AK Parti hükümetlerinin ilk icraatlarından biri, kamu mali yönetim sistemine yönelik olmuştu. Daha etkin bir yapı için uluslararası iyi uygulama örnekleri de incelenerek 2003 yılında 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu yasalaşmış ve mali yönetim sistemine yeni bir anlayış getirilmişti.
Söz konusu yasayla kamu kaynağının etkin, etkili ve ekonomik kullanımının sağlanması, mali saydamlığın artırılması ve hesap verebilirliğin güçlendirilmesi, merkezi planlama ve kontrol yerine kamu idarelerinin politika geliştirme, planlama, kontrol ve denetimine dayalı bir mali yönetim amaçlanmıştı.
Bu çerçevede, kaynakların daha nitelikli kamu hizmetleri yoluyla yine topluma aktarılmasına imkan sağlayacak bir bütçeleme sistemi olan "performans esaslı bütçeleme"ye geçilmiş ve 2008 yılından itibaren uygulanmaya başlanmıştı.
Buna karşın, zaman içerisinde gelişen ihtiyaçlar neticesinde performans esaslı bütçeleme sisteminin, artık tüm ihtiyaçlara cevap veremediğini gören Maliye Bakanlığı, yeni bir sistem için yoğun bir çalışmaya girdi. Bakanlık, bu kapsamda ABD, İngiltere, Fransa ve Hollanda gibi gelişmiş ülkelerin bütçe modellerini inceledi.
- Yeni model için kurumlar bilgilendiriliyor -
Öte yandan, bu konuda çalışmalar yapan kurum ve kuruluşların strateji geliştirme birimlerini de bilgilendiren Maliye Bakanlığı, IMF ile Dünya Bankası'ndan da aldığı teknik destekle "Program bazlı performans bütçe" sistemini model olarak oluşturdu.
Bakanlık yeni bütçe modeliyle bütçe açıklarını minimum seviyeye çekmeyi, hesap verilebilirliği, mali disiplini ve performansı artırmayı hedefliyor. Yeni modelle özellikle seçim dönemlerinde ortaya çıkabilecek popülist politikaların önüne geçilmesi de hedefler arasında.
- "Reform ajandası daha güçlü tutulacak" -
Konuya ilişkin AA muhabirine açıklamalarda bulunan Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, yeni sistem üzerinde uzun süredir çalıştıklarını ve bu çalışmaların halen devam ettiğini bildirdi.
Bütçe hazırlamak için şu an kullanılan performans esaslı bütçeleme sisteminin artık tüm ihtiyaçlara cevap vermediğini belirten Şimşek, "Bunun için yeni bir sisteme geçiyoruz. Bütçe artık daha şeffaf, daha anlaşılır, daha etkin ve daha hesap verebilir şekilde hazırlanacak" dedi.
Şimşek, program bazlı performans bütçenin, "ikinci nesil" bir sistem olduğunu belirterek, bu sayede reform ajandasının daha güçlü tutulacağını söyledi.
- "Mali disiplin artarak devam edecek" -
Yeni sistemde hedefledikleri unsurlar ve bunların sağlayacağı katkılara ilişkin de bilgi veren Şimşek, şunları kaydetti:
"Program bazlı performans bütçe ile Politika geliştirmeye ve kaynak tahsisine elverişli bütçeleme süreçleri ile vatandaşa yönelik, açık ve anlaşılır bütçe belgeleri geliştirmeyi ve uygulamayı hedefliyoruz. Öte yandan yeni sistemle kamu hizmetlerinin maliyetiyle birlikte miktar ve kalitesine dayalı hesap verebilirliği destekleyen bir raporlama konsepti oluşmasını istiyoruz. Bu sistemle ayrıca, kamu kaynağı ile topluma sağlanan yararlar arasındaki ilişkiyi güçlendiren, sade, basit, izlenebilir ve değerlendirilebilir kamu hizmet programlarına ilişkin performans bilgisi çerçevesi de oluşturmayı hedefliyoruz.
Bu sayede hükümetin öncelikleriyle idarelerin harcama kararları arasındaki uyum artırılacak ve bütçe performansı maksimum düzeye çıkacak. Mevcut politikaların ve uygulamaların gözden geçirilmesine, yeni politika önerilerinin geliştirilmesine imkan sağlanmış olacak. Program bazlı performans bütçe ile ayrıca, kamu kaynağının daha iyi yönetimi hususunda idareler üzerinde artan bir parlamento ve kamuoyu baskısı oluşturulacak. Tüm bunlar sayesinde belki de en önemli husus olarak mali disiplin artarak devam edecek."
- "Sayıştay raporları gelmedi tartışmaları sona erecek" -
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bunlara ilave olarak parlamento ve kamuoyunun, bütçe belgelerinden farklı harcama seçenekleri arasında hükümetin kaynak tahsisine ilişkin tercihlerini görme ve değerlendirme imkanını bulacağını söyledi.
Bu sayede son yıllarda bütçe sürecinde en çok konuşulan konulardan biri olan "Sayıştay raporları gelmedi" tartışmalarının da sona ereceğini belirten Şimşek, "Söz konusu belgeler artık hükümetlerin okul öncesi eğitim, engelli yaşamı, kanserle mücadele, suçu önleme, enerji verimliliği, kayıt dışı ekonomiyle mücadele, kadına şiddetin önlenmesi gibi harcama seçenekleri arasındaki tercihlerini, nedenlerini ve sonuçlarını sergileyecek kapsam ve içerikte hazırlanacak" diye konuştu.
Bakan Şimşek, program bazlı performans bütçe sistemine 10. Kalkınma Planı'nda da değinildiğini hatırlatarak, bu kapsamda çalışmaların yoğun bir şekilde devam ettiğini, yeni bütçe modeline önümüzdeki yıllarda geçmek istediklerini sözlerine ekledi.
