçi, yılın ilk çeyreğinde büyümeye yüzde puan olarak katkılara göre bakıldığında; yurtiçi tüketimin 2,1, devletin nihai tüketim harcamalarının 0,9, devletin yatırım harcamalarının 0,2 ve net ihracatın 2,7 puan pozitif ve özel yatırımların 0,3 ve stok değişimlerinin 1,2 negatif katkı sağladığını söyledi.
Gelecek dönem görünümünü ele aldığında büyüme için en önemli öncü göstergelerin ağırlıklı olarak olumlu tarafta kalmaya devam ettiğine dikkati çeken Bürümcekçi, "Sonuç olarak, tüm bu gelişmelerle birlikte, yüzde 3 düzeyinde olan 2014 yılı tahminimiz için risklerin hafif yukarı yönlü olduğunu söyleyebiliriz. Veri öncesi gerçekleştirilen anketlerde ortalama büyüme beklentisi yüzde 3 çıkarken, daha önce açıklanan son TCMB Beklenti Anketi'nde ortalama büyüme beklentisi yüzde 2,8 düzeyindeydi" dedi.
- "İlk çeyrek büyüme rakamlarının ardından piyasanın 2014 yılı için büyüme tahminleri yukarı doğru revize edilecektir"
Odeabank Ekonomik Araştırmalar Müdürü İnanç Sözer ise Türkiye ekonomisinin yılın ilk çeyreğinde yüzde 4,1'lik beklentilerin üzerinde büyüdüğünü belirterek, "İlk çeyrekte büyümeyi yüzde 2,7'lik katkıyla net ihracat yukarı çekerken, beklentilerin aşılmasında kamunun yüzde 1'lik katkısı etkili oldu. Özel tüketim ve yatırım harcamaları ise yaklaşık bir yılın en zayıf büyümesini kaydetti" değerlendirmesinde bulundu.
Mevsimsellikten arındırılmış olarak da Türkiye'nin ilk çeyrekte bir önceki çeyreğe göre yüzde 1,7 ile G20 ülkeleri içinde en hızlı büyüyen ülkelerden biri olduğuna dikkati çeken Sözer, kümülatif rakamlara göre milli gelire oran olarak ilk çeyrek itibarıyla cari açığın bir önceki çeyrekteki yüzde 7,9'dan yüzde 7,4'e gevşediğini ve yurtiçi tasarrufların yüzde 12,2'den yüzde 12,4'e yükseldiğini söyledi.
Sözer, cari açıktaki yavaşlamanın ve tasarruflardaki artışın gelecek dönemde de süreceğini tahmin ettiklerini ifade ederek ,"İlk çeyrek büyüme rakamlarının ardından piyasanın 2014 yılı için büyüme tahminleri yukarı doğru revize edilecektir. Özellikle Avrupa Merkez Bankası'nın (ECB) son kararlarının ardından Avrupa ekonomisindeki toparlanma ve finansal koşullardaki iyileşme büyümede yukarı yönlü, ABD'de para politikasının normalizasyon süreci ise aşağı yönlü baskı oluşturuyor. Bu doğrultuda 2014 yılı için yüzde 3,1 ile piyasa beklentilerinin üzerindeki büyüme tahminimizi koruyor ve risklerin mevcut koşullar altında dengeli olduğunu düşünüyoruz" ifadelerini kullandı.
- "Son dört çeyreklik ortalama yıllık büyüme oranı, OVP hedefleriyle paralel bir görünüm sunuyor"
Halk Yatırım Başekonomisti Banu Kıvcı Tokalı ise Türkiye ekonomisinin bu yılın ilk çeyreğinde OVP hedefleriyle uyumlu büyüme ivmesi gösterdiğini ifade ederek, ilk çeyrek büyümesine dış talebin, özel kesim tüketim harcamalarının, kamu sektörünün tüketim ve yatırım harcamalarının katkı sağladığını ve özel sektör yatırım harcamalarının ise büyüme oranını aşağıya çektiğini söyledi.
Finansal istikrarın tekrar kazanılmasına yönelik iyimser sinyallerle, ikinci çeyrekten itibaren özel sektör yatırımlarının büyümeye katkısında daha ılımlı bir seyir izlenebileceğini öngören Tokalı, "Azalan stoklar, büyümeyi aşağı çeken diğer bir harcama kalemi. Ancak, stoklarda yılın ilk çeyreğinde gözlenen mevsimsel düşüş hareketi göz önüne alındığında, biraz daha ılımlı bir seyir söz konusu" dedi.
Tokalı, inşaat, finans ve ulaştırmanın mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilerde, çeyrekler bazında aralıksız büyüme gösteren destekleyici sektörler arasında olduğuna dikkati çekti.
Geçen yıl yaşanan yüksek finansal oynaklığa karşın, Türkiye ekonomisinin son sekiz çeyrektir mevsimsel olarak düzeltilmiş verilerde aralıksız olarak büyüdüğünü dile getiren Tokalı, "Son dört çeyreklik ortalama yıllık büyüme oranı da yüzde 4,4 ile OVP hedefleriyle paralel bir görünüm sunuyor. Yılın ikinci çeyreğinden itibaren baz etkisi göreceli olarak daha güçlü olmasına karşın, küresel likidite koşullarının destekleyici olmaya devam etmesi ve finansal istikrarın kalıcı olması durumunda, programla uyumlu büyüme görünümünün korunmasını bekliyoruz. 2014 ve 2015 büyüme tahminlerimiz sırasıyla yüzde 3,6 ve yüzde 5" ifadelerini kullandı.
- "Büyüme rakamları Türkiye'nin hedeflediği bir büyüme kompozisyonuna işaret ediyor"
HSBC Portföy Stratejisti Ali Çakıroğlu da ekonominin beklentilerin üzerinde büyüdüğünü ve mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış büyümenin ise 1. çeyrekte çeyreklik bazda yüzde 1,7 ile 2013 yılı son çeyreğinde kaydedilen yüzde 0,9'luk artışın üzerinde gerçekleştiğini ifade etti.
"1. çeyrek büyüme rakamlarının Türkiye'nin hedeflediği bir büyüme kompozisyonuna işaret ettiğini görüyoruz. Bu haliyle bakıldığında açıklanan veriler olumlu bir görünüme işaret ediyor" diyen Çakıroğlu, piyasalar açısından bakıldığında 1. çeyrek büyüme rakamlarının geçmiş dönem ekonomik performansa referans vermesi açısında sınırlı bir etki yaratabileceğini değerlendirdi.
Gedik Yatırım Başekonomisti İbrahim Aksoy ise ilk çeyrek büyümesine dış talep katkısının 2012 yılı 4.çeyrekten beri ilk defa pozitif olduğunu vurguladı.
Aksoy, "Ekonomik aktivitede iç talep ve dış talep arasında yeniden dengelenme görüyoruz. Stoklar büyümeyi 1,2 puan düşürdü. İlk çeyrekteki yüksek altın ihracatının dış talebe olumlu, stoklara olumsuz etkisi var. Bu nedenle, aslında dış talep katkısı görünenden zayıf. Diğer yandan, özel yatırımların iki çeyrek sonrası yeniden yıllık bazda daralma göstermesi yatırımların ilk çeyrekteki politik olaylar ve faiz artışından olumsuz etkilendiğini gösteriyor" değerlendirmesini yaptı.
